مرضیه محمدزاده در سال 1337 شمسی در خانواده‌ای مذهبی در اهواز متولد شد. وی از سال 1375 کار تحقیق و پژوهش دربارۀ زندگی امام سوم شیعیان حضرت اباعبدالله الحسین‌(ع) را شروع کرد. این کار تحقیقی را با دقت و حوصلۀ زیاد و در طول پنج سال به پایان رساند. او تا کنون به تألیف بیست و پنج اثر ارزشمند پژوهشی پرداخته که از میان آنها پانزده اثر اختصاص به سید الشهدا (ع) دارد. وی هم اکنون با دانشنامۀ جهان اسلام و دائره المعارف تشیع در بخش تألیف مقاله همکاری می‌کند.

چه انگیزه‌ای شما را به تألیف کتاب در حوزۀ موضوعات مربوط به سیدالشهدا (ع) تشویق کرد و چرا اکثر کتاب‌های شما در این زمینه است؟

من در پژوهشی که دربارۀ علل سقوط بنی‌امیه کار کردم به این نتیجه رسیده‌ام که یکی از علل سقوط بنی‌امیه واقعۀ عاشورا بوده است. معاویه برای حفظ این حکومت خیلی زحمت کشید و بسیار کشتار کرد؛ اما بعد از یزید و معاویۀ دوم سلسلۀ امویان سقوط کرد و مروانیان سرکار آمدند. این موضوع و علت برای من بسیار جالب و جذاب بود که عاشورا چگونه پایه‌های حکومت 20 سالۀ معاویه را متزلزل کرد. دلیل دیگر سابقۀ مذهبی خانواده من و پدر گرامی‌ام بود که مرا به سمت پژوهش در این حوزه سوق داد.

شما کتابی با عنوان بانوی آفتاب نوشته‌اید که در آن به طور جامع به بررسی تاریخی زندگانی حضرت زینب (س) پرداخته اید. چه شد که کتاب بانوی آفتاب را به رشتۀ تحریر درآوردید؟

زنان در تاریخ  نقش به سزایی داشتند و پررنگ‌ترین نقش، برای حضرت زینب (س) است؛ اثر فوق العاده‌ای که ایشان در تاریخ به جای نهاده‌اند بی‌نظیر است. دربارۀ حضرت زینب (س) کتاب‌های فراوانی نوشته شده است؛ اما در اکثرکتاب‌ها به برهه‌ای از زندگی ایشان پرداخته‌اند که در واقعۀ عاشورا گذشته است. کمتر کتابی است که به دوران زندگی ایشان قبل از واقعۀ عاشورا و پس از آن پرداخته باشد.

من در این کتاب سعی کردم به این دوران‌ها بپردازم. از ولادت ایشان که در 4 و یا 5 جمادی الثانی بوده است آغاز کرده‌ام و به وقایعی که بر ایشان گذشته است از جمله شهادت پدر بزرگوارشان، جنگ صفین و جنگ نهروان پرداخته‌ام. حضرت زینب (س)  شاهد وقایع دلخراش بسیاری بوده‌اند. این وقایع و صبر در مقابل آنها ایشان را انسانی بزرگ کرده است.

پس از آن به ازدواج، واقعۀ عاشورا و دوران اسارت ایشان و خطبه هایشان پرداخته‌ام و در آخر هم اواخر زندگانی ایشان و محل دفن ایشان را بررسی و تبیین کرده‌‌ام.

در مورد نحوه ازدواج حضرت زینب (س) نقل‌های متفاوتی وجود دارد و شرط ضمن عقد ایشان برای همراهی همیشگی با امام حسین (ع) هم موضوع قابل توجهی است. از نظر شما ازدواج حضرت زینب چگونه بوده است؟

حضرت زینب (س) در سال 17 یا 19 هجری ازدواج  کرده‌اند. ایشان در سن 11 و یا 13 سالگی با پسر عموی خود عبدالله بن جعفر ازدواج کردند. عبدالله بن جعفر پدرش جعفر طیار و مادرش اسما بنت عمیس است. پس از شهادت جعفر طیار پیامبر (ص) دعاهای بسیاری در حق عبدالله کردند و او از بزرگان و خوبان زمان خود بود.

