اختصاصی کرب و بلا: آنچه در واقعه عاشورا رخ داد، بی‌شک فراتر از قیام مسلحانه و نبردی میان دو لشکر بود، بلکه عاشورا به واقع احیاگر ارزش‌های الهی و انسانی به طور اکمل بود و فهم آنچه از این قیام برداشت می‌شود، بی‌تردید نیازمند کاوشی عمیق و تأملی دقیق در ابعاد مختلف نهضت حسینی است.
از جمله تتبع و پژوهشی پیرامون فلسفه این رخداد تاریخی و نتایج آن را می‌توان در کتاب «احیای ارزش‌ها در نهضت عاشورا» اثر «محمدجواد صاحبی» مشاهده کرد؛ همچنان که خود صاحب اثر نیز معتقد است احیاگری عاشورا، گستره وسیعی از زندگانی فردی و اجتماعی انسان‌ها را در برگرفته و شامل حوزه‌های مختلف اخلاق، عدالت، آزادی، اراده بشر، کرامت انسانی و عمل به احکام و مقررات اسلامی است.
درباره کتاب
محمدجواد صاحبی؛ پژوهشگر فرهنگ و اندیشه دینی، سالیانی به کندوکاو در نهضت حسینی پرداخته و حاصل مطالعات خود را در دو کتاب «مقتل الشمس» و «تفسیر تاریخ سرخ» منتشر ساخته است. جستارهایی از این آثار که در همایش‌ها و نشریات علمی و دینی عرضه شده، به همراه پیوست‌هایی در قالب کتاب احیای ارزش‌ها در نهضت عاشورا، جمع‌آوری و منتشر شده است.
نویسنده در این اثر به موضوعاتی همچون؛ احیاگری و اصلاح‌طلبی در نهضت حسینی، حسین (ع) طلایه‌دار نهضت احیاگری فکر دینی، معیار‌های احیای دین و اصلاح جامعه در مکتب عاشورا، احیای ارزش‌های الهی انسانی در نهضت حسین (ع)، حماسه حسینی در آینه اندیشه شهید مطهری، تحریف و انحراف‌ها در تاریخ‌نگاری عاشورا، مبارزه با خشونت و خودکامگی در نهضت حسین (ع) و مقتل نگاران نهضت حسینی پرداخته است.
این کتاب در 151 صفحه نخستین بار سال 1390 با شمارگان 5000 نسخه توسط انتشارات بوستان کتاب قم، چاپ و منتشر شد.
درباره نویسنده
محمدجواد صاحبی، متولد سال 1333 محله «مغان» شهرستان شاهرود است. وی تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود گذراند و تحصیلات خود در مقطع متوسطه تا اخذ دیپلم ادبی در شهرستان شاهرود ادامه داد. وی هم‌زمان بخشی از مقدمات علوم دینی را به طور متناوب در همان‌جا از محضر فضلای بزرگواری همچون «حجت‌الاسلام شیخ محمدحسین صائب چهکندی» فرا گرفت و به حوزه‌های مشهد و قم نیز رفت وآمد داشت و از سال 1357 برای فراگیری علوم متداول حوزه در قم مستقر شد.
صاحبی همچنین ادبیات عرب را از محضر حجج اسلام شیخ «محمدحسین بهجتی شفق»، «بیانی افغانی»، «سید مهدی طالقانی» و «سید عباس موسوی» آموخت. همچنین کلام و عقاید را نزد «حجت‌الاسلام سید اسدالله مسعودی»، شرح لمعه را در محضر «آیت‌الله شیخ علی پناه اشتهاردی (ره)» و مکاسب را نزد «آیت الله بنی فضل» تلمذ نمود.
از میان کتاب‌های منتشر شده از این نویسنده فقید می‌توان به «گفت‌وگوی دین و فلسفه»، «مبانی نهضت احیای فکر دینی»، «سرچشمه‌های نواندیشی دینی»، «نقد و تصحیح طبایع الاستبداد یا سرشت‌های خودکامگی»، «مناسبات دین و فرهنگ در جامعه ایران»، «تاکتیک‌های انقلابی سید جمال‌الدین اسدآبادی» و «حکایت‌ها و هدایت‌ها در آثار شهید مطهری» و «احیای ارزش‌ها در نهضت عاشورا» اشاره کرد.
