مهم‌ترین هدف تاریخ‌نگاری عاشورا در طول قرون متمادی، گسترش فرهنگ ایثار و شهادت‌طلبی بوده است. این سبک از تاریخ‌نگاری با اشاره به نحوه شهادت امام حسین (ع) و فرزندان و یاران امام، بیشترین نقش را در آگاه‌سازی این واقعه داشته است. یکی از گزارش‌های مهم در تاریخ‌نگاری عاشورا، چگونگی شهادت حضرت علی‌اصغر (ع) است. شهادت مظلومانه طفلی شیرخوار به دست دشمن در تاریخ‌نگاری عاشورا، از غم‌بارترین اتفاقات واقعه عاشورا به شمار می‌رود‌. بازتاب شهادت حضرت علی‌اصغر (ع) در تاریخ‌نگاری عاشورا از دیرباز، عمق فاجعه عاشورا در میان مسلمانان و غیرمسلمانان را نشان داده است.

چرا کوفیان با امام علی (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بی‌وفایی کرده و پیمان شکستند؟ چه شرایطی بر کوفه حاکم بود که موجب این رفتارها شد؟ آیا کوفیان مردمانی با ویژگی‌های منحصر به فرد بودند؟ آیا آن‌ها منافق بودند؟

شنیده‌ها حکایت از آن دارد که آن‌ها مردمانی بی‌ایمان، بدذات، دورو و دشمن اهل‌بیت (ع) بودند. البته برخی پژوهشگران، آنان را از این امور تبرئه می‌کنند و بر این باورند که شرایطی به ‌وجود آمد که آنان قدرت عمل به پیمان خود را نداشتند و عموم مردم وقتی در موقعیت مشابه قرار می‌گیرند به همین صورت رفتار می‌کنند.

اختلاف نظرها سبب شد تا با تحقیق کتابخانه‌ای در جست‌وجوی شناخت جامعه کوفه در عصر امام حسین (ع) باشیم.

 روز نهم ذی الحجه  مصادف است با شهادت حضرت مسلم و جناب هانی . در این روز بعد از شهادت مسلم بن عقیل توسط ابن زیاد ملعون سر جناب هانی از بدنش جدا شد و سپس بدن ایشان را  به همراه بدن جناب مسلم بن عقیل (ع) در بازار کوفه روی زمین کشیدند.

مرجئه نام فرقه ای است که در مقابل خوارج پدید آمدند و پس از شهادت حضرت علی (ع) نمود پیدا کردند. عقاید این فرقه یکی از اسباب یاغی گری‌های یزید است. زیرا که آن‌ها مفاسد او را باعث از دین خارج شدنش و اشکالی بر خلیفه مسلمانان بودنش نمی دانستند. آنها نیت او را خوب می‌دانستند و برای او طلب آمرزش می کردند.

این مقاله قسمتی از پرونده «مقایسه کوفه زمان حضرت علی (ع) و کوفه زمان امام حسین (ع)» است.

امام حسین (ع) نامه‌ای برای بزرگان و اشراف بصره نوشتند و آن را همراه سلیمان روانه بصره کردند. بزرگان و اشراف بصره عکس‌العمل‌های متفاوتی به نامۀ حضرت داشتند که به بررسی هرکدام به‌صورت جداگانه پرداخته‌ایم.

گاهی اوقات ماجرایی بر سر زبان‌ها می‌چرخد بدون آنکه سندی مستدل و مستند برای آن ارائه شود. یکی از این ماجراها همبازی بودن شمر و امام حسین (ع) است.

قضاوت دربارۀ شخصیت و فضایل ایمانی و اخلاقی محمد بن حنفیه -با توجه به تحریفاتی که در طول تاریخ دربارۀ شخصیت او صورت گرفته- جدا سخت است؛ اما با کنکاش و جست‌وجو از لابه‌لای شواهد و قرائن پراکنده در منابع تاریخی می‌توان گوشه‌هایی از ابعاد تاریخ زندگی او را بازکاوی کرد. از جمله چیزهایی که درباره این فرزند امام علی (ع) به‌صورت خلاصه می‌توان گفت، این است که وی انسانی بسیار وارسته و مورد عنایت و علاقه امیرالمومنین و حسنین (ع) بود.

برخی ذاکرین محترم به دلیل عدم مطالعه در ذکر مصیبت‌های خود مطالبی را بیان می‌کنند که متاسفانه از پشتوانه تاریخی درستی برخوردار نیستند.

اولین شهید نهضت عاشورا در نزدیکی کوفه به شهادت رسید. او پیکی از جانب امام حسین (ع) به سمت کوفیان بود. توضیحات بیشتر را در ادامه بخوانید.

در برخی از ذکر مصیبت‌ها سخن از سفارش حضرت علی (ع) در کودکی امام حسین (ع) به حضرت عباس (ع) می‌گویند که مواظب تشنگی برادرش باشد. در ادامه به بررسی درستی یا نادرستی این گزارش می‌‌پردازیم.