روزه روز عاشورا همواره در میان عالمان اهل سنت و عالمان اهل شیعه معرکه آرا بوده است. سبب این اختلاف، وجود دو دسته روایات موجود در کتب روایی شیعه درباره آن است و نوشتار موجود در تلاش برای بررسی سندی در محتوای احادیث، به روش توصیفی تحلیلی ـ انتقادی به منظور آشنایی با این دو دسته روایات است.

یافته‌های پژوهش حاضر این است که روزه عاشورا قبل از تشریع روزه ماه رمضان بوده و پس از آن رها شده است و البته آنچه که از مجموع روایات استنتاج می‌شود اینکه مجوز صوم در این روز، قوی‌تر بیان شده است.

مقتل‌نگاری از شاخه‌های مهم تاریخ‌نگاری و مورد اعتنای همه فرق اسلامی است که با تلاشی همگانی و رویکردهایی متفاوت بالنده شد. پژوهش حاضر مقتل‌نگاری را با رویکردی علمی ـ تحلیلی تا قرن سوم و با تکیه بر نقش اصحاب امامان شیعه (ع) بررسی می‌نماید. در این آزمایش با استفاده از شیوه تاریخی، ذهن‌شناسی مؤلفان (به معنای نوعی راهیابی به آرا و تفکرات آنان، با مطالعه آثار و شرح حال‌ها برای گمانه‌زنی درباره شیوه نگارشی و رویکرد مؤلفان به مسائل تاریخی) و مقایسه آثار آنان، دو جریان حدیث‌نگر و تاریخ‌نگر مطالعه شده است.

این‌ نوشتار‌، با رویکرد دانستن چیستی عزاداری به سیره «علمی» و «عملی» معصومین (ع) می‌پردازد؛ بدین معنا که به صورت خلاصه و علمی به واژه‌شناسی کلمات «مأتم»، «ألمَنَاحَه»، «عَزَا»، «ألجَزَع» و ««عَوِیل» می‌پردازد و سپس با اشاره به‌ «سیره عملی» اهل بیت (ع) وظیفه پیروان آن حضرت را بیان می‌کند. در پژوهش حاضر مشخص می‌شود، عزاداری کاملاً وجه علمی، دینی، مذهبی و عقلانی داشته و موجب حفظ دین و ولایت الهی است.

«ادبیات متعهد» از‌ آن‌ دست مفاهیمی است که از ابتدای ظهورش تاکنون همواره با ابهامات فراوانی، حتی ابهامات ذاتی، همراه بوده است. از شرح و تعریف «ادبیات متعهد» (ادبیات درخدمت امری غیر از ادبیات) و «ادبیات غیرمتعهد» (ادبیات درخدمت خود ادبیات) که بگذریم، این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که واقعا ادبیات به چه چیزی ممکن است متعهد باشد که این صفت را به‌ دنبال خودش بکشد؟ دیگر اینکه مگر محتوایی که خالق اثر ادبی ارائه می‌کند از چه جهانی غیر از جهان ما می‌آید که نخواهد هیچ‌کدام از دغدغه‌های بشر را تسکین دهد و صرفا به‌ دنبال زیبایی باشد؟

در طول تاریخ زیارت امام حسین (ع) جایگاهی والا داشته است و پادشاهان شیعه چه از روی عقیده و چه برای مشروعیت حکومت خود به زیارت بارگاه مطهر ایشان می رفتند.

مرجئه نام فرقه ای است که در مقابل خوارج پدید آمدند و پس از شهادت حضرت علی (ع) نمود پیدا کردند. عقاید این فرقه یکی از اسباب یاغی گری‌های یزید است. زیرا که آن‌ها مفاسد او را باعث از دین خارج شدنش و اشکالی بر خلیفه مسلمانان بودنش نمی دانستند. آنها نیت او را خوب می‌دانستند و برای او طلب آمرزش می کردند.

این مقاله قسمتی از پرونده «مقایسه کوفه زمان حضرت علی (ع) و کوفه زمان امام حسین (ع)» است.

تبیین و معرفی جناح‌های سیاسی گوناگون در نیمه قرن اول هجری مستلزم شناخت  شهر کوفه و روند تحول ساختار جمعیتی آن، از تأسیس در سال هفده هجری قمری تا دوران حکومت امام علی (ع) است. خاستگاه اجتماعی اعتقادی جریان های سیاسی-مذهبی در این بازه زمانی شکل گرفته‌اند و نقش مهمی در ناآرامی‌های حکومت حضرت علی (ع) و امام حسن (ع) و به حکومت رسیدن بنی امیه و واقعه عاشورا داشته اند.

بازشناسی تفکر سیاسی مذهبی نیروهایی که در کوفه بودند و تاثیر به سزاریی در روند شکل گیری اتفاقات مهم این شهر داشتند از موضوعات مهمی است که می‌تواند در شناخت دقیق کوفه از زمان حضرت علی (ع) تا زمان امام حسین (ع) راه گشا باشد.

این مقاله قسمتی از پرونده «مقایسه کوفه زمان حضرت علی (ع) و کوفه زمان امام حسین (ع)» است.

برای صحبت پیرامون ارزش و علل و نتایج نهضت امام حسین (ع) ابتدا باید به شناخت شخصیت رهبر این قیام، یعنی حضرت سیدالشهدا (ع) بپردازیم؛ آنگاه راحت‌تر می‌توانیم ابعاد گوناگون قیام ایشان را بشناسیم و اظهارنظر کنیم.

بدین منظور در این مقاله چندی از احادیثی را که رسول اکرم در بیان مناقب و فضایل و مکارم ایشان فرموده‌اند را مطرح می‌کنیم تا به قدر فهم خود معرفتی نسبت به آن بزرگوار پیدا کنیم.

صفات ارزشمندی چون  عشق به خدا و دل از دنیا بریدن، آگاهی و بصیرت، شجاعت و استقامت، صبرو استقامت، ایثار و جوانمردی، وفا و توکل، عطوفت و مهربانی جلوه‌هایی از اخلاق متعالی و ارزش‌های انسانی عاشورا را تشکیل می دهد که در فرهنگ عاشورا تبلور پیدا کرده و با استفاده از آن‌ها جامعه به ارزش‌های والای انسانی دست پیدا خواهد کرد.