یکی از مصیبت‌های جانکاه واقعه عاشورا، شهادت شیرخواره امام حسین (ع) است که در آخرین ساعات نبرد، توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفت و به شهادت رسید. مقاله پیش رو به جزئیات زندگانی این کودک خردسال که در هاله‌ای از ابهام قرار دارد می‌پردازد.  در این نوشتار سعی شده است با استناد به منابع قدیمی، معتبر و قابل اتکای شیعه و اهل تسنن هشت قرن نخست اسلام بدون تحلیل وبرداشت از واقعه، تصویری روشن از جزئیات زندگی آن حضرت همچون نام، تولد، سن، چگونگی شهادت و مکان دفن او ارائه شود تا ضمن آگاهی دادن خواننده به متن واقعه، به همه پرسش‌های گزارش‌های مربوط به آن پاسخ دهد.

حضور اهل بیت (ع) در اولین اربعین شهادت امام حسین (ع) بر سر مزار آن حضرت در کربلا از مسائلى است که در قرون اخیر برخى محققان شیعه درباره آن تشکیک کرده‌اند. در مقابل، برخى دیگر از اندیشمندان، درصدد رد این تشکیک و اثبات اربعین اول شده‌اند. این نوشتار ابتدا به دلایل منکران اربعین اول پرداخته و در ادامه به پاسخگویی آن‌ها می‌پردازد، سپس با استفاده از قراین و شواهد دیگر، دیدگاه موافقان اربعین اول را تأیید می‌کند.

ماندگاری قیام امام حسین (ع) و رسوایی دستگاه بنی امیه مرهون خطبه‌ها و روشنگری‌های حضرت زینب کبری (س) است. ایشان در خطبه‌های کوفه و شام با استناد به آیات قرآن کریم به بیان عهدشکنی مردم، مظلومیت و حقانیت امام حسین (ع) و رسوا نمودن بنی امیه پرداخت. نوشتار پیش رو با شیوه توصیفی ـ تحلیلی و روش کتابخانه ای به تحلیل اقتباس‌های قرآنی حضرت زینب (س) در خطبه شهر کوفه‌ می‌پردازد.

ولایت‌مداری (قبول و حراست عملی از مقام امامت علی (ع) و اولادشان) از ارکان ضروری و مورد تأکید در قرآن کریم و روایات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) است. در این میان حضرت زینب (س) فرزند امام علی (ع) و فاطمه (س) از دامان رسالت و امامت برخاسته است؛ به دلیل یاری امام زمان خویش در شرایط دشوار زمانی و مکانی، یکی از الگوهای بارز در امر ولایت‌مداری و ولایت‌پذیری است. سؤال اصلی این جاست که سبک زندگی حضرت زینب (س) در حوزه ولایت‌مداری در چه ابعادی بوده است؟

در این مقاله با توجه به متون تاریخی معتبر، احتمالات ممکن را تبیین کرده و ضمن بیان نظر مدافعان این واقعه، دیدگاه خود را مبنی بر نبود دلیل کافی و قابل اعتماد بر مسئله اربعین سیدالشهدا (ع) تبیین خواهیم نمود. همچنین امکان رسیدن کاروان اسرا را نیز به کربلا در اربعین اول تقریباً ناممکن دانسته و در پایان، دلیل الحاق سر مطهر امام حسین (ع) را به جسم شریفش مورد خدشه قرار داده و وجود حدیث شریفی که زیارت اربعین را از علائم مؤمنان می‌شمارد، برای استحباب و فضیلت آن زیارت کافی دانسته‌ایم.

عبدالله بن عباس شاخص‌ترین چهره خاندان عباس بن عبدالمطلب و یکی از نخبگان صحابه است. ‌با وجود اخبار فراوانی که در فضل و دانش این چهره مشهور بازتاب یافته اما بخش‌هایی از زندگی او همچنان با ابهاماتی روبروست. ‌مهم‌ترینِ این ابهام‌ها عدم همراهی او با امام حسین (ع) در واقعه کربلاست. ‌برخی منابع از معذور یا مأذون بودن او سخن گفته‌اند که درست به‌ نظر نمی‌رسد. ‌در این پژوهش از دیدگاهی دیگر، ‌اندیشه و تفکر عبدالله بن ‌عباس نسبت به برنامه امام حسین (ع) در آستانه واقعه کربلا بررسی و تحلیل شده است. 

حضرت زینب (س) در واقعه بزرگ کربلا، با کمال صبر و استقامت به تبلیغ و نشر معارف اسلامی و آرمان‌های الهی پرداخت. اگر استقامت این بانوی بزرگ نبود، حادثه کربلا اثر کافی را نداشت و دشمنان نمی‌گذاشتند پیام به نسل‌های آینده منتقل شود.

عاشورا یعنی مبارزه، یعنی ایستادگی در برابر ظلم و فساد، یعنی ایستادگی در برابر فریب و خرافه، یعنی پیگیری همان روشی که رسول خدا (ص) اعلام فرمود که در دین من ریاضت و رهبانیت جایی ندارد.

شرح مفصل جزئیات رویدادهای مرتبط با قیام امام حسین (ع) و ابعاد مختلف آن از ویژگی‌های تاریخ‌نگاری ابومخنف است.  در مقاله حاضر، با تکیه بر رویکرد نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، نحوه بازتاب کوشش‌های گفتمان حاکم برای هژمون ماندن، در گزارش ابومخنف از واقعه کربلا مورد توجه قرار گرفته‌است. براساس بررسی انجام شده، استفاده گفتمان حاکم از برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی، چه در بُعد نرم‌افزاری (نامه‌ها و سخنرانی‌ها) و چه در بُعد سخت‌افزاری (تهدید، ایجاد خفقان و استفاده از نیروی نظامی تا حذف فیزیکی مخالفان با استفاده از مداخلات هژمونیک)، در متن تولیدی ابومخنف بازنمایی شده‌است.

این نوشتار در دو بخش سامان یافته است. بخش آغازین، به معرفى شخصیت، جایگاه علمى، استادان، شاگردان و آثار خوارزمى و بخش دوم به معرفى و بررسى «مقتل خوارزمى» و مقایسه آن با «مقتل ابومخنف» و بخش حوادث کربلا از «فتوح» ابن اعثم پرداخته است. در این بررسى و مقایسه، تفاوت‌ها، شباهت‌ها، کاستى‌ها و زیادى‌هاى گزارش‌هاى مقتل خوارزمى نسبت به این دو اثر، نگاشته شده است.