کرب و بلا: در عالم مداحی و مرثیه‌سرایی اهل‌بیت (ع) مشهور شدن و بالاتر از آن محبوب شدن به آسانی حاصل نمی‌شود. توفیق حضور در این عرصه و ماندن تا لحظه آخر و به قول معروف رسیدن به مقام پیرغلامی اهل‌بیت (ع) نیازمند تلاش ذاکر برای تزکیه نفس، صفای باطن، آراستگی اخلاق و در کنار آن کسب علم در محضر بزرگان اهل معرفت است.
از جمله چهره‌هایی که می‌توان او را جامع همه این صفات دید؛ شاعر و مرثیه‌سرای آل‌الله؛ «حاج محمد علامه» است. حاج محمد علامه متولد سال 1304 محله دروازه دولاب تهران بود. از سنین نوجوانی حضور در مجالس مداحی و مرثیه‌سرایی را تجربه کرد و در سال‌های واپسین عمر «حاج مرزوق عرب» موفق به درک شاگردی وی شد و پس از آن پای درس مداحان و شاعران هم عصر خود نیز نشست که مرجوم «خوشدل تهرانی» چهره شاخص آنها بود.
از ویزگی‌های این مداح اهل‌بیت (ع) سبک مرثیه‌سرایی ساده و بی تکلف او بود. حاج محمد بسیاری از شعرهای مداحی‌اش را خودش می‌سرود و اگر هم از دیگر شاعران شعری اقتباس می‌کرد، تمام هم و غم او بر انتخاب اشعار ساده و البته دارای مضمون بود.
اخلاص، ادب، خلق نیکو، حسن معاشرت باخانواده تنها بخشی از ویژگی‌های اخلاقی این پیرغلام آل الله بود، به نحوی که تمام پامنبری‌ها و حتی هم مسلکان وی در عرصه مداحی او را به مهربانی و اخلاص و ادب می‌شناختند.
همه پای منبر علامه؛ از عالم روحانی تا پیرمرد بی‌سواد
از جمله صفات بارز حاج محمد علامه حضور گروه های مختلف از روحانی و کاسب تا پیرمرد پیرزن سالخورده در مجلس روضه او بود. «حاج یدالله بهتاش» می‌گوید: « برخی مجالس فقط احساسی است، اما برخی مداحی‌ها تأثیرگذار است و مردم را تغییر می‌دهد، مجالس ایشان هم از جمله مجالس تأثیرگذار بود؛ افراد مختلف می‌آمدند و پای منبر مرحوم علامه متحول می‌شدند. پای منبر ایشان همه می‌نشستند از ایت الله خوانساری گرفته تا پیرمردها و پیرزن‌های تحصیل نکرده.»
مداحی که مردم را به یاد امام حسین (ع) می‌انداخت
«حاج غلامرضا سازگار» هم در توصیف این پیرغلام مکتب حسینی می‌گوید: «گاهی یک مداح یک یا چند ویژگی و محسنه دارد، اما علامه همه محسنات را با هم داشت. مداحی‌ها را چنان می‌خواند که مستمع فکر می‌کرد علامه دارد خود وی را نصیحت می‌کند و دارد با مستمع دوستانه حرف می‌زند. هر کسی علامه را حتی از دور می‌دید یاد امام حسین (ع) می‌افتاد و بر امام حسین (ع) سلام می‌فرستاد.»
حاج محمد علامه مانند بسیاری از ستایشگران اهل‌بیت (ع) تعلقی به مال دنیا نداشت. به گفته حاج غلامرضا سازگار، هیچ کسی به یاد ندارد علامه برای حضور در مجلسی با صاحب مجلس بر سر قیمت صحبتی کرده باشد، حتی بسیاری مواقع پولی که در مجالس به وی می‌دادند به اندازه پول تاکسی بود که علامه با آن به مجلس رفته بود. مرحوم علامه 20 سال خانه پیرزنی مجلس می‌رفت، حتی پس از مشهور شدن نیز این مجلس ترک نشد.
حاج محمد احترام بسیاری برای همسر و خانواده‌اش قائل بود. «حسین علامه» فرزند حاج محمد می‌گوید: پدر همواره ما را به سه چیز تشویق می‌کردند، یکی حضور در مجالس اهل بیت (ع)، قرائت قرآن و مطالعه.» و این جمله را مکرر در تمام مجالس و منبرها تذکر می‌دادند که «من شما را فراموش نمی‌کنم، شما هم مرا فراموش نکنید اگر روز قیامت در محضر حضرت زهرا (س) جای خالی مرا دیدید سراغ من را هم بگیرید».
«خاطرات 60 سال خدمت‌گزاری»؛ توشه ذاکران جوان
گذشته از صفات اخلاقی جاج محمد علامه، دست نوشته‌ها و میراث مکتوب وی نیز در خور تامل است. از این پیرغلام اهل‌بیت (ع) سه کتاب به یادگار مانده است؛ «ارمغان حج» شرح خاطرات اولین سفر حج او، «هدیه مور» که حاوی اشعار ایشان است و کتاب «خاطرات 60 سال خدمت‌گزاری» که به خاطرات حاج محمد از سال‌های ذاکری و نوکری اهل‌بیت (ع) اختصاص دارد. این کتاب که یک سال بعد از فوت او به چاپ رسید، می‌تواند توشه خوبی برای ذاکران و مداحان جوان باشد. همچنین کتاب خطی «روضهالشهدا» یادگاری است که توسط حاج محمد به آستان قدس رضوی اهدا شد.
حاج محمد علامه ستایشگر با اخلاص اهل بیت (ع) پس از عمری نوکری خالصانه و حضور در هیئت‌هایی چون پیرعطا، صنف بزازان، مکتب القرآن، فاطمیون و بنی‌فاطمه (س)، سرانجام در تاریخ 16مهرماه سال 1380 چشم از جهان فرو بست و در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) آرام گرفت. روحش شاد.