عبدالله بن جعفر در نوجوانی در خانۀ حضرت علی (ع) بزرگ شد؛ زیرا که مادر او اسما پس از شهادت جعفر طیار و مرگ ابوبکر به خانه امیرالمومنین (ع) آمده بوده است. حضرت علی (ع)، حضرت زینب (س) را در انتخاب همسر آزاد می‌گذارند و توصیه‌هایی هم به ایشان می‌کنند. عقیلۀ بنی‌هاشم خواستگاران زیادی داشتند؛ اما از میان آنها عبدالله بن جعفر را انتخاب می‌کنند. از هیچ جای تاریخ بر نمی آید که ایشان شرط ضمن عقدی قرار داده باشند و این حرف یک غلط مسطلح است که متاسفانه جا افتاده است.

در تاریخ راجع به فرزندان حضرت زینب اختلافات تاریخی وجود دارد و حتی برخی فقط یک فرزند ایشان را حاضر در کربلا می‌دانند. از نظر شما حضرت زینب (س) چند فرزند داشتند؟

در تاریخ اختلاف وجود دارد. بعضی 3 یا 4 فرزند برایشان قائل شدند. اما به نظر من حضرت زینب (س) از عبدالله بن جعفر صاحب 5 فرزند شدند.  یک دختر و چهار پسر که می گویند دو فرزند ایشان در کربلا شهید شدند. دربارۀ این دو فرزند برخی اختلاف دارند و می‌گویند فقط «عون» فرزند ایشان بوده است و «محمد» فرزند همسر دیگر عبدالله بن جعفر بوده است. به نظر بنده هم فقط یک فرزند ایشان در کربلا شهید شده است.

دو فرزند ایشان هم در کودکی فوت شده‌اند و نسل حضرت زینب (س) از یک فرزند ایشان به نام علی ادامه یافته و هم اکنون هم افرادی از نسل ایشان در برخی از نقاطی که در کتاب هم ذکر کردم هستند.

با توجه به اینکه حضرت زینب (س) دارای فضایل فرآوان هستند؛ مشهود ترین و بزرگترین فضیلت حضرت زینب (س) چیست؟

در فضیلت ایشان همین بس است که حضرت سجاد (ع) از حضرت زینب (س) می‌خواهند که در نماز شبشان ایشان را دعا کنند. امام سجاد (ع) نقل می‌کنند نماز شب عمه‌ام حضرت زینب (س) هیچ وقت ترک نشد و حتی در شام غریبان عاشورا ایشان نماز شبشان را نشسته خواندند.

دیگر آنکه حضرت زینب (س) بزرگ‌ترین جهاد را انجام دادند؛ زیرا به بیان امیرالمومنین بزرگترین جهاد این است که مقابل حاکم ظالم بایستی و سخن حق بگویی!

و دیگر آنکه این معجزه ایست. حضرت زینب (س) و اسرا با بدترین شترها و بدترین وضعیت وارد شام می‌کنند. بعد هنگام بازگشت در تاریخ می‌بینیم ایشان و اسرا را با بهترین شترها و بهترین وسایل سفر و احترام تمام راهی می‌کنند. این پیروزی امام حسین (ع) است. قسمتی از آن به دلیل سخنان متحول کنندۀ حضرت زینب (س) است. زینب (س) است که پایه های حکومت بنی امیه را متزلزل کرد.

در نقل ها می شنویم که حضرت زینب (س) در کوفه کلاس درس داشتند؛ آیا در تاریخ شواهدی دال بر این موضوع هست؟ و آیا هم به مردان و هم به زنان آموزش می‌دادند؟

بله ایشان کلاس قرآن داشتند، کلاس تفسیر داشتند و شاگردان این کلاس‌ها هم در تاریخ مشخص است. مثلا «عبدالله بن عباس» در تفسیر خود بیان می‌کند که این توضیح را از عقیلۀ بنی‌هاشم آموخته است.

اما باید توجه داشته باشید کلاس‌های آن زمان مانند کلاس‌های امروزی نبوده است. در واقع در آن زمان به این صورت بوده است که در میان مردم مشهور بوده که هرکسی سؤالی دربارۀ قرآن دارد باید به خانۀ حضرت زینب (س) می‌رفته و ایشان پاسخ او را می‌داده است.

امیدوارم که همگان حضرت زینب (س) را بهتر بشناسند و از این شناخت عمومی فراتر آیند و ایشان را الگوی خود قرار دهند.