حجت الاسلام محمد هادی یوسفی غروی، کارشناس و صاحب نظر تاریخ اسلام و عضو کمیته مدارج علمی حوزه در تبیین دلایل ازدواج حضرت امیرالمومنین(ع) با بانویی به نام فاطمه کلابیه که بعده به ام البنین مشهور شد گفت: حضرت امیر المومنین(ع) پیش از خود برادری بنام عقیل بن ابیطالب داشتند که قریب به 10 سال از ایشان بزرگتر بود. وی پدر مسلم بن عقیل - داماد امیرالمونینن و شوهر خواهر امام حسین(ع) و سفیر آن حضرت در جریان کوفه- است.
حجت الاسلام یوسفی غروی افزود: عقیل پیش از امیرالمومنین(ع) و بیشتر از ایشان، دوران جاهلیت را درک کرده بود و در عصرجاهلیت برای انساب قبایل و عشایر عرب اهمیت فوق العاده قایل بودند. عقیل نیز شخصی زیرک و با استعداد بود که حافظه‌ای قوی داشت و با توجه به این که در میان مجالس و محافل عرب قبل از اسلام، در مکه زیسته بود لذا اطلاعات و معلومات مربوط به قبایل و عشایر عرب را در حد تخصص دارا بود و از آنجا که در میان مردم به چنین تخصصی مشهور و شناخته شده بوده، مردم هرگاه در این باره سوالی داشتند به وی مراجعه می‌کردند و حضرت نیز برای ازدواج با ایشان مشورت کرد.
چرا امیرالمومنین پس از حضرت صدیقه ازدواج کردند؟
این کارشناس تاریخ خاطرنشان کرد: ممکن است سوالی در این جا مطرح شود که چرا حضرت امیر(ع) طالب این بود که پس از حضرت زهرا(س) همسرانی داشته باشد؟ در این رابطه باید گفت البته هر یک از چهار ازدواج حضرت پس از حضرت صدیقه طاهره(ع) داستان و ماجرایی خاص دارد از جمله این که ازدواج با امامه (دختر ابوالعاص بن ربیع و زینب، خواهر حضرت زهرا(س)) بنا به وصیت شخص حضرت صدیقه(س) انجام شد و امیرالمومنین(ع) با توجه به ارج و احترامی که برای حضرت زهرا(س) قایل بودند، سعی کردند تا به وصیت ایشان عمل کنند البته چون این بانو، دخترخواهر حضرت زهرا(س) بود، طبعا برای مراقبت از فرزندان حضرت نیز مناسب‌تر بود.
این استاد حوزه تصریح کرد: ماجرای ازدواج حضرت با خویله (دختر جعفربن قیس) نیز قضیه ای خاص داشته است و اصولا این ازدواج به درخواست امیرالمومنین(ع) و پیش قدمی شخص حضرت نبوده اما در حال حاضر مجال پرداختن به آن نیست. در رابطه با همسر سوم (بانویی از قبیله تغلب) نیز باید بدانیم که این بانو از قبایل عرب نصرانی مذهب مقیم شمال عراق بود که در جنگ به اسارت گرفته شده بود و به عنوان غنیمت به حضرت امیر(ع) واگذار شد و این ازدواج نیز به درخواست ابتدایی حضرت امیر(ع) نبود.
حجت الاسلام یوسفی غروی افزود: فلذا می‌توان گفت تنها موردی که حضرت علی بن ابیطالب (ع) پس از حضرت زهرای مرضیه(س) و برای اولین بار با درخواست خود و مشورت برادرش عقیل، بانویی را برای ازدواج برگزید، فاطمه ام البنین بود.
چرا پیامبر و ائمه علیهم صلوات الله بیش از یک همسر اختیار می‌کردند؟
وی در تبیین و تشریح این مطلب که چرا پیامبر خداصل الله علیه و آله و حضرت امیر علیه السلام و همچنین سایر ائمه علیهم السلام، بیش از یک همسر اختیار می‌کردند گفت: این موضوع مهم و قابل تاملی است که می‌بایست مورد توجه قرار بگیرد. دلیل این که پیامبر و حضرت امیر یا ائمه همسران متعدد می‌پذیرفتند این بود که این همسران کانال‌هایی بودند برای ارتباط با قبایل مختلف عرب و در نتیجه تکثیر شاهدان داخل خانه، برای این که اخلاق، رفتار، کردار، منش و روش ائمه و امامان معصوم علیهم السلام از طریق ارتباط با این خانواده‌ها و قبایل، در میان مردم انتشار پیدا کند.
