محمدرضا زائری مدیر مجموعه فرهنگی سرچشمه عصر روز دو‌شنبه در سخنان خود در مراسم آغاز به کار اولین نمایشگاه تخصصی کتاب عاشورا با انتقاد از عملکرد برخی مسئولان گفت: نباید برای مخالفت‌های سیاسی خودمان اعتقادات دینی و مذهبی مردم را دست‌آویز قرار دهیم.
وی در ادامه افزود: چرا کار تا جایی پیش می‌رود که وقتی مدیران ما برای انجام کاری می‌گویند «ان شاء الله»، مردم چنین برداشتی دارند که یعنی آن کار انجام نخواهد شد.
مدیر مسئول ماهنامه خیمه افزود: در جامعه ما، بیش از 80 نهاد فرهنگی در کشور وجود دارد، ولی متاسفانه کمترین بودجه مختص وزارت ارشاد است. ولی وقتی مشکل در رابطه با یک کتاب و یا هر مسائل فرهنگی به وجود می‌آید، تمامی اعتراضات و انتقادات نصیب وزارت ارشاد می شود. متأسفانه مشخص نیست که در حوزه فرهنگی چه کسی سهیم است و این فرهنگ دست چه کسی است؟
این نویسنده مذهبی افزود: برخی فقط می‌خواهند از اعتقادات مردم خرج کنند. آنچه که برای مردم در این کشور مانده همین عزاداری‌ها و هیأت‌هاست و نباید با چنین کارهایی دین مردم را خراب کرد. ولی این خیلی بد است که گریه کن امام حسین (ع)هستیم اما زیر قولمان می زنیم و حرفمان حرف نیست.
وی از تلاش‌های معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برای برپایی این نمایشگاه قدردانی کرد و گفت: در روزگاری که همه تعارف می‌کنند این دوستان صادقانه وارد شدند و همکاری کردند.
زائری درباره این نمایشگاه اظهار کرد: شاید بتوان نقطه آغاز این حرکت را به سال 81 بازگرداند. در آن زمان با همراهی تعدادی از دوستان، نخستین مجله تخصصی با موضوع عاشورا و هیأت‌های مذهبی به نام «خیمه» را راه‌اندازی کردیم چرا که معتقد بودیم موضوع عاشورا، امام حسین (ع) و هیأت‌های مذهبی پتانسیل بالایی برای فعالیت‌های رسانه‌ای و انتشاراتی داشت.
متأسفانه کتاب‌هایی که استاندارد لازم را ندارند هم کم نیستند؛ آثاری که ممکن است به بدنه کتابهای عاشورایی آسیب بزند
پس از استقبال جدی از این مجله، با تأسیس انتشارات، سایت و کتابخانه تخصصی با موضوع عاشورا و امام حسین (ع) این ایده را گسترش دادیم، یعنی فرم‌هایی از فعالیت‌های فرهنگی با تمرکز روی موضوع عاشورا را طراحی و اجرا کردیم.
وی افزود: همچنین با برگزاری نشست‌های متعدد تخصصی، تولید «فرهنگ سوگ شیعی» مجموعه شش‌جلدی عاشورا‌نامه، انتشار بیش از هفتاد عنوان کتاب و بیش از 100 شماره از مجله خیمه، سعی در تولید ادبیات، بسط نظری و توسعه سپهر واژگانی در حوزه را داشته‌ایم.
یکی از خروجی‌های این سلسله برنامه‌ها، برکشیدن و معرفی کردن اساتید و صاحب‌نظران این رشته و همچنین برجسته ساختن مفاهیمی مانند هیأت، هیأت‌داری، هیأت‌های خانگی، رسانه عاشورایی و عاشوراپژوهی بوده است.
این نویسنده گفت: در ادامه این برنامه‌ها، سال گذشته و با همکاری بنیاد دعبل و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جایزه «کتاب سال عاشورا» را تأسیس کردیم که هدف آن، معرفی آثار مکتوب برتر از موضوع عاشورا بود.
پس از آن و با هدف تسهیل دسترسی عموم به کتابهای عاشورایی تحت یک نظارت علمی، فروشگاه تخصصی کتاب عاشورا در مجموعه سرچشمه را راه‌اندازی کردیم که تمامی کتابهای عرضه‌شده در این فروشگاه توسط یک گروه علمی، متشکل از صاحب‌نظران پیشکسوت انتخاب شده بود.
