کرب و بلا: دو مقوله عاشورا و انتظار به دلیل نقش ویژه در زنده نگه داشتن مکتب شیعه و نیز اثرگذاری در میان پیروان سایر ادیان در جهت بخشی و گرایش به دین مبین اسلام از بنیانی‌ترین مبانی این دین و بالاخص مذهب شیعه به شمار می‌رود. همین امر موجب شده است از طرفی این دو اصل بنیانی هدف تهاجم اسلام‌ستیزان قرار گیرد و از طرفی این دو مفهوم متعالی؛ محور بحث و پژوهش بسیاری از اندیشمندان مسلمان و حتی غیرمسلمان قرار گیرد.
" Yehezkel Landau" از جمله اندیشمندان مسیحی است که پیرامون اثرگذاری تفکر عاشورا در تبیین دیدگاه مهدویت، مطالعه و پژوهش فراوانی انجام داده و در مقاله‌ای با عنوان «مهدویت در شیعه و مسیحاگرایی در یهودیت، ترکیب سیاست و دیانت»1 به تحلیل ارتباط این دو مفهوم پرداخته است.
وی سال‌ها در کالج امریکایی "Merrimack" به مطالعه روابط یهودیان ، مسیحیان و مسلمانان پرداخته و در مرکز مطالعاتی «هارتفورد» دستیار ارشد روابط بین ادیان بوده است. وی که تابعیت اسرائیلی-آمریکایی دوگانه داشت ، در زمینه آموزش بین ادیان و صلح‌سازی یهودی-عرب فعالیت داشته است.2
وی در بخشی از این مقاله می‌نویسد: «آخرین پیامبر-محمد- و امامان پس از او، آمدن مهدی و صبر و انتظار در جامعه را در روایات گوشزد کردند. بدون شک در نظر ما، هم امامان و هم پیروان آنها انتظار آینده‌ای پیروز برای امامی را می‌کشیدند که در حرکتی که حسین در آن شکست خورده بود، موفق می‌شود و قدرت را برای خود و جامعه‌اش بدست می‌آورد. انتظارات چنینی می‌توانست بسیار خطرناک باشد و در نتیجه امامان باید این امید را بدون برافروختن تعصب در پیروان خود و ایجاد انقلاب‌های مسلحانه زنده نگه می‌داشتند. از این رو مکتب فکری ماورائی و کلامی مهدی در طول زمان شکل گرفت....»
«یهزکل لانداو» در بخش دیگری از این پژوهش می‌نویسد: «شیعه معتقد است مهدی می‌آید تا مأموریت حسین –شهید بزرگ کربلا- را تکمیل کند و بر اساس این اعتقاد رایج، او در یکی از روزهای عاشورا –دهمین روز از محرم (اولین ماه سال قمری)- که مصادف با کشته شدن حسین بن علی است، ظهور می‌کند. او در مکه –مقدس ترین شهر اسلامی- پدیدار می‌شود ولی حکومت خود را در کوفه –جایی که علی کشته و دفن شده و در نزدیکی کربلا و حرم حسین است- بنا می‌گذارد.»
این نویسنده به عقیده شیعه در مورد رجعت امام حسین (ع) در آخر الزمان نیز اشاره کرده و می‌نویسد: «دیانت شیعی نمی‌تواند آخرالزمانی بدون پیامبر، علی و دو فرزندش -حسن و حسین- بپذیرد و براین اساس بازگشت و رجعت حسین برای انتقام خون خود از همان آغاز وعده داده شده است. در نتیجه مهدی و حسین دو نماد و الگوی همگام با یکدیگر، در نمایش پایانی جهان در منابع شیعی معرفی شده‌اند که در بسیاری از آنها پیامبران و فرشتگان دیگر نیز همراه مهدی هستند. اولا برای انتقام‌جویی و ثانیا با نقشی مسیحاگونه از جانب پروردگار می‌آید تا عدل و انصاف را در زمین برقرار سازد.
به عقیده این اندیشمند غربی، ابعاد عبادی و سیاسی مهدویت با حسین در مرکز آن به عنوان مفهوم مقدس «عبد فدا شده» با نمادگرایی فرا تاریخی که درد و رنج اجتماعی را به پیروزی رهایی‌بخش تبدیل ساخته، به صورت جدایی ناپذیری در هم امیخته است.3
------------------------------------
پی‌نوشت‌ها:
1- Shi’ite Mahdism and Jewish Messianism: The Ambivalent Mingling of Piety and Politics", Hartford Seminary
2- Center for the Study of Jewish-Christian-Muslim Relations
2- ویزه نامه عاشورا و مهدویت، مرکز تخصصی مهدویت، مهرماه 1395
