بخش اول گفت‌وگو با دکتر حسن احمدی با عنوان «ویژگی خطبه‌های حضرت زینب (س) در کوفه و شام» در لینک (https://www.karbobala.com/news/info/4266) در خصوص خطبه‌های حضرت زینب سلام الله علیها در کوفه و شام با تاکید بر بلاغت و فصاحت این خطبه‌ها بود. حسن احمدی در بخش دوم گفت‌و‌گوی خود به بیان ویژگی‌های خطبه حضرت زینب (س) در بارگاه خلافت اموی و در حضور یزید پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

یکی دیگر از خطابه‌های بسیار مهم حضرت زینب (س)، خطابه ایشان در بارگاه خلافت اموی و در حضور یزیدبن‌معاویه در شام و در دمشق است. این خطابه از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟

این خطابه بدون شک هم به لحاظ ادبی، هم به لحاظ محتوایی و متنی و هم به لحاظ نوع استدلالات و مواجهه حضرت با دشمنان اسلام بسیار مهم است. این‌که گفته می‌شود «کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود»، به خاطر همین خطبه‌ها و خطابه‌های ایشان است که به واقع حضرت واقعیت خاندان رسالت و پیام حقانیت آن‌ها و دشمنی امویان به اسلام و خاندان رسالت را در این خطبه‌ها بیان می‌کنند.

شاید اغراق نباشد که بگوییم این خطبه یک دانشگاه است، دانشگاه زینبی برای عزت اسلام، برای حفظ هویت مکتب خاندان رسالت که به تمام معنا به اهداف خودش رسید. وقتی کاروان اسرا به شام رسید، یزید مجلسی ترتیب داد تا برای پیروزی خود جشن بگیرد. یزید در مجلس خود در ملا عام گستاخی‌های بسیار کرد و با اشعار کفرآمیز آن‌چه خواست یاوه گفت و دم از شأن پیروزی خود زد، لازم بود که با یک سخنرانی مستدل و آتشین سرکوب گردد و بادهای غرورش از مشک سیاه وجودش خالی شده و ضمنا مردم آگاه شوند و از گمراهی به راه هدایت کشیده شوند و پیام شهیدان و هدف آن‌ها مشخص گردد، قهرمان این میدان دست پرورده امیرمؤمنان علیه‌السلام، زینب کبری (س) بود که برخاست و خطبه خود را آغاز کرد.

این خطابه در حضور امام سجاد (ع) بیان شده است و ایشان نیز هنگام ایراد این خطبه حضور دارد و در این جلسه و اتفاقا بعد از عقیله بنی‌هاشم سخن می‌گوید که اتفاقا خطبه ایشان نیز از معارف دینی و عقیدتی بسیاری برخوردار است که لازم است حتما بدان توجه شود. خطبه‌ای که در مجلس یزید صورت گرفت، در فضایی بود که یزید تلاش می‌کرد واقعیت‌های موجود را تحریف کند. او حسین (ع) را دشمنی می‌دانست که علیه خلیفه مشروع زمان خروج کرده پس ریختن خون او حلال است. در چنین فضایی زینب (س) با رفتاری آرام و کلام استوار استدلالی که نشان‌دهنده ایمان او به پیروزی آنان بر یزیدیان بود، خطبه تاریخی خود را که اتمام‌کننده حماسه برادر در ابدیت تاریخ است، ایراد می‌کند.

اهمیت خطبه حضرت زینب (س) در حضور یزید به گفته بسیاری از مورخان چند وجهی بودن خطبه ایشان است، کمی بیشتر در خصوص این خطبه به خوانندگان ما توضیح می‌دهید که عقیله بنی‌هاشم در این خطبه بر چه ابعادی تاکید ویژه‌ای داشتند؟

آن‌چه این فضا می‌طلبد اسلوب برهان و استدلال است و حضرت باید بر اساس برهان و استدلال به پاسخگویی بپردازد و از استفاده از واژه‌های احساسی و عاطفی که باب میل و از جمله شاخص‌های کوفیان و مردم عراق بود، پرهیز کند.

خطبه استدلالی حضرت دارای چندین بخش بود؛ در مرحله اول به اقدام یزید در بی‌احترامی به وحی الهی که حضرت آن را قبل از خطبه‌اش به صورت ابیاتی زمزمه کرد، جواب می‌دهد و با استشهاد به آیه قرآن آن کار را نتیجه گناهان بسیاری می‌داند که یزید مرتکب شده و به بی‌احترامی به آیات الهی انجامیده است.

در مرحله دوم به مقابله با غرور و تکبر یزید می‌پردازد. یزیدی که کشتن حسین (ع) را یک فتح می‌داند که بواسطه آن خداوند یزید را عزیز و خاندان اهل‌بیت (ع) را ذلیل کرده است. حضرت با استناد به آیات الهی به یزید متذکر می‌شود که روی آوردن دنیا به امثال شما از روی سنت املای الهی است که به کافران فرصت داده می‌شود هر روز بیشتر از دیروز در گرداب گناه و انحراف خود فرو روند.

در مرحله سوم حضرت به معرفی اهل‌بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و معرفی خاندان یزید می‌پردازد. حضرت، یزید را توبیخ می‌کند که چگونه وی خاندان رسالت را در بند کرده است در حالی که جدش رسول خدا (ص) بعد فتح مکه آنان را آزاد کرد.

در مرحله چهارم حضرت به یزید آگاهی می‌دهد؛ کاری که به دستور او انجام گرفته است نتیجه اصل و نسب اوست چرا که او فرزند همان هند جگرخوار معروف است.

در مرحله پنجم در جواب آن بخش از سخنان یزید می‌پردازد که وی قبل از صحبت‌هایش از خاندانش که درگذشته‌اند می‌خواهد که کاش زنده بودند و می‌دیدند چگونه فتح بزرگی بدست آورده است، می‌گوید؛ نه تنها آن‌ها بر نخواهند گشت بلکه بزودی تو هم در جهنم بدان‌ها ملحق خواهی شد.

در مرحله ششم، با اعتماد به وعده الهی که تحقق‌پذیری در آن حتمی است نتیجه عملکرد یزید را به خودش بر می‌گرداند و می‌فرماید؛ ای یزید تو با به شهادت رساندن حسین تنها به خودت ضربه زده‌ای؛ چرا که حسین در راه خدا کشته شده و شهیدان در راه خدا هم زنده‌اند و نزد او روزی داده می‌شوند ولی تو می‌مانی و این عمل زشتت و سر و کارت با خداوند و رسول است و باید جوابگوی آنان باشی.

در مرحله هفتم به بلندی جایگاه خود اشاره می‌کند و می‌گوید او همیشه یزید را در هر حالی که باشد حقیر و پست می‌داند.

در پایان ضمن درود و سلام به ساحت جدش رسول‌‌الله (ص) به یزید اشاره می‌کند که تا روز قیامت هر کاری انجام بدهد نخواهد توانست یاد و خاطره کربلا را از ذهن بشریت پاک سازد.