ایده برگزاری نمایشگاه آثار عاشورایی که از مدت‌ها قبل هم دغدغه بسیاری از فعالان این عرصه بود، در ادامه این روند، طراحی و اجرا شد.
در صورت رعایت استانداردهای محتوایی، تولید این حجم کتاب هم لازم است و هم ممکن؛ یعنی موضوع عاشورا پتانسیل پرداخت بیش از این را دارد.
زائری با اشاره به معیار انتخاب و برگزیده شدن کتاب‌ها اظهار داشت: به عقیده بنده، مهم‌ترین معیاردر انتخاب کتاب پاسخ به نیازهای موجود مخاطبان است، ما در این حوزه مخاطبان مختلفی داریم که هرکدامشان به فراخور جایگاه اجتماعی سؤالات گوناگون دارند تا با نگاهی تخصصی‌تر با حفظ شأن آثار و نیاز مردم، محصولاتی با بهترین کیفیت ارائه دهیم و با پشتیبانی‌های انجام‌شده و حضور جدی مؤلفان کشور، امیدوارم بتوانیم سرآغاز خوبی برای استمرار این نمایشگاه در سال‌های آتی باشیم.
وی گفت: هرساله نمایشگاه «عطر سیب» با عرضه محصولات مذهبی و کالای مورد استفاده برای هیأت‌ها برپا می‌شود که از استقبال خوبی هم برخوردار بوده‌اند اما کتاب و بازار نشر نیاز به تأکید بیشتر و برنامه مجزایی دارند. بنابراین پیش‌بینی ما این است که نگاه متفاوت‌تری در این نمایشگاه با حضور اکثریت مردم داشته باشیم.
مدیر مجموعه فرهنگی سرچشمه ادامه داد: نخستین نمایشگاه کتاب سال عاشورایی، تمرکز خود را روی بحث محتوایی و ارائه نرم‌افزار و محصولات عزاداری به‌ویژه آثار مکتوب گذاشته است، در عین حال مخاطبان ما، افراد عادی هستند که نیازها و سؤالات مختلف خودشان را در حوزه فرهنگ عاشورا و مضامین کربلا و شهادت امام حسین (ع) جست‌وجو می‌کنند.
عاشورا و محرم فقط برای ادای دین به مقام شهدای کربلا نیست بلکه یک فرصت اجتماعی و بزرگ برای انسان باقی ماندن است.
این نویسنده و پژوهشگر درباره حجم زیاد انتشار کتاب‌هایی با موضوع عاشورا، اظهار کرد: در صورت رعایت استانداردهای محتوایی، تولید این حجم کتاب هم لازم است و هم ممکن؛ یعنی موضوع عاشورا پتانسیل پرداخت بیش از این را دارد.
اما متأسفانه کتاب‌هایی که استاندارد لازم را ندارند هم کم نیستند؛ آثاری که ممکن است به بدنه کتابهای عاشورایی آسیب بزند و بعد از اینکه مخاطب با شور و اشتیاق آن را خریداری کرد با خرافات و مباحث جعلی آن را گمراه کند.
در این مسیر نهادهای دینی و فعالان مذهبی این عرصه به شکل ایجابی در حال اقدام هستند. فعالیت‌هایی چون جایزه کتاب سال عاشورا و همچنین نمایشگاه تخصصی کتاب عاشورا در همین راستا و با هدف ارائه آثار فاخر طراحی شده‌اند.
عاشورا فرصتی برای انسان باقی ماندن است
در بخش دیگری از این مراسم، عباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اسلام و جامعه تشیّع مدیون امام حسین (ع) است. عاشورا و محرم فقط برای ادای دین به مقام شهدای کربلا نیست بلکه یک فرصت اجتماعی و بزرگ برای انسان باقی ماندن است.
