کرب و بلا: زیارت بزرگان دین، به‌ویژه پیامبر اسلام و اهل‌بیت(ع) آن حضرت، بی تردید جلوه‌ای از اقرار به توحید، ابراز حب درونی عاشقان و بهترین شکل پیوند با آرمان‌ها و اعتقادات ائمه(ع) در راستای تداوم راه او است. از جمله ایامی که توصیه به زیارت حضرت علی (ع) از راه دور و نزدیک شده است؛ روز ولادت رسول گرامی اسلام و عید مبعث خاتم‌النبیین(ص) است.
مرحوم علامه مجلسى در کتاب «بحارالانوار» در بیان فضیلت این زیارت می‌نویسد: پس زیارت مخصوصاً در روزهایى که به آن حضرت اختصاص دارد یا این‌که در آن روزها فضیلت و منقبتى از آن حضرت آشکار شده است فضیلت بسیار دارد که روز ولادت و شهادت آن حضرت، لیله المبیت، 17 رمضان؛ روز فتح بدر، هفتم شوال؛ روز مواسات امیرالمؤمنین(ع) در جنگ احد، 27 رجب؛ روز فتح خیبر، بیستم ماه مبارک رمضان؛ روز بالا رفتن بر دوش پیامبر براى شکستن بت‌ها و... از جمله این ایام است.1
اما یکی از مهم‌ترین ایامی که زیارت علی بن ابیطالب(ع) بسیار توصیه شده است؛ شب و روز عید مبعث است و علمای شیعه همچون شیخ مفید، سید بن طاووس، شهید اول و علامه مجلسی در کتب ادعیه به آن اشاره داشته‌اند؛ اما این تأکید و تکرار از چه روست؟
علی(ع) جانشین پیامبر، جان پیامبر
در پاسخ به این سؤال می‌توان از آیات و روایات کمک گرفت. از جمله آیه 61 سوره مبارکه آل‌عمران مشهور به آیه «مباهله» که به وجود مقدس حضرت علی (ع) به عنوان نفس و جان پیامبر اشاره کرده و می‌فرماید: «فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُم» [آل‌عمران، آیه 61]؛ «أَنْفُسَنا»؛ تنها على (علیه‌السلام) بوده است و احادیث فراوانى در این زمینه نقل شده است. و بر این اساس می‌توان دریافت که میان رسول خدا و ولی او فاصله‌ای نیست.2
منزلت امیرالمؤمنین(ع) از نگاه پیامبر اسلام
علامه مجلسی از کتاب «مزار کبیر» از اسحاق بن عمار نقل کرده که از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود: مرد بادیه‌نشینی به خدمت رسول خدا (ص) مشرف شد و عرض کرد: یا رسول‌الله! خانه‌ام از شما دور است و من مشتاق تو و زیارت تو می‌شوم و این امر طولانی را می‌پیمایم و به مدینه می‌آیم ولی شما را نمی‌بینم، بلکه علی بن ابیطالب را ملاقات می‌کنم و او هم با گفت‌وگو و مواعظش با من انس می‌گیرد و بر می‌گردم، اما در حالی که متأسف و محزون از ندیدن شما هستم،
حضرت در پاسخ فرمودند: «مَنْ زَارَ عَلِیّاً فَقَدْ زَارَنِی وَ مَنْ أَحَبَّهُ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَهُ فَقَدْ أَبْغَضَنِی أَبْلِغْ قَوْمَکَ هَذَا عَنِّی وَ مَنْ أَتَاهُ زَائِراً فَقَدْ أَتَانِی وَ أَنَا الْمُجَازِی لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ جَبْرَئِیلُ وَ صَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ؛ هر کس علی را زیارت کند به راستی من را زیارت کرده است و هر که علی را دوست بدارد، مرا دوست داشته است و هرکس با او دشمنی کند با من دشمنی کرده است. این مطلب را از جانب من به قومت برسان و (بگو که) هر کس به زیارت علی آید به زیارت من آمده است و من و جبرئیل و مومتان صالح در روز قیامت به او پاداش خواهیم داد.»3
فضایل مشترک امیرالمؤمنین(ع) با پیامبر اسلام
حضرت علی بن ابیطالب(ع) دارای فضایل و رتبتی بودند که امامت پس از آخرین پیامبر بر عهده ایشان سپرده شد. در واقع بسیاری از فضایل وصی پیامبر با ایشان مشترک بوده است.
