به گزارش کرب‌و‌بلا، نشست تخصصی «10 سال معارضه؛ شش ماه مبارزه» با نگاهی گذرا به دوران امامت سیدالشهدا (ع)، روز دوشنبه سوم مهر ماه سال جاری، با حضور دکتر حسن حضرتی، استاد تاریخ و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دکتر مرضیه محمدزاده، کارشناس ارشد تاریخ و تمدن اسلامی و دکترای مردم‌شناسی در رابطه با دوران امامت امام حسین (ع) و قیام عاشورا برگزار شد. مرضیه محمدزاده پژوهشگر حوزه مردم‌شناسی در این نشست، پرداختن به دوران امامت و همچنین حیات اباعبدالله (ع) را یک ضرورت برای شناخت قیام ایشان به منظور هدایتگری دانست و اظهار کرد: یکی از نکته‌های مهم زندگی امام حسین (ع) دوران 10 ساله امامت ایشان در دوران معاویه است. اصل و اساس زندگی امام حسین (ع) چه در زمان معاویه، چه در زمان خلافت یزید، دارای نکات منحصر به هر دوره و حائز اهمیت بسیار بالایی است.
به گفته محمدزاده، جامعه، دوران امامت ایشان را معطوف و محدود به 6 ماه پایانی امامت می‌داند ولی این در حالی است که سیر زندگی و دوران امامت ایشان یک فرآیند طولانی و مملو از رخداداهای گوناگون است که یکی از نکته‌های مهم در دوران امامت امام حسین (ع)، مواجهه هوشمندانه و حساب شده ایشان با معاویه است؛ به طوری که رویکرد و راهبرد امام در برابر معاویه حفظ پیمان برای حفظ تشیع بود.
محمدزاده گفت: کاری که امام حسین (ع) در دوره امامت خویش انجام دادند، حفظ و ماندگاری تشیع با حفظ شیعیان بود و تمام تلاش خود را به کار بستند که با پرهیز از ماجراجویی، معارضه مستقیم با معاویه و تخریب در امان بمانند. پایبندی امام حسین (ع) به عهد و پیمان، دلکش‌ترین مضمون در سیره امام حسین (ع) است که در سیره دیگر امامان نیز این موضوع را به روشنی می‌بینیم. در دوره معاویه، امام (ع) با وجود همه عهدشکنی‌ها و مشکلات، بر این حقیقت یعنی ضرورت وفای به عهد و پیمان پافشاری می‌کنند.
وی با اشاره به این‌که مخالفت و اقدام علیه خیانت‌ها و عهدشکنی‌های معاویه محدود به دوران خلافت یزید نیست و در تمامی این دوره 10ساله به چشم می‌خورد، بیان کرد: گر چه راهبرد امام حسین (ع) به فراخور شرایط و ویژگی‌های حکومت یزید به قیام آشکار انجامید، اما این مخالفت و روشن‌گری‌ها در مورد اقدامات ناشایست معاویه در تمامی دوران امامت ایشان دیده می‌شوند. در مورد حکومت یزید نیز همین موضع آشکار را در رفتار امام حسین (ع) می‌توان دید. اما ایشان صرفا به واسطه پایبندی به اصول و درک شرایط زمانه معاویه اقدام به قیام شمشیر نکردند. این مخالفت در دوران یزید به اوج خودش می‌رسد و جنبه آشکار پیدا می‌کند و گر چه که از سوی معاویه به بیعت امام با یزید اصرار می‌شود، ایشان زیر بار بیعت با او نمی‌روند؛ چرا که اعتقاد دارند علاوه بر آن‌که یزید همچون پدرش به هیچ عنوان شایستگی خلافت را ندارد، ضعف و انحراف‌های آشکار یزید به واسطه ناپختگی و انحراف، ضرورت قیام و اقدام‌ها به شکل آشکارتر را می‌طلبد. معاویه پایبندی به عهد خود را در تمامی این دوران آشکار کرد و حتی حق انتخاب جانشین خلافت را نداشته است. بنابراین زمان و شرایط، این نوع مشی امام حسین (ع) را با توجه به تدابیر ایشان ایجاب کرد.
اصلاح دین و هدایت، همان پیامی است که رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم نیز بر آن تأکید داشتند و همین مسیر را دیگر امامان نیز ادامه دادند. اما تفاوت در راهبردها، تاکتیک و برنامه‌های آنان است.
