محرم ماه بکاء و تباکی و ماه احزان آل -محمد ص- است. محرم ماه ابراز محبت شیعه به مقام ولایت و امامت ائمه هدی -ع - است. ماه شیعه برای محبت، ماه کربلا و جلوه آن، ماه مقتل وسینه‌زنی و ماه توبه از گذشته و بستن عهد و پیمان با امام زمان -ع - است. برای چنین ماهی باید قبل از محرم و در طول این ماه مراقب چشم و گوش و دست و زبان و سایر اعضای بدن بود ودر مراعات حال آنها کوشید. باید مراقب آنچه می‌شنویم باشیم تا در ماه محرم توفیق شنیدن مقتل، مرثیه، فضائل و مناقب اهل بیت -ع - بالاخص خامس آل عبا باشیم.
از غیبت، تهمت، دروغ و سایر سخنان قبیح پرهیز کنیم. زبان را به صلوات و ذکر و استغفار معطر کنیم تا خداوند توفیق دهد در این ماه زیارت عاشورا، مرثیه، اشعار سینه زنی و نام مبارک سید الشهدا (ع) بر زبانمان . سعی کنیم مجرایی که محل عبور گلاب ناب است به پلیدی و کثیفی آلوده نکنیم. باید چشم‌ها را برای اشک ریختن آماده نمود و نباید اجازه داد چشم به هر چه و هر جا و هر کس که می‌خواهد نگاه کند. چشم را با نگاه به آیات قرآن، زیارت ائمه (ع)، ضریح مطهر ایشان و نام مبارکشان آماده کنیم، تا بیشتر و بهتر بتواند برای مظلومیت و مصائب اباعبدالله (ع) و اهل بیت و اصحاب نازنینش اشک بریزد.
گرچه قطرات اشکی که می‌ریزیم به برکت امام حسین (ع) پاک کننده‌ی جان و روان از تمام آلودگی‌هاست، ولی ما وظیفه داریم به استقبال آن اشک رویم، به خاطر احترامی که برای اشک قائلیم باید اشکی که برای آقا و مولایمان می‌ریزیم از چشمی پاک سرازیر شود. باید دست را نیز زیر ذره‌بین مراقبت و مواظبت قرار دهیم؛ چون قصد داریم با همین دست در ماه محرم به نام امام حسین، حضرت علی اکبر، علی اصغر و زینب کبری (ع) ابراز ارادت و محبت کنیم و بر سر و سینه بزنیم، با همین دست اشک چشمانمان را پاک کنیم و بر پیشانی دست ماتم بگذاریم با همین دست زنجیر بزنیم و کفش عزاداران حضرت را جفت کنیم و ظرف سفره حسینی را بشوییم.
با این پاها نباید به هر جا و سراغ هر کاری برویم. به زیارت رفتن، حرم رفتن، مسجد رفتن، در جماعت شرکت کردن، به مجالس اهل بیت (ع) رفتن، قضای حوائج برادران دینی، در راحتی پدر و مادر سعی نمودن و سایر کار‌های خیر باعث می‌شود خدا توفیق بیشتر و بهتر برای رفتن به مجالس اهل بیت (ع) را به ما عنایت فرماید.
خودداری از خوردنِ مالِ شبهه‌ناک و مواظبت بر خوردن مال حلال، یکی دیگر از مقدمات ورود به این ماه است.
اکنون نوبت آن است که نکاتی که به صورت اختصاصی در این ماه باید رعایت شود و شئون یک عزادار به حساب می‌آید یادآور شویم:
1- رنگ مصیبت در زندگی روزانه
زندگی دوستان اهل بیت (ع) باید در محرم و صفر تغییر چهره دهد تا توفیق عرض ادب و تسلیت به ساحت صاحبان این مصیبت که اهل بیت -ع - پیدا کنند. از سوی دیگر کار‌های هیئات و حسینیه‌هامانند توزیع چای و پخت وپز و شستشو و سیاه‌پوش کردن معابر و مساجد را بین خود تقسیم کنند تا همه بتوانند فیض سخنرانی و ذکر مصیبت و سینه زنی را درک کنند.
قبل از محرم امور شخصی را انجام دهند تا در ایام محرم وقت عزاداری داشته باشند، باید در شهادت ائمه -ع- بالاخص در ایام محرم و دهه اول- شب‌نشینی‌ها، رفت و آمد‌ها و خرید‌ها کمتر شود؛ و در مقابل رفت وآمد به مجالس اهل بیت -ع - بیشتر شود. مجالس عزای آن حضرت را پرجمعیت‌تر کنیم، تا به دریای ثواب و اجر الهی دست یابیم. اگر مجلسی به نام مبارک آن حضرت بپا شد احترام کنیم و حتی المقدور شرکت کنیم و یا به گونه‌ای عرض ادب نماییم.
