در این مقاله می خوانید:
عدم توجه به فراوانی نقل روایات "صحیح السند"[1] درزمینهٔ ثواب زیارت، گریه و عزاداری برای سیدالشهدا (ع) وهم چنین عدم توجه به طریق دریافت تمامی احادیث و متون واردشده در رابطه با جزای اعمال نیک و بد از همین راه، موجب طرح پرسش‌هایی نظیر سؤالات زیر شده است:
«آیا برابر دانستن ثواب زیارت حضرت سیدالشهدا (ع) با هزار حج و عمره و هزار غزوه همراه پیامبر اغراق نیست؟» و «آیا این مطلب شیعیان را نسبت به انجام واجبات و ترک محرمات بی‌رغبت نمی‌کند؟»
به‌عنوان مقدمه در پاسخ به این سؤال خوب است به دو نکته اشاره شود:
نکته اول: روایاتی که در مورد ثواب زیارت آن حضرت نقل شده و در متون روایی آمده است؛ اولاً فراوان است و ثانیاً همچنان‌که سایر روایات دینی به ما رسیده است این احادیث نیز از همان طریق به ما رسیده است و از جانب خود شیعیان مطرح نشده است.
نکته دوم: تعجب افراد نمی‌تواند دلیلی برای اشکال در مطلب مذکور باشد. چراکه: دین الله لا یقاس بالعقول[2] و کسی به‌جز خدای متعال نمی‌تواند در رتبه‌بندی اعمال قیاس کند و جزا و پاداش آن‌ها را نسبت به هم بسنجد.
مراجعه به قرآن کریم پایه سست دور پنداری در ثواب زیارت سیدالشهدا (ع) را آشکارتر می‌سازد: به‌عنوان‌مثال:
مَنْ ذَا الَّذی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کثیرَهً وَ اللَّهُ یقْبِضُ وَ یَبْسُطُ وَ إِلَیهِ تُرْجَعُونَ[3]
کیست آن‌کس که به [بندگانِ] خدا وام نیکویی دهد تا [خدا] آن را برای او چند برابر بیفزاید؟ و خداست که تنگی و گشایش پدید می‌آورد؛ و به‌سوی او بازگردانده می‌شوید.
با قرض دادن اموال خود به دیگران برای رضایت خداوند هرچند که در ظاهر از اموال شخص کاسته می‌شود اما خدای متعال وعده داده است که آن را چند برابر می‌کند.
مَثَلُ الَّذینَ ینْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللَّهِ کمَثَلِ حَبَّهٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فی کلِّ سُنْبُلَهٍ مِائَهُ حَبَّهٍ وَ اللَّهُ یضاعِفُ لِمَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ علیم[4]
مَثَل کسانی که اموالِ خود را درراه خدا انفاق می‌کنند همانند دانه‌ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه‌ای صد دانه باشد؛ و خداوند برای هر کس که بخواهد [آن را] چند برابر می‌کند و خداوند گشایشگر داناست.
شخصی درراه خدا بخشی از مال خود را انفاق می‌کند و خدای متعال آن را هفت‌صد برابر می‌کند. قرآن کریم برای این کار مثال می‌آورد و یک‌دانه گندم و چند برابر شدن آن را آیه قرار می‌دهد. این هم مخلوق خدای متعال است و خدا چنین قرار داده که یک‌دانه گندم به این صورت مضاعف شود و مالی که انفاق می‌شود هم این‌گونه مضاعف شود؛ و حال خدای متعال خواسته که برای زیارت سیدالشهدا (ع) هم ثواب هزار حج و عمره قرار دهد.
مَنْ ذَا الَّذی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کریمٌ[5]
کیست آن‌کس که به خدا وامی نیکو دهد تا [نتیجه‌اش را] برای وی دوچندان گرداند و او را پاداشی خوش باشد؟
إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً یضاعِفْهُ لَکمْ وَ یغْفِرْ لَکمْ وَ اللَّهُ شَکورٌ حَلیم[6]
اگر خدا را وامی نیکو دهید، آن را برای شما دوچندان می‌گرداند و بر شما می‌بخشاید و خدا [ست که] سپاس پذیر بردبار است.