وی با بیان این که نه تنها امام حسین (ع)، بلکه تمامی امامان ما که برگرفته از سرچشمه و نور واحد بودند، به فراخور زمانه و عصر خودشان کارهایی را متناسب با آن دوره برای اصلاح امور و هدایت در مسیر صحیح انجام دادند، اظهار کرد: اقدام امام حسین (ع) نیز با توجه به تفاوت شرایط معاویه و یزید در هر کدام از این دوره‌ها تفاوت داشت و اگر امام حسن (ع) در دوران یزید بودند همان رویکرد و اقدام را پیش می‌گرفتند که امام حسین (ع) برای ادامه حیات تشیع و انسانیت انجام دادند. اگر امام حسن (ع) همراهی مردم را داشت، یقینا صلح نمی‌کرد و ایشان زمانی به صلح دست زدند که انحراف‌های ایجاد شده توسط حکومت معاویه، دین و میراث پدران ایشان را به خطر انداخته بود. بهترین و هوشمندانه‌ترین کار در آن دوره همین اقدام بوده است.
به زعم این پژوهشگر مردم‌شناسی، هدف امام حسین (ع) اصلاح بوده است. رفتار و سخنان ایشان به موضوع اصلاح اشاره دارد. اصلاح دین و هدایت، همان پیامی است که رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم نیز بر آن تأکید داشتند و همین مسیر را دیگر امامان نیز ادامه دادند. اما تفاوت در راهبردها، تاکتیک و برنامه‌های آنان است. کسانی که به قیام امام حسین (ع) پرداخته‌اند نیز در نهایتِ حرفشان، پیام این قیام را اصلاح می‌دانند.
نگاه تاریخی و واقع‌نگارانه به امامت امام حسین (ع) و قیام ایشان
در ادامه این نشست دکتر حسن حضرتی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان این‌که نگاه امام حسین (ع) یک نگاه واحد و شفاف بوده و تفاوتی میان نگاه و هدف امام حسین (ع) در 10 سال امامت و 6 ماه پایانی نیست، افزود: شخصیت و هدف امام حسین (ع) در این دوره‌ها عوض نشده است، اما یزید خواست با لابی‌گری‌ها و فریبکاری بیعت امام حسین (ع) را بگیرد که امام نپذیرفتند. نکته مهم این جاست که اباعبدالله‌الحسین (ع) در طول دوران امامت خویش، نه تنها سکوت نکردند بلکه تمامی مسائل پیرامون را رصد و با تدبیر و مبتنی بر شرایط واکنش مناسب نشان می‌دانند.
وی با بیان این‌که تحریف واقعیات تاریخ بر مبنای خواست سیاسی هر دوره موجب انحراف از حقیقت ائمه (ع) و نیز امام حسین (ع) می‌شود، اظهار کرد: گفته می‌شود امام حسن (ع) در زمان معاویه سکوت کردند و با بیعتشان، اقدامی بر علیه کارشکنی‌های خلافت نکردند که ابدا درست نیست. هر یک از امامان ما به شکل خاص و منحصر به دوران خود، بر علیه انحراف‌ها و کژی‌ها ایستادند اما این کار را با راهبرد و استراتژی متناسب با اولویت‌ها و شرایط انجام دادند.
به فراخور هر دوره از زمانه، امام حسین (ع) و دیگر امامان نوع نگاه خاصی را تحلیل و خوانش کرده‌ایم. با چنین نگاهی رویدادهای تاریخی را نمی‌توان بر مبنای واقعیت تجزیه و تحلیل کرد.
حضرتی با ابراز تأسف نسبت به این موضوع که شرایط سیاسی هر دوره و نگاه ما، به خوانش از دوران‌های مختلف امامان اثرگذار بوده است، توضیح داد: به فراخور هر دوره از زمانه، امام حسین (ع) و دیگر امامان نوع نگاه خاصی را تحلیل و خوانش کرده‌ایم. هنوز هم صلح امام حسن (ع) و بیعت امام رضا (ع) واضح و شفاف تبیین نشده و برای ما محل پرسش است. با چنین نگاهی رویدادهای تاریخی را نمی‌توان بر مبنای واقعیت تجزیه و تحلیل کرد و با در نظر گرفتن اقتضائات و منافع خود، تا حد ممکن نه تنها 6 ماه پایانی امامت بلکه دوران 10 ساله امام حسین (ع) نیز دست‌خوش تحریف شده است.
وی با تأکید بر این که در تمام دوران امامت امام حسین (ع) هدف ایشان اصلاح و روشن‌گری بوده است، گفت: در تمامی بخش‌های زندگی، امام حسین (ع) همچون دیگر امامان و معصومین چنین هدفی داشتند و علی‌رغم ابزارهای گوناگونی که به نادرست، هدف امام حسین (ع) تلقی شده است، هدف ایشان در نهایت اصلاح بشریت و هدایتگری با ابزارهایی چون امر به معروف و نهی از منکر، قیام و در نهایت شهادت ایشان بوده است.
در ادامه این نشست حاضران پرسش‌های خود را در خصوص موضوع نشست با اساتید حاضر مطرح کردند.
