نشست نقد و بررسی کتاب «گزیده شهادت‌نامه امام حسین (ع)» با حضور محمدرضا سنگری و محمد اسفندیاری به عنوان دوتن از چهره‌های عاشورا پژوه و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود طباطبایی‌نژاد به عنوان مسئول نویسندگان کتاب در بنیاد دعبل خزاعی برگزار شد. 
 
پیشینه صدساله موسوعه‌نگاری در جهان اسلام

اسفندیاری گفت: به یاد ندارم در جهان اسلام کتاب‌هایی با عنوان «موسوعه» به چاپ رسیده باشد. قدمای ما چنین تصوری از موسوعه نداشتند به نظر می‌رسد موسوعه‌نگاری پیشینه‌ای صدساله دارد شاید نخستین موسوعه در جهان اسلام «موسوعه جمال عبدالناصر» باشد اگر گذشتگان و مورخان ما تعبیر درستی از موسوعه در نظرگاه خود داشتند امروزه بسیاری از آثار آنها ذیل این عنوان برجا می‌ماند. 
 
وی با بیان اینکه موسسه «دارالحدیث» به عنوان یکی از مؤسسه‌های مهم در عرصه موسوعه‌نویسی است، گفت: دانشنامه امام حسین (ع) در 14 جلد می‌توانست به عنوان یکی از کتاب‌های درخشان در کتاب سال حوزه انتخاب شود که متأسفانه این کار از سوی داوران رد شد. تا اینکه کتاب «گزیده شهادت‌نامه امام حسین (ع)» در نخستین جایزه دعبل به عنوان اثر برگزیده معرفی شد. 
 
این عاشورا پژوه ادامه داد: نویسندگان در نگارش موسوعه نمی‌توانند روایات موجود را به صورت انبار شده تحویل خواننده بدهند، موسوعه‌نویسی به دو صورت انجام می‌شود یکی از اشکال آن کتابسازی است و صورت دوم موسوعه‌ نوشتن به صورت علمی و دقیق است که البته صورت دوم آن در جهان غرب بسیار دیده می‌شود. درباره منابع باید بگویم منابعی که تا حدود قرن پنجم و ششم درباره واقعه عاشورا نوشته شده دارای وجاهت مراجعه است در حالی که منابع دوره صفویه و قاجاریه که تقریبا هزار سال پس از واقعه عاشورا نوشته شده دارای وجاهت استناد نیست. 
 
اسفندیاری با بیان اینکه در چندین صفحه از کتاب حاضر دیوانی منسوب به حضرت علی (ع) به خوانندگان معرفی شده است، گفت: این دیوان را یکی از مترجمان نام آشنا در ایران به خوبی ترجمه کرده است اما این دیوان متعلق به علی‌ بن ابی‌طالب قیروانی است. معیارهای دوگانه‌ای در کتاب حاضر به چشم می‌خورد و متاسفانه تحلیل‌های این کتاب یکدست نیست.
 
این عاشورا پژوه به مبحثی در جلد نخست این کتاب اشاره کرد و گفت: در جلد یکم کتاب حاضر مخالفان حرکت امام حسین (ع) به سمت عراق در حدود 20 نفر نام برده شده است. در بیشتر کتاب‌های منابع شیعی سه گروه مخالف حرکت امام بودند یکی گروهی که اساسا مخالف حرکت امام بودند و آن را «خروج» تلقی می‌کردند. دوم گروه افرادی بودند که از سر عافیت‌طلبی امام حسین (ع) را از حرکت به سوی کوفه منع کردند و گروه سوم عمال حکومتی بودند. 
 
استفاده از 700 منبع در تالیف دانشنامه امام حسین (ع)

در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب «گزیده شهادت‌نامه امام حسین (ع)» حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود طباطبایی‌نژاد، مسئول تالیف این کتاب و دانشنامه امام حسین (ع) درباره چگونگی انتخاب منابع و روند انتشار آن گفت: اصل این کتاب دانشنامه 14 جلدی امام حسین (ع) است که در طی 10 سال پژوهش به انجام رسید. دانشنامه بیش از 6هزار صفحه است و برای تالیف آن از 700 منبع استفاده شده است. این کتاب اثری متن‌محور بوده و اساساً منابع با بررسی‌‌های کامل انتخاب شده است. 
 
وی با اشاره به اینکه از دانشنامه 14 جلدی امام حسین (ع) چندین کتاب مجزا و مستقل استخراج شده است، گفت: «شهادت‌نامه امام حسین (ع)» در دو جلد، «گزیده شهادت‌نامه امام حسین(ع)» و متن عربی دانشنامه در 9 جلد از جمله آثار استخراج شده از این دانشنامه است. 
 
مسئول بخش سیره‌نگاری موسسه دارالحدیث در بیان چگونگی استفاده از منابع برای تألیف این کتاب گفت: نویسندگان این کتاب بیشتر بر منابع تالیف شده از قرن دوم هجری تا ششم تاکید کردند و بیشتر منابع تالیف شده در قرون 9 و 10 را از دایره انتخاب خود خارج کردند. این نکته را نباید فراموش کرد که کتابی جزء قرآن نمی‌تواند اثری بی‌اشکال باشد. ما در تالیف این کتاب اصطلاح منبع ضعیف را برای متون تالیف شده در قرون 9 تا 10 حذف کردیم و به جای آن از اصطلاح منابع «معاصر» استفاده کردیم. در این بررسی برای ما کتاب اهمیت ندارد بلکه سندی که منبع نویسنده بوده بیشتر مورد توجه است. 
 

در ادامه این نشست محمدرضا سنگری به بیان معرفی کوتاهی از کتاب «گزیده شهادت‌نامه امام حسین (ع)» پرداخت و گفت: از پایان دهه 1370 حرکت بسیار بزرگی در میان مولفان با عنوان دانشنامه‌نویسی آغاز شد که در نهایت در سال 1379 دانشنامه امام علی (ع) و سپس دانشنامه امام حسین (ع) بیش از 6 هزار صفحه از سوی مؤسسه دارالحدیث به چاپ رسید. دانشنامه امام حسین (ع) از درون خود آثار دیگری را به علاقه‌مندان وقایع عاشورا اهدا کرد که از آن میان می‌توان به کتاب حاضر اشاره کرد.