هنگامی که جامعه دچار انحراف شده، روحیه رفاه‌طلبی و دنیازدگی بر آن غلبه و فساد سیاسی و اخلاقی و اجتماعی آن را در محاصره قرار داد، امام سجّاد (ع) توانست از دعا برای بیان بخشی از عقاید خود استفاده کند و بار دیگر تحرکی در جامعه برای توجه به معرفت و عبادت و بندگی خداوند ایجاد کند.

ابی‌عبدالله (ع) به طور واضح در سه مقطع عاشورا، سپاه عمر سعد را از عمق جان نفرین و لعن می‌کنند.

اگر نبود خواست و اراده مردم و دعوتنامه‌هایی که آنها به امام حسین (ع) نوشتند و آمادگی خود را برای ایجاد یک حکومت دینی و الهی به رهبری ایشان اعلام کردند، حجت بر سیدالشهدا (ع) برای خروج و قیام علیه دستگاه اموی تمام نمی‌شد. 

آزادگی و آزادی حقیقی در پرتو بندگی خداوند برای انسان حاصل می‌شود به این معنا که بتواند از تعلقات و علاقه‌های دنیوی جدا شود و پا روی هوای نفس بگذارد که عین حریت است.

وقتی از عاشورا تعبیر به قیام می‌شود، این امر به معنی برهم خوردن عادل و نظم و آرامش اجتماعی است که اضطراب و ترس نیز به دنبال دارد در حالیکه امام حسین (ع) قیام کرد برای برقراری قسط و داد و بیرون آمدن انسان از تحت ستم و ظلم تا به یک آرامش و رفاه اولیه برسد.

آنچه که می‌تواند امام حسین (ع) را در میان همه ادیان آسمانی به عنوان یک الگوی حسنه معرفی و تبلیغ کند این است که او بنده مخلص خدا بود و قدم به قدم زندگی او در جهت رسیدن به رضای الهی برداشته شد. 

هفتم محرم بود که به دستور مستقیم عمر بن سعد؛ فرمانده سپاه کوفه عده‌ای حائل بر رود فرات شدند تا مانع از دسترسی کاروان امام به آب شوند؛ فرماندهی این عده را عمرو بن حجاج به عهده داشت.

از مجموع اسناد و مدارک موجود و نقل شده در کتب علمای اهل سنت و نظر اندیشمندان این مذهب، چنین برمی‌آید که آنها بر حقانیت حسین بن علی (ع) اجماع داشته و یزید را به جهت ظلمی که در حق ایشان کرده نابخشودنی و مستوجب لعن می‌دانند.

وقتی نگاهی صرفاً تاریخی به قیام سیدالشهدا (ع) داشته باشیم بروز برخی شبهات اجتناب ناپذیر است؛ مثلاً اینکه امام حسین (ع) با علم به اینکه به شهادت می‌رسد پس چرا دست به قیام زد؟ اما در مقابل با داشتن نگاه معرفتی می‌توان دریافت که اتفاقاً نگاه امام معطوف به آینده بوده است.

سیدالشهدا (ع) در طول حرکت خویش تلاش می‌کرد که افراد مختلف را با خویش همراه کند، به این معنا که قیام ایشان حرکتی دسته‌جمعی و سازنده برای رشد و تعالی انسان‌هایی بود که در مسیر حرکت آن حضرت قرار می‌گرفتند.