فصاحت و بلاغت امیرالمؤمنین علی (ع) زبانزد دوران است و امام حسین (ع) نیز این زبان فصیح را از نیای خویش به ارث برده است؛ شخصیت بزرگواری که در ضدیت با ستم قیام کرد و با قلم شیوای خود به تنویر افکار مردم و بصیرت بخشی به آنان روی آورد. امام حسین (ع) اشعاری دارد که منسوب به ایشان است. درون‌مایه‌های سیاسی، اجتماعی، دینی، زهد و ماند آن محتوای غالب اشعار وی است. از مضامین ارزشمند اشعار امام حسین (ع) حکمت و موضوعات حکمی است؛ ایشان در نظم قصاید حکمی اسلوب سهل، ساده، واقع‌گرا و گاه مخیل بدیع را مطمح نظر قرار داده است تا بدین گونه صدق عاطفه خویش را با زبان شعری فصیح تعبیر نماید.

واقعه عاشورا همواره در ادبیات و تاریخ تشیع، پررنگ‌ترین عنصر بوده است. ادبیات عاشورایی از دیرباز مورد توجه نویسندگان، شعرا و ادبا بوده است. از روزی که حضرت امام‌ حسین (ع) را در صحرای کربلا به شهادت رساندند و خانواده و اصحاب مویه کردند، ادبیات عاشورایی متولد شد و همچنان به حرکت خود ادامه می‌دهد.

نکته قابل توجه برای ما نحوه این بروز و ظهور در دوره‌های مختلف تاریخی و سیاسی است. به ویژه خواستیم تا در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا سنگری که ادیب و عاشورا پژوه است، نقش ادبیات عاشورایی را در 40 سال‌ اخیر بررسی کنیم. مثلا در چه دوره‌ای و چرا رنگ‌ حماسه بیشتر بود و در چه دوره‌ای نگاه عرفانی غلبه داشت. حاصل این گفت‌وگو را بخوانید.

«ادبیات متعهد» از‌ آن‌ دست مفاهیمی است که از ابتدای ظهورش تاکنون همواره با ابهامات فراوانی، حتی ابهامات ذاتی، همراه بوده است. از شرح و تعریف «ادبیات متعهد» (ادبیات درخدمت امری غیر از ادبیات) و «ادبیات غیرمتعهد» (ادبیات درخدمت خود ادبیات) که بگذریم، این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که واقعا ادبیات به چه چیزی ممکن است متعهد باشد که این صفت را به‌ دنبال خودش بکشد؟ دیگر اینکه مگر محتوایی که خالق اثر ادبی ارائه می‌کند از چه جهانی غیر از جهان ما می‌آید که نخواهد هیچ‌کدام از دغدغه‌های بشر را تسکین دهد و صرفا به‌ دنبال زیبایی باشد؟

امام رضا (ع) در دوران خود، با برپایی مجالس عزاداری و روضه خوانی در منزل خود، سعی در ترویج فرهنگ عزاداری و روضه خوانی برای امام حسین (ع) داشتند. ایشان با دعوت از دعبل به عنوان شاعر اهل بیت در یکی از مجالس خود، به تمجید ایشان پرداختند و از او خواستند روضه ای برای امام حسین (ع) بخوانند.

مولای مهربان و بزرگوارم؛ رئیس مذهبم  سلام!

ابو العباس قریشی، از محمد بن حسین بن ابی خطاب، از محمد بن اسماعیل، صالح بن عقبه، از ابی هارون مکفوف برای ما نقل کرده است که او گفته، شما به او فرموده اید: «ای ابا هارون! آیا در مصیبت امام حسین (ع) شعری برایم می‌­خوانی؟»