وی اظهار داشت: بحث خیمه و جایزه دعبل و نمایشگاه تخصصی عاشورا که دغدغه حجت‌الاسلام زائری بوده، یک فهم درست از محرم و عاشورا برای جوامع اسلامی و تشیّع فراهم میکند. وقتی حرف از دعبل و خیمه می‌زنیم و مباحث عاشورا مطرح می‌شود، اولین کانون محرم و عاشورا مدنظر گرفته می‌شود.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه ما هیچ فرصت بدیلی به اندازه محرم و عاشورا برای اسلام و شیعه نداریم و باید قدر آن را دانست، تأکید کرد: محرم و عاشورا فرصت ارتباط با مکان مذهبی و دینی را فراهم میکند؛ همه جامعه شناسان دینی معتقدند اگر فرد متدین از مکان دینی فاصله بگیرد، دینداری او افول میکند؛ اتفاقی که در غرب افتاد.
این مقام مسئول در وزارت ارشاد یادآور شد: خیلی‌ها که ممکن است در طول سال با امکان دینی ارتباط کمتری بگیرند، در محرم و صفر این فرصت را برای ارتباط با این امکان پیدا می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه این محرم است که جوان ما را به مسجد گره می زند و این ماه فرصت آشتی جوانان و نوجوانان ما با مسجد است، گفت: فرصت دیگری که محرم برای دینداری ایجاد میکند همبستگی اجتماعی دین‌داران است هم در سطح کلان هم در سطح خرد؛ عاشورا خط اتصال دین‌داران است.
قضیه عاشورا، داستانی نوستالژیک نیست. عاشورا و محرم یک فرصت اجتماعی برای انسان باقی ماندن است
صالحی همچنین یادآور شد: قبل از این که نهادهای مدنی در جوامع غربی شکل بگیرد، عاشورا و محرم این نهاد را در فرهنگ شیعه تاسیس کرده بود یعنی محرم و عاشورا برای نهادهای مدنی فرصت سازی می کند .
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کارکرد دیگر محرم را خیرات آن ذکر کرد و گفت: سهمی که محرم و عاشورا در تأسیس امور عام المنفعه داشته‌اند قابل توجه بوده و حوزه‌های خیرات و نذورات سازمان‌هایی چون سازمان اوقاف و امور خیریه را به دنبال داشته است. هر چند هنوز ظرفیت‌های خفته فراوانی وجود دارد.
صالحی تصریح کرد: محرم و عاشورا، فضا را برای اعتلای ادبیات و پژوهش فراهم آورده است به طوری که اگر ما بخواهیم از ادبیات دینی صحبت کنیم، دو مؤلفه محرم و عاشورا جزو هسته مرکزی آن معرفی می‌شوند. این فرصت متمایز و متفاوتی است که عاشورا و محرم برای ادبیات دینی ساخته است.
عاشورا پتانسیل و ظرفیت این را دارد که عواطف انسانی و دینی انسان مدرن را تحت تأثیر قرار دهد. عاشورا را نباید صرفا آیینی کرد.
وی یادآور شد: قضیه عاشورا، داستانی نوستالژیک نیست. عاشورا و محرم یک فرصت اجتماعی برای انسان باقی ماندن است و اگر این نگاه به محرم باشد خیلی از مؤلفه‌ها را باید کنار بگذاریم تا محرم و عاشورا زنده بماند.
عاشورا پتانسیل و ظرفیت این را دارد که عواطف انسانی و دینی انسان مدرن را تحت تأثیر قرار دهد. عاشورا را نباید صرفا آیینی کرد. نباید آن را در این حد ببینیم و متوقف کنیم . باید بیشتر و فراتر دید و درک کرد. فرصت شناسی کرد و با آنچه که به غلط به نام محرم و عاشورا عرضه می‌شود، مقابله کرد.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: نمایشگاه کتاب عاشورا یکی از حلقه‌های فرصت‌های محرم و عاشورا است تا کم کم بخش‌هایش به هم متصل شوند و مردم این حوزه را بیش ازپیش بشناسند. کاری که آقای زائری و دوستانشان در مجموعه‌های مختلف شروع کرده‌اند نشان می‌دهد که بیشتر به دنبال کشف فرصت‌های عاشورا و عرضه آن به مردم هستند.
نمایشگاه کتابهای عاشورایی از 5 مهر به مدت یک هفته از ساعت 10 صبح تا ساعت 20 در حال برگزاری است که علاقه‌مندان می‌توانند در مجموعه فرهنگی سرچشمه در چهارراه صیرفی‌پور از این نمایشگاه بازدید کنند.
