به عنوان پرسش نخست، جامعه امروز چرا و تا چه میزان نیازمند شناخت عاشورا و حقایق واقعی امام حسین (ع) است؟

به هر حال واقعه عاشورا و قیامی که امام حسین (ع) و یاران با وفای ایشان انجام دادند به عنوان یک حقیقت و ضرورت نه‌ تنها برای جامعه شیعی بلکه برای بشریت است. همان‌طور که شما در این مجموعه فرهنگی گرد هم جمع شده‌اید و امام حسین (ع) را دوست دارید خود من نیز عاشق امام حسین (ع) هستم و معتقدم که هر کاری را برای شناخت بیشتر ایشان انجام بدهیم باز هم کم کار کرده‌ایم. با هر ابزاری اگر بتوانیم نه تنها خود عاشورا، بلکه امام حسین (ع)، فرهنگ، رفتار و ویژگی‌های ایشان را با نگاهی صحیح و به شکل نو نشان دهیم باز هم در حد و اندازه شخصیت و کار ایشان نیست. معتقدم ما تا حد زیادی، صرفا به عاشورا و واقعه کربلا معطوف شدیم علی‌رغم این‌که باید خصوصیات و ویژگی‌های رفتاری و کرداری امام حسین (ع) را با ابزارهای کارآمد نشان دهیم.

مثلا بخشش ایشان، هدف از قیام توسط این امام بزرگوار، تواضع، رفتار با همسر و فرزندان، بخشش و رأفت نسبت به دشمنان و بسیاری از ابعاد دیگر وجودی امام حسین (ع) نیازمند پرداخت جدی هستند. چرا همه عاشق و دلداده امام حسین (ع) هستند؟ در نظر بگیرید امام حسین (ع) فرزندان برادرش را که صغیر بودند، چگونه با مهربانی در آغوش می‌گیرند و این فرزندان چگونه عاشق عمویشان می‌شوند؟ می‌دانید امام حسن (ع) زمانی به شهادت می‌رسند که فرزندان کوچک ایشان هنوز بالغ نشده‌اند. این کودکان در دامن عمویشان امام حسین (ع) پرورش می‌یابند، اما امام حسین (ع) چه می‌کنند که کودکی صغیر و بدون شناخت از جنگاوری و دفاع، خود را به گودال قتلگاه می‌رساند و زمانی که شمشیر به بالای سر امام می‌رسد، این کودک دست خود را سپر می‌کند؟ این تأثیر ویژه امام حسین (ع) است. اما چنین ابعادی از ویژگی‌های شخصیتی و زندگی امام حسین (ع) بسیارند و متأسفانه، بیش از هر موضوع دیگری نزد ما مغفول مانده است. اغلب به رشادت و شجاعت ایشان آن هم در بازه زمانی واقعی عاشورا می‌پردازیم، در حالی که اگر به خطبه‌های امام (ع) از مدینه به سوی مکه و از مکه تا کربلا توجه کنیم این‌ها بیش از آن‌که نشان‌دهنده‌ رشادت، شجاعت و جنگاوری امام حسین (ع) باشند، نمایانگر رحمت، شفقت و مهربانی ایشان است. امام در تمام این خطبه‌ها با لحنی مهربانانه و بشارت بخش سخن می‌گوید. تمام این موارد از ابعاد زندگی امام حسین (ع) می‌توانند الگو و چراغ راه زندگی امروزی باشند.

اگر بخواهیم امام حسین (ع) را به شکلی صحیح معرفی کنیم اتفاقا باید ایشان را صلح‌طلب نشان دهیم تا جنگ‌طلب. امام حسین (ع) برای اصلاح به قصد هدایت بشریت آمده بودند و می‌خواستند انسانیت را به انسان‌ها بازگردانند.

مثلا ملاحظه کنید که در جامعه امروزی ممکن است به افرادی که با اندیشه و طرز فکر ما همخوان نباشند برچسب‌هایی بزنیم و افراد را از خود و دین دور کنیم، در حالی که در منش امام حسین (ع) این گونه نیست. ممکن است ظاهر کسی از این فضا دور باشد، ممکن است او را از این فضا دور بدانیم در حالی که شاید این شخص از نظر امام حسین (ع) بیش از هر کسی ارزشمندتر و عزیزتر باشد. مهربانی و رافت، ویژگی نگاه امام حسین (ع) است همان‌طور که ایشان در مقابل قاتلین ظالم و کسانی که نامه نوشتند و بعد پیمان‌شکنی کردند با آغوش باز به زبان رحمت سخن گفتند. بنابراین ما وظیفه داریم ابعاد گوناگون زندگی امام حسین (ع) را نشان دهیم. اگر بخواهیم امام حسین (ع) را به شکلی صحیح معرفی کنیم اتفاقا باید ایشان را صلح‌طلب نشان دهیم تا جنگ‌طلب. امام حسین (ع) برای اصلاح به قصد هدایت بشریت آمده بودند و می‌خواستند انسانیت را به انسان‌ها بازگردانند که به زعم من کاملا موفق هم بودند.