«شیخ ابو محمد بن بابویه» با اسنادی از «محمد بن فرات» نقل کرده است که رسول خدا فرمودند: همانا على بن ابیطالب (ع) خلیفه خدا و خلیفه من و حجت خدا و حجت من و باب خدا و باب من و برگزیده خدا و برگزیده من و حبیب خدا و حبیب من و خلیل خدا و خلیل من و شمشیر خدا و شمشیر من است. او برادر من و دوست و وزیر و وصى من است دوستدار او دوست من و کینه‌توزی با او کینه‌توزی با من است. ولی او ولى، من دشمن او دشمن من، جنگ با او جنگ با من و صلح با او صلح با من، سخن او سخن من و امر او، امر من است همسرش دختر من و فرزندش فرزند من و او سیدالوصیین و بهترین فرد امت من است. 4
همچنین در کتاب اربعین از حافظ بن ابوبکر به نقل از انس بن مالک آمده است که محمد مصطفی (ص) فرمودند: من و علی حجت خدا بر بندگانش هستیم.5
علاوه بر این در صحاح شش‌گانه اهل سنت نیز بر فضیلت حضرت علی(ع) و منزلت ایشان نزد رسول خدا است. از جمله در کتاب «الریاض النضره» آمده است که شش روز پس از رحلت رسول اکرم (ص) امیرالمؤمنین(ع) و ابوبکر به زیارت مرقد مطهر رسول خدا رفتند. حضرت على به او فرمود: شما جلوتر بروید. ابوبکر گفت: در زیارت قبر مطهر رسول خدا(ص) بر مردى پیشى نمى‌گیرم که از زبان پیامبر شنیدم: منزلت على (ع) در پیشگاه من، برابر با منزلتى است که من در پیشگاه پروردگارم دارم! مؤلف ریاض می‌گوید: «ابن سمّان» این حدیث را در کتاب «الموافقه» و همچنین «ابن حجر» در صواعق نیز این حدیث را نقل نموده است.6
با این نام تو را می‌خوانم!
فضائل و مناقب امیرالمؤمنین (ع) در بسیاری از زیارات مخصوصه ایشان از جمله زیارت عدیریه و زیارت مخصوص شب و روز مبعث به زیبایی به تصویر کشیده شده است. در فرازهایی زیارت مخصوص مولی‌الموحدین (ع) در شب و روز مبعث چنین آمده است:
«أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ خَلِیفَتَهُ حَقّاً لَمْ تُنَازَعْ بِرَغْمِ الْمُنَافِقِینَ وَ غَیْظِ الْکَافِرِینَ وَ ضِغْنِ الْفَاسِقِینَ .... وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ حَبِیبُ اللَّهِ وَ بَابُهُ وَ أَنَّکَ جَنْبُ اللَّهِ وَ وَجْهُهُ الَّذِی مِنْهُ یُؤْتَى ...؛ و گواهى می‌دهم که تو و نیز گواهى می‌دهم که تو به‌رغم اهل نفاق و خشم کافران و کینه مردم فاسق، به‌حق و حقیقت جانشین پیغمبر خدا هستی و تویی بنده خاص خدا و برادر رسول خدا (ص) ......»7
فرصت را غنیمت می‌شماریم و به قدر ذره‌ای چشیدن، خود را در دریای عرض ارادت و عظمت آن امام همام غوطه ور می‌سازیم و از راه دور عرضه می‌کنیم:
زیارتنامه امیرالمومنین (ع) در شب و روز مبعث
________________________________________________________
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج 100، ص 358، ح 2.
2- تفسیر نمونه، ج2، ص 582.
3- بحارالانوار (ط - بیروت)، ج97، ص 263.
4- بخش امامت (ترجمه جلد 23 تا 27 بحارالانوار)، جلد 4، صفحه 197 – 196 - الأمالی (للصدوق)، صفحه 203 - گنجینه معارف شیعه إمامیه، جلد 2، صفحه 9
5- کشف الغمه فی معرفه الأئمه، جلد 1، صفحه 161 - إرشاد القلوب إلى الصواب، جلد 2، صفحه 236 - کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام، صفحه 257.
6- ترجمه کتاب فضائل پنج تن در صحاح شش‌گانه اهل سنت، جلد دوم
7- مفاتیح‌الجنان، زیارات، زیارت حضرت امیرالمؤمنین در شب و روز مبعث.
