کرب و بلا: آثار و کتب متعددی پیرامون شخصیت رسول گرامی اسلام و جلوه آن در ائمه اطهار بویژه سیدالشهدا (ع) بر مبنای آیات قرآن کریم نوشته شده که بیشتر ناظر به نگاه و کلام مفسران شیعه است. اما در میان آثار مفسران اهل سنت نیز نوشته‌هایی موجود است که آیات بسیاری را دال بر این ارتباط دانسته و در واقع حسین بن علی (ع) را تجلی پیامبر اعظم معرفی کرده‌اند.

 

خداوند متعال در آیات اول سوره شمس به خورشید، ماه و روز و شب سوگند به عنوان نشانه‌های قدرت و حکمت خویش سوگند یاد می‌کند و به این وسیله عظمت، اهمیت و کثرت منافع و فواید آن‌ها را به اجمال می‌فهماند و نیز لطف و عنایت خاص خود را نسبت به انسان می‌فرماید»1 اما افزون بر این معنای ظاهری از طریق اهل‌بیت هم تأویلاتی درباره معنای این آیات ذکر شده است که جای بسی تأمل دارد.

حاکم حسکانی حنفی در تفسیر خویش به نقل از «فرات بن ابراهیم» و او به نقل از ابن عباس آورده: وَ الشَّمسِ منظور پیامبر (ص) است. وَ القَمَرِ إِذا تَلاها مراد علی (ع) است وَ النَّهارِ إِذا جَّلَّاها مقصود حسن و حسین (ع) است وَ اللَّیلِ إِذا یَغشاها منظور بنی امیه بی‌باشد

 

بی‌تردید این تأویل که در روایات اهل‌بیت (ع) هم به آن اشاره شده، با واقعیت بیرونی هم سازگار است. چنانکه پس از خورشید عالم‌تاب هدایت یعنی وجود مبارک پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) هدایت‌‌گر مردمان بود و در سلسله امامت پس از امیر مؤمنان، حسنین قرار دارند که پرتوهایی از خورشید نبوت هستند و دین حقیقی و اصیل توسط این بزگواران به مردم نشان داده شد. چنانکه وجود مبارک سیدالشهدا (ع) برای زدودن غبار جهل از آیین محمدی و برملا کردن چهره پنهان و پلید بنی امیه جان خویش را فدا کرد و در حقیقت روشنی‌بخش و احیاگر آیین جدش بود. شب ظلمانی که در آیه ذکر شده همان بنی امیه است که سعی داشتند نور اسلام را محو کنند و بپوشانند چنانکه یزید آشکارا آیین محمدی را به سخره می‌گرفت و می‌گفت:

لَعِبَت هاشمُ بالمُلکِ فلا                خَبرٌ جاءَ وَ لا وَحیٌ نَزَل

 

بنابراین «النهار» طبق روایات شیعه و سنی تأویلی از امام حسن و امام حسین (ع) است که یکی با صلح و یکی با شهادت خویش، خورشید اسلام را فروزان نگه داشتند. شاید حدیث «حسینٌ منی و أنا من حسین» که در منابع اهل سنت هم آمده، تعبیری دیگر از همین تبلور وجود پیامبر (ص) در امام حسین (ع) باشد. علامه علائلی از اندیشمندان و ادیبان معاصر اهل سنت درباره این حدیث می‌گوید: «در این حدیث معنایی نهفته است که نمی‌دانم چگونه آن را بیان کنم ولی شایسته است که که در فهم آن به گونه‌ای عمل کنم که حروف آن بیانگر رنگ و روی نبوّت باشد. این سخن پیامبر (ص) گونه‌ای از بیان است که در کلام عرب إفاده وحدت و یکی شدن می‌کند و گویا حضرتش در امام حسین (ع) به دو صورت، حیات و ظهور یافته است: یکی ظهور پیامبرگونه و دیگری ظهور فردی مسلمان. ایشان در ظهور اوّل نماد کسی است که از آسمان (از طرف خدا) آمده است و در ظهور دوم نماد کسی است که به سوی آسمان برمی‌گردد»*

 

________________________________________________

برگرفته از مقاله سیمای امام حسین (ع) در قرآن و تفاسیر اهل سنت، سید مهدی نوری کیذقانی، فصلنامه معارف حسینی، ش: 22.