البته یکی از دلایل این که خیلی از مظلومیت عاشورا صحبت می‌شود، ابعاد گوناگون و گستردگی این بازه 10 روزه است زیرا عاشورا بسیار سخت و سنگین بود به قدری که از سوی امام حسین (ع) رحمت وجود داشت و از آن سو شقاوت دیده می‌شد و شاید همین موضوع باعث شده که دیگر ابعاد زندگی امام حسین (ع) را کمتر ببینیم.

هنر امروزی تا چه اندازه می‌تواند نقش رساننده این پیام را ایفا کند؟

ما در هنرهای مختلف از نگارگری و تذهیب تا هنرهای امروزی می‌توانیم به جنبه‌های کمتر دیده شده و وقایع مورد توجه قرار نگرفته از زندگی امام حسین (ع) بپردازیم. به طور مثال عموم تعزیه‌های ما راجع به عاشورا و مقاتل آن است و رفتار امام و خانواده شهدا و رافت ایشان در حق دشمنان کمتر نشان داده شده است.

بنده مجموعه کتابی را نوشتم که ابعاد علمی امام حسن، امام حسین و امام سجاد علیهم‌السلام را مورد توجه و بررسی قرار می‌دهد. علم امام بسیار مورد بی‌توجهی قرار گرفته است، این‌که وضعیت علمی در عصر امام چگونه بود و امام چقدر به مسائل علمی، کلامی، عرفانی، فقهی، اخلاقی و دیگر حوزه‌ها توجهی جدی داشته‌اند. مسائل گوناگون دیگری نیز در زندگی ایشان در خور توجه و تاکید هستند که باید با این ابزارها به شناخت این ابعاد پرداخت.

شما فعالیت‌هایی که این‌جا با هدف معرفی امام حسین (ع) و با توجه به ضرورت‌های دنیای امروزی انجام می‌شود را چطور ارزیابی کردید و این گام‌ها تا چه اندازه می‌تواند تحقق بخش شعار یاری امام حسین (ع) در دنیای امروز باشد؟

بخش‌های گوناگون مجمع دوستداران امام حسین (ع) را بازدید کردم و شاهد این بودم که فعالیت‌های بسیار خوبی در این مجموعه انجام می‌شود. یکی از بخش‌های مهم این مجموعه که خودم هم در پیشبرد آن نقش دارم، وجود دایره‌المعارفی جامع در حوزه امام حسین (ع) است که اکنون در قالب ویکی حسین پیش می‌رود. به نظر من وجود دایره‌المعارف امام حسین (ع) یک ضرورت برای شناخت ایشان از جنبه‌های گوناگون است. شما در نظر بگیرید کتاب‌ها و منابعی در جلدهای پر تعداد و حجم بالا در این حوزه منتشر شده است اما وقتی شروع به خواندن این کتاب‌ها می‌کنیم با اشکالات و غلط‌های گوناگون مواجه می‌شویم. متاسفانه نگاه در اصلاح و تصحیح منابع بیشتر بر روی کتاب جدید است در حالی که باید برای اصلاح توجه بر روی کتب قدیمی باشد و اساس را باید بر روی کتاب‌های مرجع قرار دهیم.

به طور مثال خودم دانشنامه شعر عاشورایی را در چند جلد تألیف کردم که این دانشنامه نخستین بار ده سال پیش منتشر شد. با توجه به این‌که 10 سال است این دانشنامه منتشر شده بنابراین طبیعی است که حوزه شعر عاشورایی در این ده سال دستخوش تحولات و دگرگونی‌های جدی شده باشد هم از حیث شاعران جدیدی که وارد این حوزه شدند، هم شاعرانی که حضور داشتند، تغییر و پیشرفت‌هایی کردند، بنابراین ضروری دیدم این دانشنامه را با توجه به تغییراتی که در این حوزه رخ داد به روز رسانی کنم اگر چه در مورد شاعران عرب و فارسی زبانی که در گذشته بودند یا دیگر در قید حیات نیستند، تغییری اتفاق نیفتاده بود اما در حوزه شاعران معاصر اتفاقات مهمی رخ داده بود که نیاز بود در این دانشنامه لحاظ شود. بنابراین با توجه به ضرورت وجود یک دانشنامه به روز در موضوعی با اهمیت بالا همچون امام حسین (ع)، دانشنامه ویکی حسین می‌تواند نقشی کلیدی در شناخت بهتر این موضوع ایفا کند.

اما یکی دیگر از موضوعات خوب و ارزشمندی که در مجمع دوستداران حسین (ع) شاهد آن بودم معرفی کمپین جهانی «حسین کیست؟» است. رتبه مشارکتی که بین این مجمع و کمپین صورت گرفته است می‌تواند امام حسین (ع) را به شکل عمومی معرفی کند و جنبه‌های شخصیتی ایشان را به خوبی معرفی کند.

امیدوارم کارهایی که در این‌جا با همدلی و مشارکت جوانان عزیزی که عشق و دلدادگی امام حسین (ع) را پیشه خود قرار داده‌اند انجام می‌شود به شناخت هر چه بهتر امام حسین (ع) منتهی بشود.