مراسم پیاده‌روی و زیارت اربعین یکی از مهم‌ترین کانون‌های تربیتی انسانِ آزادی خواه است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به این سوال اساسی پاسخ می‌دهد که زیارت اربعین در تربیت فردی و اجتماعی زائران چه تأثیری دارد؟ از مهم‌ترین آثار زیارت اربعین در تربیت فردی زائر، خودسازی و تهذیب نفس، ایجاد آرامش درونی، تمرین صبر و استقامت، خودباوری، الگودهی و الگوپذیری، افزایش عشق و مهرورزی، تقویت دین‌داری و شکرگذاری از نعمت‌هاست.اربعین در بعد تربیت اجتماعی نیز می‌تواند در ایجاد همبستگی، تحقق امت واحده اسلامی، ایجاد شور و شعور سیاسی، توجه به امر به معروف و نهی از منکر و تبلور مفاهیم اخلاقی مانند تعاون، همدلی، ایثار و از خود گذشتگی، انفاق، بخشندگی، روحیه ظلم ‌ستیزی و استقامت تأثیرگذار باشد.

یکی از راه‌های اتصال و ارتباط با خدا و معصومین، از ناحیه زیارت محقق می‌شود. «زیارت‌نامه‌های ماثور»، متنی که هنگام زیارت معصومان، به عنوان تشرف باطنی خطاب به آنان خوانده می‌شود و امامان صادر کرده‌اند. زیارت‌نامه‌های ماثور در واقع متون آموزشی هستند که روح کلی و ساختار واحدی دارند و ائمه اطهار (ع) در آن‌ها، مباحثی از اصول دین همچون توحید و صفات الهی، نبوت و پیامبر شناسی و نیز امامت و رهبری مطرح کرده‌اند. در کنار اصول دین، مباحثی از فروع دین همچون جهاد، تولی و تبری و نیز امر به معروف و نهی از منکر و همچنین تعالیم اخلاقی مانند صبر، تقوا، وفای به عهد و سایر ارزش‌های اخلاقی را مطرح کرده‌اند.

 وی از علمای بزرگ ایران در سدۀ دهم و یازهم محسوب می‌شود. او در علوم مختلف دینی، ریاضیات و نجوم توانمند بود. همچنین در علوم مختلف دیگری دست داشت.

در روایات، به زیارت امام حسین (ع) بسیار تاکید شده است و ثواب بسیار زیادی برای آن شمرده اند. از جمله آنکه گفته‌اند: کسی که در روز عاشورا قبر امام حسین (ع) را زیارت کند همانند این است که خداوند را در بالای عرش او ملاقات کرده است.

اثر زیارت امام حسین (ع) در روح انسان به تذکر منحصر نمی‏‌شود، بلکه در شورانگیزی و ایجاد روحیه انقلابی و دادخواهی نیز تأثیری شگرف دارد زیرا یادآور ستم‌ها و جنایاتی است که بر عترت طاهره نبوی و اهل‌بیت عصمت رفته است و لعن بر قاتلان و ظالمان و دنباله ‏روان آنان است و این نکته مخصوصاً در زیارت سیدالشهدا (ع) بیشتر دیده می‌‏شود.

تأییدات غیبی که از طرق معتبر دربارهٔ زیارت عاشورا رسیده، به‌خودی‌خود بر اعتبار این زیارت شریفه دلالت دارد. همچنین سند ذکرشده در کتاب مصباح‌المتجهد [اثر شیخ طوسی] در خصوص این زیارت صحیح است.
 

در این سلسله مقالات زیارت ناحیه  مورد بررسی سندی قرار می‌گیرد. این زیارت غیر از زیارت روز عاشورا است ومنتصب به امام زمان (عج) می باشد و اشکالاتی  به آن گرفته می شود که در چهار بخش  به تبیین این مسائل پرداخته ایم:

• بررسی سندی و سلسله راویان این زیارت
• بررسی کتابی که این زیارت در آن نقل شده است وشرح حال مولف آن
• پاسخ شبهات مطرح شده پیرامون این زیارت
• منابعی که این زیارت در آن آورده شده است

حضرت امام صادق علیه‏ السّلام  فرمود: ای پسر سنان، بدان که هر کس در این روز، این نماز را به جا آورد، و دعایش را با اخلاص بخواند، و این عمل را با یقین و تصدیق انجام دهد، خداوند ده ویژگی به او عطا می‏ کند. بعضی از آن ویژگی‏ ها عبارتند از: خداوند او را از مرگ بد حفظ می‏ کند، خداوند او را از سختی‏ ها و فقر ایمن می‏ کند، خداوند تا هنگام مرگ دشمنی را بر او غلبه نمی‏ دهد، خداوند او و فرزندانش تا چهار نسل را از جنون و جذام و پیسی حفظ می‏ کند، خداوند شیطان و دوستانش را بر او و چهار نسل بعد از او چیره نمی‏ سازد.

در بین روایات شیعه، ثواب‌های گوناگونی برای زیارت امام حسین (ع) بیان شده است. علت این گوناگونی چیست؟ چرا این همه ثواب برای آن ذکر شده است؟

اگر مردم ارزش و پاداش زیارت حسین (ع) را بدانند، از اشتیاق قالب تهی کرده و از حسرت فراوان جانشان متلاشی خواهد شد! این سخن امام باقر (ع) نشان می دهد ارزش این زیارت چه اندازه است که  ترک آن چنین حسرتی  درپی دارد .در این نوشته  بخش کوچکی از فضایل زیارت  آن حضرت  بیان  می شود ...