به گزارش کرب و بلا، کتاب «عاشورا پژوهی» جدیدترین اثر علمی اثر «حجت‌الاسلام محمد حسین زاده یزدی» استاد دانشگاه و عضو هیئت‌علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم، توسط نویسنده وقف و به صورت رایگان در اختیار مخاطبان و پژوهشگران قرار گرفت.
مؤلف کتاب در سخنانی هدف از این اقدام را زنده نگه‌داشتن نهضت حسینی عنوان کرد و اظهار داشت: این کتاب را وقف کردم تا از اندیشمندان، سخنوران، واعظان و ذاکران اهل‌بیت (ع) تقاضا کنم با تکیه بر داشته‌های متقن، عاشورا را پاس دارند و با بسط ادیبانه آن از راه نثر و نظم، نهضت سیدالشهدا (ع) را در میان مردم زنده نگه دارند. چرا که هستی و سیادت ما مرهون حیات نهضت حسینی و الگو قرار دادن آن است.
این استاد دانشگاه در تشریح اثر خود گفت: کتاب عاشورا پژوهی جدیدترین اثر علمی بنده است و مباحث و محتوای کتاب با رویکردی معرفت‌شناختی، بررسی و در دو باب به سیر کلی معرفتی و روشی در مباحث مطالعات عاشورا پرداخته شده است.
به گفته نویسنده، نخستین دفتر این نوشتار، با بیان اصول یا قواعد پژوهش‌های تاریخی با صبغه معرفت‌شناختی و روش‌شناختی، به پژوهش درباره منابع نهضت عاشورا و رخدادهای آن نظر داشته است.
حسین زاده یزدی در ادامه اظهار داشت: این بحث، میان‌رشته‌ای و جایگاه اصلی آن معرفت‌شناسی دانش‌های نقلی است؛ اما مبانی معرفتی و دستاوردهای نهضت عاشورا در دانش کلام و تاریخ نیز کاربرد بسیار دارد. در این دفتر، به بیان اصول معرفت‌شناختی در قلمرو دلیل نقلی و درجه معرفتی ادله نقلی، اقسام و شرایط اعتبارشان، منشأ اعتبار آنها، به‌ویژه خبر واحد پرداخته شده است.
نویسنده کتاب عاشورا پژوهی ادامه داد: با بررسی اصول معرفت‌شناختی حاکم بر دلیل نقلی، منابع و مدارک نهضت عاشورا و رویدادهای آن، به این نتیجه رهنمون می‌شویم که منابع و مدارک رویدادهای عاشورا، به اسناد تاریخی منحصر نیست، بلکه افزون بر این‌گونه اسناد، می‌توان در عرصه‌هایی دیگر به منابعی متقن دست یافت. علاوه بر آن منابع بسیاری برای اثبات رویدادهای عاشورا وجود دارد که می‌توان به عنوان منابع معرفتی معتبر نهضت عاشورا برای تثبیت باورهای دینی در علم کلام به آنها اعتماد و استناد کرد.
این نویسنده به محتوای دفتر اول از کتاب «عاشورا پژوهی» اشاره کرد و یادآور شد: در دفتر نخست، پس از ارائه دورنمایی درباره قواعد و اصول معرفت‌شناختی حاکم بر دلیل نقلی، به کاوش و پژوهش درباره منابع و مدارک نهضت عاشورا و رویدادهای آن پرداخته‌ام؛ مسئله‌ای که در میان مباحث بنیادینی که درباره نهضت عاشورا به لحاظ روش‌شناختی و معرفت‌شناختی قابل‌طرح و بحث است، اهمیت ویژه دارد.
از نگاه این نوشتار، منابع و مدارک رویدادهای عاشورا به اسناد تاریخی منحصر نیست، بلکه افزون بر اسناد تاریخی، می‌توان در عرصه‌های دیگری به منابعی متقن دست یافت.
حسین زاده یزدی درباره منابع رویدادهای عاشورا توضیح داد: افزون بر آثار موجود و نابود نشده‌ای که در دسترس است و اگر تفحص کنیم آثار بیشتری در نسخه‌های خطی می‌یابیم، منابع بسیاری برای اثبات رویدادهای عاشورا وجود دارد که در آن نوشتار به شمارش و استقرای آنها ورود کرده‌ام. مهم‌ترینِ آن منابع، روایات‌اند که با اکتفا به آنها می‌توان مصیبت‌ها و رویدادهای نهضت عاشورا را همچون مسلمات فقه اثبات کرد.
این مؤلف در همین رابطه ادامه داد: روایات و عبارت‌های بسیاری در ضمن ادعیه و زیارات می‌یابیم که وقایع عاشورا و روضه‌هایی را که خوانده می‌شود، فی‌الجمله همچون مسلمات فقه تردید‌ناپذیر می‌سازد. در منابع موجود روایی، روایاتی صحیح، بلکه روایات صحیح اعلایی یافت می‌شوند که بر روضه‌هایی که از دیرباز تاکنون رایج است، صحه می‌گذارند. البته با صرف‌نظر از این مطلب که روایات غیر معتبر نیز در این حوزه کارایی دارند و می‌توانند مستند تاریخی قرار گیرند؛ هرچند برای فقه و احکام شرعی فقهی کارایی ندارند و نمی‌توان بدان‌ها در حوزه احکام استناد کرد.
به گفته این پژوهشگر دینی، به نظر می‌رسد این‌گونه روایات یا زیارت‌ها حتی اگر سند معتبری به لحاظ فقه نداشته باشند، از این جهت که متنی مربوط به قرن دوم و سوم هستند، ارزش تاریخی داشته و در این حد اعتبار دارند.
حسین زاده یزدی تأکید کرد: با نگاهی گذرا به متقن‌ترین منابع روایی به‌ویژه کامل‌الزیارات ابن‌قولویه، مزار شیخ مفید، کافی و مانند آنها می‌توان در میان روایات و زیارات ذکر شده سند‌هایی معتبر یا صحیح به معنایی که در فقه کاربرد دارد، برای روضه‌های رایج یافت. البته نه فقط سندی به روش اسناد در پژوهش‌های تاریخی بلکه به شیوه پژوهش فقهی که با اسناد به معصوم، شبهه‌ای در اعتبارشان راه نخواهد داشت.
مؤلف کتاب عاشورا پژوهی در خاتمه تصریح کرد: این نوشتار در واقع تکمیل‌کننده نظریه برگزیده‌ای است که در تحلیلی بر مبانی معرفت‌شناختی نهضت عاشورا عرضه شده است.
کتاب «عاشورا پژوهی» نوشته حجت‌الاسلام محمد حسین زاده یزدی، در 146 صفحه و در قطع رقعی توسط دفتر نشر معارف قم چاپ و منتشر شده است.