از سوی دیگری در آیات قرآن آمده است: و إن تَعُدُوا نِعمَهَ اللهِ لا تُحصُوها[7] حال این نعمت‌هایی که در ابتدای خلقت به مخلوقات داده شده است بر چه اساسی بوده است؟ آیا مخلوقات درخواست یا طلبی از خدای متعال داشته‌اند؟ پس اگر در ابتدای خلقت خدای متعال بدون طلبی از سوی مخلوقات این نعمت‌ها را به آن‌ها داده است چرا اگر در میانه خلقت به عملی مانند زیارت سیدالشهدا (ع) این اجر و ثواب‌ها عطا کند عجیب و شگفت به نظر می‌رسد؟!
خدای متعال می‌تواند بدون هیچ چشم‌داشتی لطف کند و ازآنجاکه او لا یسْأَلُ عَمَّا یفْعَل[8] است لذا هیچ‌کسی نمی‌تواند از او بپرسد چرا؟
این مطلب برای همگان شهودی است به‌عنوان‌مثال آیا استجابت دعا قانونمندی خاصی دارد؟ یا از سر فضل الهی است؟ خدای متعال روی چه قاعده‌ای فرموده ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکم[9] در دعا به ما تعلیم شده است که بگوییم خدایا من تو را خواندم چنان‌که تو امر کردی، تو هم چنان‌که گفتی بکن. امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند: قَدْ أَذِنَ لَک فِی الدُّعَاءِ وَ تَکفَّلَ لَک بِالْإِجَابَهِ وَ أَمَرَک أَنْ تَسْأَلَهُ لِیعْطِیک[10] تو را فرمان داده که از او بخواهی تا عطا کند، درخواست رحمت کنی تا ببخشاید. او اجابت را متکفل شده و این با هیچ عقل و منطقی سازگار نیست ولی برای کسی سؤال هم به وجود نمی‌آید؛ اما وقتی داستان به امام حسین (ع) و ثواب زیارت یا عزاداری ایشان می‌رسد برای برخی افراد سؤال به وجود می‌آید! درحالی‌که اگر سراغ آیات قرآن برویم با این نمونه آیات بسیار برخورد خواهیم کرد.
لِیجْزِیهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا وَ یزیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ یرْزُقُ مَنْ یشاءُ بِغَیرِ حِسابٍ[11] تا خدا بهتر ازآنچه انجام می‌دادند، به ایشان جزا دهد و از فضل خود بر آنان بیفزاید و خدا [ست که] هر که را بخواهد بی‌حساب روزی می‌دهد.
مَنْ عَمِلَ سَیئَهً فَلا یجْزی إِلاَّ مثلها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِک یدْخُلُونَ الْجَنَّهَ یرْزَقُونَ فیها بِغَیرِ حِساب[12] هر که بدی کند، جز به‌مانند آن کیفر نمی‌یابد؛ و هر که کار شایسته کند -چه مرد باشد یا زن- درحالی‌که ایمان داشته باشد، درنتیجه آنان داخل بهشت می‌شوند و در آنجا بی‌حساب روزی می‌یابند.
در کارهای زشت جزای عمل مانند خود عمل است و اما در کارهای نیک و صالح ،اجر اعمال بدون حساب است و این با هیچ منطقی مطابقت ندارد ولی برای کسی هم سؤالی به وجود نمی‌آید.
ثواب زیاد زیارت امام حسین (ع):
چگونه است که درهرحال بخشش های عجیب الهی را در هر موردی می‌پذیریم بلکه خواهانیم اما در مورد امام حسین (ع)، نه!
