اختصاصی کرب و بلا: شناخت شخصیت امام حسین (ع) امری دور از دسترس است و برای رسیدن به این محال، ناگزیر از قدم نهادن در گذرگاه‌هایی هستیم که راه را بر ایمان هموارتر سازد. شناخت فرزندان امام حسین (ع) به عنوان انعکاسی از آن حقیقت محض و تبلور خصایص بشری آن ذات آمیخته با انوار الهی شاید پلی باشد به سمت این گذرگاه. تلاشی که با پژوهش، تحقیق و ممارست «مرضیه محمد زاده» در قالب کتابی با عنوان «فرزندان امام حسین (ع)» به ثمر نشسته است.
درباره‌ی کتاب
مرضیه محمدزاده، در کتاب فرزندان امام حسین (ع)، زندگی امام سجاد (ع)، حضرت علی‌اکبر (ع)، حضرت علی‌اصغر (ع) و ... را روایت می‌کند.
نویسنده بنا بر آنچه در مقدمه کتاب عنوان کرده، تلاش کرده است برای بیان شرح زندگانی فرزندان امام حسین (ع) از منابع و کتب قدیمی‌تر که به دور از پیرایه در مورد زندگانی آن بزرگواران است استفاده کند و سعی وافر به عمل آمده تا با توجه به اختلافاتی که دربارۀ فرزندان امام حسین (ع) از جهت نام، زمان و تقدم و تأخر ولادت، تعداد و سایر خصوصیات، که در منابع تاریخی وجود دارد، زندگانی ایشان را بازشناسی و بازنویسی کند.
کتاب فرزندان امام حسین (ع) در هفت فصل و 280 صفحه توسط انتشارات امیرکبیر چاپ و منتشر شده است.
درباره‌ی نویسنده
مرضیه محمد زاده متولد سال 1337 در شهر اهواز است. وی فارغ‌التحصیل رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی و دارای مدرک دکتری مردم‌شناسی است. او هم‌اکنون مدرس رشته تاریخ اسلام، در دانشگاه مذاهب اسلامی است و با دانشنامه جهان اسلام و دائره‌المعارف تشیع نیز به عنوان مؤلف همکاری دارد.
این نویسنده آثار بسیاری با موضوع امام حسین (ع) به رشته تحریر درآورده است. محمدزاده از سال 1375 کار تحقیق و پژوهش درباره زندگی امام سوم شیعیان را شروع کرد و در طول پنج سال این کار تحقیقی را به پایان رساند.
همتای بی‌همتا، زنان پیامبر اکرم (ص) و زنان با پیامبر اکرم (ص)، زنان ائمه معصومین (ع) و زنان با ائمه معصومین (ص)، امام هادی (ع) و فرزندان امام حسین (ع) از جمله آثار این نویسنده است.
بازخوانی کتاب
در مقدمه کتاب به زندگی امام حسین (ع) و همسران و فرزندان ایشان اشاره و چنین عنوان شده است که افراد معتبری مانند حسن بن طبری، شیخ مفید، عبدالله زبیری و ... امام را دارای چهار فرزند پسر به نام‌های علی‌اکبر (ع)، سجاد (ع)، علی‌اصغر (ع) و جعفر و دو دختر به نام‌های فاطمه و سکینه می‌داند. همچنین «شیخ ابن طولول دمشقی» از مورخان حنفی مذهب تعداد فرزندان امام حسین (ع) را پنج‌تن می‌شمارد و از جعفر نامی نبرده است.
از نظر حجم، فصل اول کتاب با موضوع حضرت علی‌اکبر (ع) و فصل دوم در شرح حال امام سجاد (ع) بیش از نیمی از کتاب را به خود اختصاص داده و در مورد دیگر فرزندان امام حسین (ع) مختصرتر توضیح داده شده است.
نویسنده در فصل اول کتاب به ذکر روز ولادت و شهادت، کنیه و القاب حضرت علی‌اکبر (ع) پرداخته و به روایاتی اشاره کرده است که وی را شبیه‌ترین فرد به پیامبر (ص) معرفی کرده‌اند.
وی نقش حضرت علی‌اکبر (ع) در نهضت امام حسین (ع) را به دو دوره قبل از عاشورا (همراهی با امام تا کربلا و عبور از منزلگاه‌های بین راه) و روز عاشورا (نقش‌آفرینی حضرت در حماسه عاشورا) تقسیم می‌کند و در این قسمت به توصیف شروع جنگ و اذن گرفتن حضرت علی‌اکبر (ع) برای رفتن به میدان جنگ و شهادت ایشان پرداخته است.
