حبیب بن مظاهر محبوبیتی خاص نزد سیدالشهداء (ع) داشت. وی نمونه‌ای تمام و کمال و سرمشقی کم‌نظیر در شاگردی مدرسه اهل‌بیت (ع) است. او جزو معدود کسانی است که با دعوت مکتوب و مستقیم امام (ع) به کربلا می‌رود.

قیام امام حسین (ع) از مهم‌ترین حوادث تاریخ اسلام به شمار می‌رود. این قیام طی قرن‌های متمادی علاوه بر پیروان مکتب اهل بیت (ع)، همواره مورد توجه مذاهب مختلف قرار داشته است. نهضت امام حسین (ع) به سبب وجود اهداف متعالی و الهی که در باطن خود دارد، نه‌تنها به عنوان الگوی انقلاب‌های شیعی بلکه نقطه عطفی جهت خیزش قیام‌های ضد ستمگری در سایر ادیان و مذاهب به شمار می‌رود. مطرح بودن بزرگی مقام و جایگاه امام حسین (ع) به عنوان فرزند پیامبر (ص) در منابع اهل سنت، سبب شده که بیشتر اندیشمندان و علمای بزرگ آنان نسبت به وقایع سال 61 هجری، واکنش نشان داده و جهت‌گیری‌های روشن و آشکاری نسبت به این واقعه داشته باشند. دیدگاهی که همواره با صراحت تمام، نسبت به نفی کردار جنایت‌پیشه، طعن و لعنت قاتلین کربلا همراه بوده است. اگرچه این نظر با مخالفت معدودی از ایشان مواجه شده اما با دقت در اندیشه بیشتر بزرگان اهل سنت در مورد شخصیت قاتلان کربلا، این حادثه به عنوان رویدادی تلخ و ظالمانه علیه خاندان پیامبر (ص) مورد واکاوی قرار گرفته است.

امام حسین (ع) در وصف یارانش می‌فرماید: «من اصحابی باوفاتر و بهتر از اصحاب خود نمی‌شناسم». این ستایش امام (ع)، منزلت بی‌بدیلی به آنان بخشیده است. نگارنده در پرتو این سخن سیدالشهدا (ع)، با رویکرد تاریخی و روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عملکرد اصحاب آن حضرت پرداخته و چنین نتیجه گرفته است که آن بزرگواران در شب عاشورا یک‌صدا از امام حسین (ع) حمایت کرده و وفاداری‌شان را اعلام کردند؛ سپس در روز عاشورا و صحنه نبرد، وعده‌هایشان را در عمل تحقق بخشیدند. آنان با عشق و اخلاص به عرصه نبرد رفتند و حتی در رفتن به میدان جنگ از یکدیگر سبقت گرفتند. چنین رفتار فداکارانه یاران سیدالشهدا، آنان را اسوه‌های وفاداری و الگوهای فداکاری ساخته و نام و یادشان را جاودانه کرده است.

رجزها، آوازهای کوتاه حماسی هستند که در صحنه‌های نبرد معمولا توسط جنگ‌جویان ایراد می‌شود. بازخوانی و شناسایی رجزهای واقعه کربلا با رویکرد تاریخی، بیانگر نوع نگرش و روابط و مناسبات اصحاب امام حسین (ع) با واقعه کربلاست.

این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت حضرت قاسم (ع) را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سنی کوچک بود‌ه و نوجوان توصیف شده است. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد اَزدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارش‌های بی‌سند نیز شهرت یافته است مانند این‌که 1- وی درباره مرگ گفت: «احلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسب‌ها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین می‌کرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارش‌ها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تاریخی است.

پژوهش حاضر به بررسی فرجام سر مطهر امام حسین (ع) و سرهای دیگر شهدا و محل دفن آن‌ها، در دو بخش پرداخته است: بخش نخست، به فرجام سر امام (ع) و دیدگاه‌های مربوط به محل دفن آن می‌پردازد و پس از بررسی و بازکاوی اقوال متعدد در این باره، قول الحاق سر به بدن مطهر را بر اقوال دیگر ترجیح می‌دهد. در بخش دوم به نقد و بررسی گزارش‌های مربوط به فرجام سرهای دیگر شهدا پرداخته شده است. 

با یک نگاه اجمالى به نوحه‌ها و مراثی که پیرامون واقعه کربلا سروده شده، می‌توان دریافت که بخش قابل توجهى از آن‌ها درباره آب و تشنگى است. بنابر این ما در این مقاله مختصر می‌کوشیم با استفاده از این منابع، مسئله آب و تشنگى حسین (ع) و یارانش را مورد بررسى قرار دهیم. قبل از ورود به متنِ مقاله، توجه به این نکته ضرورى است که ما با استناد به منابع، می‌توانیم ممانعت از رسیدن آب به خیمه‌هاى امام حسین (ع) را و نه تشنگى مفرط ایشان و یارانش را نفى کنیم و این حکایت از هنر نظامى امام حسین (ع) در جهت آرامش خاطر یاران و خانواده‌اش و نیز ارتقا ی روحیه آن‌ها در برابر دشمن دارد.

نوشتار حاضر یکی از صحابیان شرکت کننده در لشکر امام حسین (ع) را مورد بررسی قرار داده است. انس بن حارث کاهلی در روز عاشورا حضور داشت و به این ندای امام حسین پاسخ داده است؛ از پیامبر در حالی که امام حسین (ع) در دامن رسول خدا (ص) نشسته بود، شنیده بود: «این فرزندم در سرزمین عراق به شهادت خواهد رسید، آگاه باشید هر که او را دید باید او را یاری کند» وی که در کوفه زندگی می‌کرد، به گفته برخی در مکه، و به گفته برخی دیگر شبانه در کربلا به امام (ع) پیوست؛ امام حسین (ع) به وی نوید هدایت و امنیت داد او را با خود همراه ساخت و در رکاب امام حسین (ع) کشته شد؛ پس از کارزاری سخت و کشتن چهارده یا هجده تن از سپاهیان دشمن به درجه رفیع شهادت نایل آمد؛ و مقبره وی در بارگاه دسته جمعی شهدا پایین پای امام حسین (ع) واقع است.

در زمینه شرافت کربلا و فضایل این سرزمین احادیث بسیاری از زبان امام صادق (ع) بیان شده است. ایشان در کلام و در صحبت های خود به تبیین این شرافت پرداخته‌اند و ابعاد مختلفی از آن را روشن ساخته‌اند.

ورود به زمین کربلا باعث حزن و رقت است چنان‌که نسبت به جمیع انبیاء واقع شد چون روایت شده که همه پیامبران به زیارت کربلا توفیق یافته‌اند و در آنجا حالت حزن و اندوه برآنان مستولی گشته است و در ادامه از واقعه کربلا با خبر شده و براین مصیبت گریسته‌اند.