کرب و بلا: پرداختن به آنچه تحت عنوان نهضت حسینی رخ داد و عوامل زمینه‌ساز این قیام تاریخی و شرح وقایع پس از حادثه تلخ عاشورا موضوع تازه‌ای نیست و بارها توسط نویسندگان مختلف به انحاء گوناگون بیان شده است.
آنچه پیش روی ماست با عنوان «پرتویی از مکتب عاشورا»،کتابی است نوشته «محمدحسن حائری یزدی». نویسنده و پژوهشگر دینی که تلاش کرده است این موضوع را با زبانی قابل فهم و مفاهیمی قابل درک به دور از تمام روایات پیچیده تاریخی برای خوانده بیان کند و مخاطب خود را با کاروان حسینی از مکه تا کربلا و سپس شام و مدینه همراه کند.
درباره‌ی کتاب
کتاب پرتویی از مکتب عاشورا در چهار بخش کلی با عناوین «از آغاز تا ورود به کربلا»، «از ورود به کربلا تا پایان»، «از آغاز اسارت تا ورود به مدینه» و «فضیلت‌ها» نوشته شده است که هر بخش مشتمل بر چند فصل است.
موضوع اصلی کتاب؛ پرداختن به زندگی و قیام اباعبدالله الحسین (ع) است و همچنین فضیلت زیارت و اقامه عزا بر مصیبت شهادت ایشان که بدون پیچیدگی روایت‌های تاریخی، با قلمی روان بیان شده و خواننده با مرور کتاب، خود را در متن حوادث می‌بیند. پرتویی از مکتب عاشورا اثر محمدحسن حائری یزدی در 463 صفحه توسط انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی چاپ و منتشر شده است.
درباره‌ی نویسنده
محمدحسن حائری یزدی، پژوهشگر ادبی و عضو هیأت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی و عضو گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد بود.
از جمله آثار حائری می‌توان به کتاب «جلوه‌های تقوا: داستان‌هایی از زندگانی پیامبر اسلام (ص)»، «داستان‌هایی از زندگانی امامان شیعه»، «پرتویی از آفتاب: هفتصد نکته از نهج‌البلاغه» و «آشنایی با اخلاق اسلامی» اشاره کرد. نگارش 9 مقاله برای ارائه به کنفرانس‌ها و نیز بیش از چهل مقاله مطبوعاتی از دیگر اثار منتشر شده این نویسنده و پژوهشگر دینی است.
بازخوانی کتاب
بخش اول کتاب با عنوان از آغاز تا ورود به کربلا در دو فصل به بررسی سیر زندگی امام حسین (ع) تا زمان مرگ معاویه و سپس تصمیم امام برای عزیمت به کربلا اختصاص یافته است. نویسنده در فصل اول این بخش، روایاتی از لحظه ولادت امام حسین (ع) را بیان کرده و سپس در مورد جایگاه ایشان نزد پیامبر سخن گفته است. در ادامه به بیان حوادث مقارن با زمان مرگ معاویه تا تصمیم امام برای خروج از مدینه تا حرکت به سمت کربلا پرداخته است.
وقایعی مانند تصمیم مردم کوفه در نوشتن نامه به امام حسین (ع)، پاسخ امام به مردم کوفه، احوال شیعیان بصره بعد از مرگ معاویه و همچنین حوادثی که در مسیر راه ورود به کربلا برای امام حسین (ع) و یارانش روی داد مانند ملاقات با زهیربن قین، ملاقات با حر و ... از دیگر موضوعاتی است که در فصل اول کتاب بررسی و بیان شده است.
حائری در بخش دوم کتاب مروری بر وقایع عصر تاسوعا و سپس روز عاشورا داشته است که از مهمترین عناوین این فصل می‌توان به صف‌آرایی در میدان حق و باطل، نصیحت و اتمام حجت زهیر، پیروزی حر در جهاد اکبر، آغازگر جنگ و مباهله در میدان کربلا اشاره کرد.
مولف در این فصل از «سوید بن عمربن ابی مطاع» به عنوان آخرین شهید کربلا نام برده است که در کارزار عاشورا مجروح و بیهوش بود و هنگامی که بهوش آمد و خبر شهادت امام حسین (ع) را شنید با کاردی به دشمن حمله برد و پس از نبرد شهید شد. در همین راستا نام دیگر شهدای کربلا به ترتیب زمان شهادت، زندگینامه و نحوه شهادت بیان شده است. سپس به وداع امام حسین (ع) با زنان اهل‌بیت و لحظه به میدان رفتن ایشان پرداخته است. در پایان این بخش اسامی 91 شهید کربلا ذکر شده است.
اما در بخش سوم کتاب سه موضوع از آغاز اسارت تا دروازه شام، از ورود به شام تا مدینه، و چند شخصیت بزرگ اهل‌بیت (ع) در قالب سه فصل مطرح شده است.
در فصل اول در خصوص دفن شهدای کربلا و الحاق سر مقدس سیدالشهدا (ع) به پیکر مطهرشان و همچنین محل دفن علمدار کربلا مطالبی بیان شده است. نویسنده در ادامه به خطبه‌های حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در کوفه و مجلس یزید اشاره کرده و همچنین اتفاقات پس از ورود سر مقدس امام حسین (ع) به کوفه را بیان نموده است.
شخصیت‌های بزرگی از جمله حضرت زینب (س)، حضرت رباب (س)، حضرت سکینه (س)، عبدالله بن عباس، محمدبن حنیفه و مختار ثقفی از جمله افرادی هستند که محمدحسن حائری یزدی در قالب بخش پایانی فصل سوم اثر خود بدان پرداخته و در انتها به 12 پرسش حول واقعه عاشورا و اوضاع و شرایط مربوط به آن با ذکر مستندات موثق پاسخ داده است.
فضیلت زیارت امام حسین (ع)، گریه بر امام حسین (ع)، تربت امام حسین (ع)، امام حسین (ع) در منابع اهل سنت و امام حسین (ع) از منظر رهبران و اندیشمندان مذهبی و علمی و سیاسی جهان نیز محور بخش چهارم و پایانی کتاب پرتویی از مکتب عاشورا است. در بیان فضیلت زیارت امام حسین (ع) ضمن بیان روایت‌های متعدد، به روایت محمدبن مسلم از امام باقر (ع) استناد شده که شیخ مفید آن را نقل کرده و می‌نویسد: امام باقر (ع) فرمودند: «شیعیان ما را به زیارت قبر حسین (ع) امر کنید زیرا انجام زیارت آن حضرت از جانب خداوند متعال بر مومنی واجب است». همچنین چندین حکایات از آثار و برکات زیارت عاشورا نقل شده که از جمله آنها می‌توان به حکایت سید رشتی، حکایت اشرف همسر آهنگر یزدی و ... اشاره کرد.
برگی از کتاب
... سر مبارک حضرت را به خولی داد و گفت: آن را نزد امیر ببر. ابن قولویه از امام صادق (ع) روایت کرده است که بعد از شهادت امام حسین (ع) کسی در لشکر فریاد می‌زد؛ او را منع کردند، گفت چگونه فریاد نزنم، حال آنکه می‌بینم رسول خدا ایستاده و به زمین می‌نگرد و ناظر بر شماست. می‌ترسم بر اهل زمین نفرین کند و من هلاک شوم. عده‌ای هم از کرده خود پشیمان شدند که چرا پسر رسول خدا را کشتند. حلبی (راوی) از امام (ع) پرسید: فدایت شوم آن فریادزننده که بود؟ فرمود به اعتقاد ما کسی جز جبرئیل نباشد. (ص 194).