2-تقدم عزا بر شادی
همانگونه که باید حزن و اندوه شخصی را بر شادی و فرح اهل بیت -ع - مقدم نسازیم، شادی و سرور عمومی را نیز نباید بر مصائب، حزن، غم و عزاداری آن حضرات مقدم بشماریم. اگر چنین کردیم و شادی و جشن خود را بر حزن و مصائب آن بزرگواران مقدم کردیم باید بدانیم که اعمال و رفتار دشمنان اهل بیت مانند بنی امیه را سرمشق خود قرار داده‌ایم.
از قدیم الایام شیعه این احترام را حفظ نموده است. حتی اگر روز عاشورا با عید نوروز مقارن می‌شد مراسم عید را به تأخیر می‌انداختند چنان که در سال 398 ق این اتفاق افتاد.1
3- سیاهپوشی
تهیه لباس برای خود و خانواده و فرزندان قبل از محرم یکی از آداب این ماه است. باید به فکر تهیه لباس سیاه باشیم تا با این کار بهترین درس را برای آمادگی در عزای امام حسین -ع - به خانواده و دوستان خود داده باشیم. باید کاری کنیم که حتی کوچک‌ترین فرد خانواده این پرسش در ذهنش به وجود آید که مگر چه شده است که ناگهان همه چیز متغیر می‌گردد و رنگ مشکی در زندگی ما حرف اول را می‌زند؟! فرزندانی که با این فرهنگ بزرگ می‌شوند می‌آموزند که باید قبل از محرم برای گریه، عزا، حزن و مجالس ذکر مصیبت آماده باشند.
ورود به ماه محرم
«والفجر و لیالٍ عَشر» امام صادق (ع) می‌فرماید: «این سوره، سوره‌ی امام حسین -ع - است.2
درباره لیال عشر گفته شده که مراد دهه اول محرم است، و این دلیل شرف این ماه به خاطر داشتن روز عاشورا در آن است3
سیره ائمه -علیهم‌السلام- در ورود به ماه محرم
امام رضا (ع) می‌فرماید: محرم ماهی است که اهل جاهلیت جنگ را در آن ماه حرام می‌دانستند، اما در همین ماه ذریه و زنان ما را اسیر کردند و خیمه‌های ما را آتش زدند و هر چه اموال در آنها داشتیم غارت کردند و درباره ما حرمت پیامبر صلی الله علیه وآله را مراعات نکردند. غم حسین (ع) چشم‌های ما را از کثرت گریه و اشک زخم کرده و عزیز ما را در کربلا ذلیل نموده و تا روز قیامت اندوه و گرفتاری برای ما باقی گذاشته است. پس بر مثل حسین (ع) گریه گنندگان گریه کنند؛ گریه‌ی بر او گناهان بزرگ را می‌آمرزد. سپس حضرت در ادامه فرمودند: هر گاه ماه محرم می‌آمد پدرم را کسی خندان نمی‌دید و اندوه و حزن پیوسته بر پدرم غالب می‌شد تا روز دهم، چون روز عاشورا می‌شد، آن روز، روزِ مصیبت و حزن و گریه او بود و می‌فرمود: امروز روزیست که حسین -ع - شهید شد.4
امام صادق (ع) هر ساله ماه محرم که فرا می‌رسید حزن و اندوهشان شدید و گریه‌هایشان بر مصیبت جدّشان امام حسین -ع - زیاد می‌شد. مردم از جاهای دور و نزدیک نزد ایشان مشرف می‌شدند و شهادت اباعبدالله (ع)را به ایشان تسلیت عرض می‌کردند و سپس همگی با هم عزاداری می‌کردند و هنگامی که عزاداری تمام می‌شد، امام صادق (ع) رو به مردم کرده می‌فرمود: ای مردم! بدانید که امام حسین (ع) نزد خدای خود زنده است و مورد رحمت و عنایت خداوند متعال قرار دارد او همیشه به سپاه و محل شهادت خود و شهیدان کربلا می‌نگرد و زائران و گریه‌کنندگان و اقامه‌کنندگان عزایش را می‌بیند. آن حضرت به آنها و نامشان و نام پدرانشان و درجات و جایگاهشان در بهشت آگاه‌تر است.
امام حسین (ع) گریه کننده بر خود را می‌بیند و برایش استغفار نموده، از جدّ بزرگوار و پدر و مادر و برادرش نیز می‌خواهد که برای گریه‌کنندگان بر مصائب و اقامه‌کنندگان عزای آن حضرت استغفار کنند و می‌فرماید: «اگر زائران و گریه‌کنندگان بر من می‌دانستند که چه پاداشی نزد خداوند دارند همانا خوشحالی‌شان بیشتر از جزعشان می‌بود. زائرین و گریه‌کنندگان بر من با سروری به سوی خانواده خود برمیگردند و از جای خود برنمی‌خیزند مگر آنکه مانند روز تولدشان از گناه پاک شده باشند.5