در ادامه به اهالی «غاضریه» که بعد از واقعه کربلا، شهدا را دفن کردند اشاره و چنین گفته شده که مطابق نقل‌ها سرهای مطهر شهدای کربلا به جز امام حسین (ع) در دمشق در محلی به نام «باب الصغیر» دفن شده است.
در قسمت آخر این بخش نیز روایاتی از ائمه در شأن و منزلت حضرت علی‌اکبر (ع) با مضامین عالی و عرفانی آمده است.
فصل دوم به زندگی امام سجاد (ع) اختصاص دارد. تاریخ ولادت، القاب و کنیه ایشان، ازدواج و تعداد فرزندان، مواردی هستند که نویسنده با استناد به منابع قدیمی شرح داده است.
در بخش سیره‌ی عملی امام، با اشاره به صفات برگزیده مؤمنان در آیات پایانی سوره فرقان، امام سجاد (ع) مصداق این خصایص معرفی شده است که همه آن نشانه‌ها مانند عفو و گذشت، ایثار و عبادت و ... در وجود وی آشکار است و در مورد هر صفت امام توضیحاتی ارائه شده است.
در ادامه پیرامون نصوص و دلایل امامت امام سجاد (ع) سخن گفته شده که شیخ مفید در این باره می‌نویسد: امامیه اتفاق‌نظر دارند بر اینکه جدش و پدرش بر امامت او تصریح کرده‌اند و او به همین دلیل امام بوده است و برای اثبات امامت امام سجاد (ع) چندین حدیث از پیامبر و امامان در کتاب ذکر شده است که ثابت می‌کند ایشان بعد از شهادت پدرش در کربلا به امامت رسید و به مدت 34 تا 35 سال امام مسلمین بوده است. سپس به بیان مبارزات امام سجاد (ع) و نیز تبیین اوضاع جامعه در عصر ایشان و فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امام اشاره می‌کند. معرفی و توضیح درباره آثار مکتوب امام سجاد (ع) از جمله صحیفه سجادیه، رساله الحقوق، تفسیر قرآن و ... در صفحات پایانی این بخش آورده شده است.
در فصل سوم کتاب از حضرت علی‌اصغر (ع) فرزند خردسال امام حسین (ع)، نام برده و ذکر شده است نام مادر این طفل رباب بود و در واقعه عاشورا حضور داشت و بعد به بیان زندگی کوتاه وی تا شهادتش در کربلا به دست حرمله اشاره می‌کند.
در فصول بعدی نیز مختصری از دیگر فرزندان امام حسین (ع) به نام جعفر، فاطمه، رقیه و سکینه آورده شده است. نویسنده در این بخش ذیل موضوع زندگی حضرت رقیه (ع)، ایشان را دختری 3 یا 4 ساله معرفی می‌کند که همراه کاروان اسرا از کربلا به شام آمده و در سوم یا پنجم صفر سال 61 در خرابه شام به شهادت رسید و در همان‌جا نیز به خاک سپرده شد.
نویسنده البته اشاره می‌کند که در منابع تاریخی، روایی و حتی مقاتل کهن در میان دختران امام حسین (ع) از رقیه نامی برده نشده و چنین می‌نویسد: «وجود دختری از امام حسین (ع) و شهادت دلخراش او چیزی نبوده که از قلم مورخینی چون شیخ مفید و مرحوم طبرسی پنهان بماند کما اینکه حضرت زینب (ع) تمامی وقایع عاشورا و دوران اسارت خود را بیان و به گوش تاریخ رساند» و در مورد وفات رقیه (ع) نیز چندین روایت در کتاب ذکر شده است.
برگی از کتاب
از مجموع روایات اهل سنت و شیعه درباره زندگی امام سجاد (ع) در مدینه بر می‌آید که آن حضرت بسیار موقر و محترم بودند و همگان به جلال و شأن و علو مقام و حسن خلق و رفتار و علم و ورع و تقوا و شرف و بزرگی آن حضرت اذعان داشته‌اند. ایشان با همه کمالات و فضائلی که داشت، خود را عبد حضرت حق می‌دانست و همه خوبی‌ها را از او و برای او می‌شناخت. ایشان در برخورد با کسانی که او را مدح می‌کردند به خدا پناه می‌برد. (ص 82).