بازخوانی کتاب
نویسنده در بخشی از کتاب تحت عنوان «احیاگری و اصلاح‌طلبی در نهضت حسینی» به معنی واژه‌های احیا و اصلاح پرداخته است. برخی مفسران «دعوت احیا گرانه خدا» را به جهاد و برخی به ایمان آوردن و پذیرش دعوت پیامبر تعبیر کرده‌اند و احیاگری در اندیشه حسینی را احیای اندیشه و ارزش‌های دینی می‌دانند که تکلیف الهی و همان وظیفه امربه معروف و نهی از منکراست.
در دوران بعد از پیامبر (ص) فضایی ایجاد شد که خلفا به رفاه‌طلبی پرداخته و سنت پیامبر (ص)، مخصوصاً در دوران خلیفه سوم به طور کامل به فراموشی سپرده شد. در صفحاتی از کتاب به شکنجه‌های صحابه پیامبر (ص)، از جمله ابوذر و عمار اشاره شده است که علم اعتراض و مخالفت با این اوضاع را برداشته بودند.
بخش دیگری از این کتاب به بیان نکاتی پیرامون آثار شهید مطهری با موضوع امام حسین (ع) اختصاص یافته است. آثاری که حول سه محور مبارزه با خرافات، احیای واقعیات تاریخی و تحلیل علمی معارف دینی است، نویسنده ضمن بیان این نکات به عواملی که سبب به وجود آمدن نهضت امام حسین (ع) شده، پرداخته است که از میان آنها می‌توان بیعت خواهی یزید، دعوت مردم کوفه و امر به معروف و نهی از منکر را نام برد که در کتاب نظر استاد مطهری در خصوص هریک از این موضوعات بیان شده است.
بخش دیگر کتاب با عنوان «تحریف در تاریخ‌نگاری عاشورا» به انگیزه تحریفات در این واقعه اشاره دارد که هم نشان از اهمیت و بزرگی این نهضت است و هم حاصل انگیزه‌های سیاسی و اجتماعی حاکمیت امویان و منافع شخصی آنها بود. با توجه به این تحریفات، نویسنده رمز ماندگاری عاشورا در گذر زمان را اخباری دانسته است که قبل از وقوع نهضت عاشورا توسط پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) و بعد از واقعه، توسط معصومین و کسانی که در قیام حضور داشتند ولی زنده ماندند، بیان شده است.
نویسنده در این کتاب از «حاج میرزا حسین نوری» نام برده که در عصر خود پرچم مبارزه با تحریف را برافراشته و در کتابی با عنوان «لولو و المرجان» به نقد کتاب «روضه الشهاده» و «اسرار الشهاده» پرداخته و آن دو را منشأ تحریفات دانسته است.
علاوه بر این، روایات و کتاب‌های دیگری که سرشار از روایات جعلی است نیز در این اثر معرفی شده است.
صاحب کتاب احیای ارزش‌ها در نهضت عاشورا در بخش آخر اثر خود به معرفی مقتل نگاران نهضت حسینی و بیان شیوه‌های آنان پرداخته و از واقعه کربلا به عنوان واقعه‌ای بی‌همتا یاد می‌کند که دانشی به عنوان مقتل نگاری را به دنبال داشته است. سپس اسامی راویان و بازماندگان قیام را معرفی می‌کند که در میان آنها می‌توان به امام محمدباقر (ع) و فرزندان امام حسن (ع) اشاره کرد. معرفی نخستین مقتل نگاران مانند ابومخنف، اصبغ بن نباته و ... معرفی کتاب «مقتل خوارزمی» به عنوان مقتل معتبر و مورد استناد بسیاری از دانشمندان معتبر و همچنین توصیف کتاب‌های دیگری مانند «قمقام زخار و صمصام بتار» و «نواسخ التاریخ» از دیگر مباحث بخش پایانی کتاب است.
برگی از کتاب
اهتمام زنان اهل‌بیت (ع) به خطبه و خطابه در فرصت‌های مختلف با بودن امام علی بن الحسین (ع)، همه برای این بوده که مانع تحریف حادثه کربلا شوند. (چه تحریف لفظی و چه تحریف معنوی) و خواستند نگذارند این حادثه قلب و تحریف شود. متن آنچه واقع شده بود را به صورت خطبه و خطابه بیان کردند و هدف امام را هم تشریح نمودند. (ص 73).