آیا منطقی است که یک گناه‌کار با استغفار – یعنی استغفار از زبان یک گناه‌کار – مستحق بخشش و عفو الهی شود؟! بلکه بیشتر مورد محبت خدای متعال قرار گیرد انَّ اللَّهَ یحِبُ التَّوَّابین![13] آیا عقلی است که بر زبان آوردن نام خدای متعال، این‌همه ثواب داشته باشد؟! هر که لا اله الا الله و الله‌اکبر بگوید چه می‌شود؟ عَنْ أَبِی عن ابی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: ثَمَنُ الْجَنَّهِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکبَرُ.[14]
استجابت دعا از سوی خدای متعال هیچ قاعده و قانون خاصی که تابع عقل ما باشد؛ ندارد. پذیرش توبه و استغفار نیز این‌گونه است. اینکه گناهکاری با استغفار - یعنی به زبان آوردن یک سری الفاظ- مورد عفو الهی قرار بگیرد این منطقی است؟ یک سال گناه کرده با استغفار در یک‌شب قدر تمام گناهانش آمرزیده شود! چطور این منطق را می‌پذیریم.
انَّ الَّذینَ یکتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیناتِ وَ الْهُدی مِنْ بَعْدِ ما بَینَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکتابِ أُولئِک یلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یلْعَنُهُمُ اللاَّعِنُونَ * إِلاَّ الَّذینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ بَینُوا فَأُولئِک أَتُوبُ عَلَیهِمْ وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحیمُ * إِنَّ الَّذینَ کفَرُوا وَ ماتُوا وَ هُمْ کفَّارٌ أُولئِک عَلَیهِمْ لَعْنَهُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکهِ وَ النَّاسِ أَجْمَعینَ[15] کسانی که نشانه‌های روشن و رهنمودی را که فرو فرستاده‌ایم، بعدازآنکه آن را برای مردم در کتاب توضیح داده‌ایم، نهفته می‌دارند، آنان را خدا لعنت می‌کند و لعنت کنندگان لعنتشان می‌کنند.
مگر کسانی که توبه کردند و [خود را] اصلاح نمودند و [حقیقت را] آشکار کردند، پس بر آنان خواهم بخشود؛ و من توبه پذیر مهربانم. کسانی که کافر شدند و در حال کفر مردند، لعنت خدا و فرشتگان و تمام مردم بر آنان باد.
یکی از فواید استمرار در تلاوت و انس با قرآن این است که جهان‌بینی شخص تغییر می‌کند.
آتش یک کبریت می‌تواند شهری را به آتش بکشد و ممانعت از نفوذ آب از شکاف کوچک یک سد می‌تواند شهری را نجات دهد. چنین مواردی به‌راحتی موردپذیرش قرار می‌گیرد؛ حال یک قطره اشک بر امام حسین (ع) نمی‌تواند موجب خاموشی آتش شود؟!
محبت ارزشمندترین سرمایه در دنیاست و افرادی این محبت را از اشخاص گرفته و در موضوعات مختلفی خرج می‌کنند تا در مورد امام حسین (ع) خرج نشود!
روزانه اتفاقات عجیب بسیاری در سراسر جهان رخ می‌دهد و کسی هم سؤالی در مورد آن‌ها نمی‌کند اما وقتی به مطالب مربوط به امام حسین و امیرالمؤمنین (ع) می‌رسد استبعادها آغاز می‌شود.
در مورد بخشش و اجر در منطق قرآن و روایت مستنداتی ارائه شد که نشان می‌دهد آنچه خدای متعال در مورد بخشش‌هایش برای بندگان به کار می‌برد با منطق رایج پذیرفته‌شده نیست ولی بااین‌وجود همگان آن را پذیرفته و بلکه به آن امیدها بسته‌اند. یا در مورد استغفار، مردمان سراغ خدای متعال می‌روند و از او طلب آمرزش می‌کنند و بخشیده شدن از سوی خدا را بعید نمی‌دانند و نسبت به آن امیدوارند پس چگونه است که اگر خدای متعال زائر سیدالشهدا (ع) را بیامرزد برای برخی عجیب می‌نماید؟! حال‌آنکه همه‌ی آثار مترتب بر اعمال، از سوی خدای متعال در عالم قرار داده شده است.
