در یکی از این مراسم که به آیین شاخسی یا شاه حسین معروف است عزاداران پس از غروب آفتاب به خیابان و کوچه های اصلی شهر آمده و تا پاسی از شب به عزاداری می پردازند. 

دسته ­های ˈشاخسی ، واخسیˈ نمودی از عزاداری مردم نیر است که با مرثیه­ ها و آداب خاصی برگزار می شود.

در این آیین ریش ­سفیدان شهر زنجیر آهنی بزرگی آماده کرده ، سپس آن را بر سر چوب قطوری نصب می کنند و جوانان و مردان در میدان یا مقابل یکی از مساجد حاضر شده و هر یک چوب ­دستی بلند و محکمی همراه می­ آورند. 

پس از انجام کارهای مقدماتی با هماهنگی رشید سفیدان شاه­ حسینی ­ها صف 

بسته و در حالی که حاضران چوبدستی را مثل شمشیر در دست راست می­ گیرند دست چپ را از پشت بر کمر نفر سمت چپ خود قرار می­ دهند و به دین طریق صف فشرده و مرتبی به وجود می­ آورند و در جواب شعار و بیاتی که ریش سفید (دسته باشی) با آهنگ ترغیب کننده ­ای می­ خواند همه با هم ذکر شاخسی (شاه­ حسین) سر می دهند.

دسته های شاخسی برخی روزها برای این که شکوه و جلال خاصی داشته باشند 

اتاقک­ های مجلل چوبی بنام اطاق حضرت قاسم در بین خود حمل می ­کنند.





آیین تشت گذاری

*****************

مردم حسینی شهرستان نیر هر سال پیش از فرا رسیدن ماه محرم با تجمع در مساجد و حسینیه‏ ها و پر کردن تشت های آب که سمبل یک حادثه تاریخی در کربلا است اقدام به نوحه خوانی و مدیحه سرایی می کنند.

در این آیین که از سه یا چهار روز مانده به محرم اجرا می‏شود عزاداران حسینی تشت‏ ها را بالای سرها می‏ گیرند و مسجد را دور می‏زنند ، سپس در داخل آنها آب می‏ ریزند.

در این آیین که نمادی از بیعت عزاداران حسینی با حضرت سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایش به وسعت آب فرات است عزاداران دست به تشت و آب می‏زنند و به یاد لبان تشنه امام حسین(ع) و یارانش سوگواری می کنند.

عزاداران آب تشت‏ ها را در شیشه‏ هایی برای تبرک پر می کنند که این سنت از حادثه جوانمردانه آب دادن امام حسین‏ (ع) به سپاه حر در 27 ذیحجه گرفته شده که آب مشک‏ ها 

را در تشت‏ ها ریختند و تمام لشکر حر و اسبان را سیراب کردند.

در این آیین عزاداران با حضور خود در مساجد ، حسینیه ها به همراه عزاداری ، جامه عزای حضرت سید الشهدا (ع) را بر تن می کنند.

هم اکنون حدود ‎40 هیات حسینی و 101 ‎مسجد شهری و روستایی در شهرستان نیر در 

مناسبت های مذهبی فعالیت دارند.





شمع گردانی

*************

در نیر در روز تاسوعا برنامه های خاصی اجرا می شود که برنامه شمع گردانی یکی از این مراسم است که در آن عزاداران شمع ها را در تشت های مخصوص هر مسجد روشن 

می کنند.

شمع گردانی فردی و جمعی صورت می گیرد و گاه دسته های عزاداری بزرگی هم 

تشکیل می دهند ، این کار عموما با پای پیاده انجام می شود و در مورد قدمت آن حرف و حدیث گوناگون است اما بر اساس برخی نقل و قول ها مربوط به 300 سال پیش می شود که بنیان گذاشته شده است.



شبیه خوانی

*************

همزمان با عاشورای حسینی گروه های زیادی از عاشقان اهل بیت (ع) در شهر نیر با برپایی آیین های شبیه خوانی تاریخ دشت کربلا را برای عزاداران ترسیم می کنند.

در برخی از روستاهای نیر نیز میدانی بزرگ به عنوان نمادی از میدان جنگ مهیا شده و یاران و اهل بیت امام حسین (ع) در یک گوشه و لشکریان ˈعمرسعدˈ در گوشه ای دیگر قرار می گیرند و با ورود اصحاب امام به کارزار حماسه کربلا و در نهایت با شهادت امام حسین(ع) و شبیه خوانی به انجام می رسد.





دادن احسان و نذری در نیر

**************************

اهالی شهرستان نیر نیز همانند سایر نقاط ایران با فرا رسیدن ماه محرم اقدام به احسان 

نذورات می کنند.

مردم نیر عقیده ویژه ای به اطعام از سفر اباعبدالله الحسین (ع) داشته و معمولا از غذای پخته شده نذری برای تبرک و شفای بیماران به تبرک استفاده می کنند.

مساجد بیشتر در دهه اول به طبخ غذاهای نذری نظیر آبگوشت و پلو با مرغ اقدام می کنند.

برخی از خانه ها نیز بنا به یک سنت دیرینه و عمدتا موروثی روزهای خاص احسان 

می دهند.

پخش شربت ، انواع نان ها و شیر گرم و چای نیز در زمره نذورات عاشقان و ارداتمندان حضرت اباعبدالله (ع) در شهرستان نیر قرار گرفته است.

برخی از خانه ها هیات های خود را برای صرف صبحانه ای مفصل مرکب از سرشیر ، ماست ، کره ، شیر و انواع مرباها و نان های روغنی و مغزدار دعوت می کنند و برخی ها هم برای ناهار تدارک دارند.

همچنین در این دو ماه بساط سفره های نذری حضرت عباس (ع) ، فاطمه زهرا (س) و سایر ائمه اطهار (ع) توسط حاجت مندان که حاجت روا شده اند رایج است.