وی تاکید کرد: با توجه به این که رهبری جامعه به ظاهر از ائمه و اهل بیت رسول خدا صل الله علیه و آله گرفته شده بود لذا این همسران، مانند کانال‌های ارتباطات اجتماعی ائمه بودند تا از طریق آن‌ها اخلاق، رفتار، دیانت و تقوای ائمه برای مردم نقل شود و مردم ادعا نکنند که ما تنها ظاهر بیرون از خانه آن‌ها را می‌بینیم و از اخلاق درون خانه آن‌ها خبر نداریم. بنابراین وقتی این کانال‌های ارتباطی متعدد می‌شد، طبعا گواهان و شاهدان بر اخلاق خوب و رفتار الهی اهل بیت نیزدر میان جامعه بیشتر می‌شد.
دلیل نامگذاری حضرت عباس(س) به این نام
این صاحب نظر عرصه تاریخ اسلام خاطرنشان کرد: حضرت امیر(ع) از برادرش عقیل خواست که ایشان را در ازدواج با همسری از خانواده‌های معروف به شجاعت و دلیری در میان عرب، راهنمایی و مشورت دهد. عقیل نیز اظهار داشت که قبایل بنی کلاب در میان عرب یکی از قبایل معروف به شجاعت و نیرومندی بوده و مخصوصا فاطمه دخترحزام کلابیه، بانویی است که در میان شجاعان عرب پرورش یافته است و لذا حضرت او را خواستگاری کردند.
حجت السلام غروی افزود: این بانوی بزرگوار در ابتدا نامش فاطمه بود و کنیه‌ام البنین پس از آن بر او نهاده شد که چهار فرزند پسر برای امیرالمومنین علیه السلام به دنیا آورد و اولین فرزند هنگامی بود که عباس بن عبدالمطلب، عموی پیامبرصل الله علیه و آله و امیرالمومنین علیه السلام در اواخر خلافت خلیفه دوم و اوایل خلافت خلیفه سوم از دنیا رفت و لذا حضرت نام عمویش عباس را بر او نهادند. همچنان که در زمان حیات حضرت زهرا سلام الله علیها، دو دختران خود زینب و ام کلثوم را بنام خواهران حضرت زهرا سلام الله علیها نامگذاری کردند و نام آن‌ها را بر فرزندان خود گذاردند. بنابراین عباس ین علی همنام عباس بن عبدالمطلب، عموی پیامبر و امیر المومنین است و پس از او نیز عبدالله و سپس جعفر بدنیا آمدند که جعفر نیز همنام برادر حضرت امیرعلیه السلام (جعفر بن ابیطالب یا همان جعفر طیار) است که درسال نهم هجری شهید شد و فرزند آخر از این بانو به نام عثمان نامیده شد.
چرا ام البنین در کربلا حاضر نبود؟
وی تصریح کرد: فاطمه کلابیه با به دنیا آمدن این چهار فرزنذ پسر به ام البنین معروف شد و این چهار برادر همراه برادر بزرگتر خود امام حسین علیه السلام در کربلا حضور داشتند. اما ضرورتی برای همراهی مادر با آن‌ها وجود نداشت. چرا که ام‌البنین در آن زمان، بانوی میان سالی بود که اگر بر فرض در هنگام ازدواج با امیرالمومنین علیه السلام در سال بیستم هجری، بیست سال داشت، در هنگام واقعه کربلا که اواخر سال شصت هجری اتفاق افتاد، شصت ساله بوده و بعنوان همسر حضرت علی بن ابیطالب علیهماالسلام از رفعت مقام و جایگاهی ویژه برخوردار بوده است. از سوی دیگر هنگام حرکت کاروان امام حسین علیه السلام در همان ابتدا که ظاهر حرکت به قصد کربلا و شهادت نبود بلکه ظاهرا این حرکت به قصد اجابت دعوت عراقیان و کوفیان و اقامه حکومت اسلامی انجام می‌شد و شاید قصد این بوده است که در صورت بفرجام رسیدن این سفر و برپایی پرچم خلافت عدل امیرالمومنین و اولاد ایشان، فرزندان ام البنین، مادر را نیز به سوی کوفه دعوت و در آنجا میزبان او باشند. اما وضعیت به گونه دیگری پیش رفت و حضرت ام‌البنین به طبیعت حال همچنان در مدینه حضور داشت و خبر واقعه کربلا و شهادت فرزندانش را به او دادند.
