جنگ جمل جنگی بود به رهبری عایشه علیه حضرت علی (ع) که نهایتاً امیرالمؤمنین پیروز گشت. عایشه در این جنگ بر شتری سرخ موی سوار بود که علت نام‌گذاری این جنگ به جمل به همین دلیل است. در این جنگ از لشکر امیرالمؤمنین که 20 هزار مرد جنگى بودند پنج هزار نفر شهید شدند و از لشکر عایشه که 30 هزار نفر بودند 13000 نفر کشته شدند.

قضاوت دربارۀ شخصیت و فضایل ایمانی و اخلاقی محمد بن حنفیه -با توجه به تحریفاتی که در طول تاریخ دربارۀ شخصیت او صورت گرفته- جدا سخت است؛ اما با کنکاش و جست‌وجو از لابه‌لای شواهد و قرائن پراکنده در منابع تاریخی می‌توان گوشه‌هایی از ابعاد تاریخ زندگی او را بازکاوی کرد. از جمله چیزهایی که درباره این فرزند امام علی (ع) به‌صورت خلاصه می‌توان گفت، این است که وی انسانی بسیار وارسته و مورد عنایت و علاقه امیرالمومنین و حسنین (ع) بود.

در روز آخر ربیع‌الثانی خالد بن ولید بن مغیره مخزومى به اسفل السافلین جهنم شتافت. در مواردى پیامبر (ص) از کارهاى خالد بیزارى جستند. او به دستور ابوبکر خواست امیرالمؤمنین (ع) را به شهادت برساند، ولى قبل از هر اقدامى آن حضرت متوجه شدند.

هرگز دمی ز یاد تو غافل نبوده‌ایم
یا گفته‌ایم نام تو را، یا شنیده‌ایم

شرایط ویژه عصر امام حسین (ع) و تقابل گفتاری و عملی آن امام معصوم با حکومت وقت، سبب اهمیت تحقیق و کاوش در مشروعیت حکومت دینی از منظر آن امام همام گشته است. این پژوهش مشروعیت ذاتی و اعطایی و کارکردی در رابطه با امام حسین (ع) را مورد کاوش قرار می‌دهد.

جزئیات بعضی از وقایع را می‌توان از قراین دریافت، قراین می‌تواند توصیفاتی باشد که ناظرینِ واقعه به آن اشاره می‌کنند برای مثال ما از سخنان حضرت زینب نحوه به شهادت رسیدن امام حسین (ع) را متوجه می‌شویم.

برخی ذاکرین محترم به دلیل عدم مطالعه در ذکر مصیبت‌های خود مطالبی را بیان می‌کنند که متاسفانه از پشتوانه تاریخی درستی برخوردار نیستند.

بعد از به درک رفتن یزید ملعون فرزندِ جوانش که مردی صالح و شایسته بود به‌اجبار خلیفه شد؛ اما او که به ظلم‌های پدر و اجداد خود مطلع بود از اعمال آن‌ها اظهار تنفر کرد و خود را از خلافت خلع نمود. او بعد از این ماجرا خانه‌نشین شد و بعد از 25 یا 40 روز فوت کرد.

  امام حسین (ع) دو برخورد متفاوت را با سـران بنی‌امیه داشتند. ده سـال سـکوت اعتراض‌آمیز همراه با روشنگری در زمان معاویه و حرکت کربلای 61 هجری در مقابل یزید که باعث شهادت‌ ایشان شد.

عاشورای حسینی کانون تحول و دگرگونی افراد است انسان‌‌ها در مقابل یک تصمیم بزرگ قرار گرفته‌اند. در ادامه به معرفی اجمالی کسانی که همراه امام حسین (ع) شدند و کسانی که ایشان رها کرده و راه شقاوت را برگزیدند می‌پردازیم.