.jpg)
به گزارش کرب‌و‌بلا، صدری با بیان این‌که در آیین‌های تراژیک پیرامون بایدها و نبایدها سخن گفته می‌شود، اظهار کرد: معمولا بر این که چه کارهایی نباید انجام داد تأکید شده است؛ اما این که چه کارهایی را باید انجام داد، حرفی نگفته‌اند.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اهمیت تاریخی و جنبه تراژیک عاشورا گفت: واقعیت تراژیکی دین در ایران یک واقعیت بسیار قوی است که اگر بخواهیم از آن غافل باشیم، خودمان را گول زده‌ایم.
صدری با بیان این‌که جنبه حزن و شادی، دو وجه آیین‌ها و مراسم به شمار می‌روند، افزود: ما در جوامع انسانی می‌بینیم که دو نوع احساس برای جنبه‌های مراسمی و تجسمی وجود دارند و این دو احساس، شادی و حزن هستند.
وی با اشاره به کمبود احساس شادی در جامعه ایرانی و در بین جوانان افزود: در این روزهای جامعه ایرانی بسیار شنیده‌ایم که جوانان و جامعه ما شاد نیستند. بر همین اساس می‌گوییم باید در میان جوانان شادی را رواج دهیم که حرف بسیار درستی است و قصد ندارم این گفته را نقد کنم.
واقعیت تراژیکی دین در ایران یک واقعیت بسیار قوی است که اگر بخواهیم از آن غافل باشیم، خودمان را گول زده‌ایم.
وی تاکید کرد: شادی و داشتن یک جامعه شاد بسیار خوب است اما شادی به تنهایی نمی‌تواند human condition یا همان شرایط انسانی را در این دنیا کاملا اشباع کند.
وی افزود: یک زندگی کامل، شامل تمامی جنبه‌ها، هم شامل حزن و هم شادی است و جنبه‌های زندگی به نقل از آیین بودایی شامل بخش‌های حزن‌انگیز هم هست.
صدری با اشاره به نقش حزن و رنج در زیست بشری افزود: در طول زندگی بشر می‌بینیم که رنج در زندگی، یک واقعیت عمیق و غیر قابل انکار است.
این پژوهشگر دینی همچنین به نقش آیین‌های تراژیک در آیین عاشورا اشاره کرد و گفت: این آیین، اگرچه از هر دو سو یعنی سکولارها و روشنفکران دینی مورد نقد بوده، اما نه تنها حیات اجتماعی‌اش را ادامه می‌دهد، بلکه در حال دگرگونی است. همین که شمایل قهرمانان کربلا دوباره با معیارهای زیبایی‌شناسی، اندکی جدیدتر کشیده می‌شود، نشانه اضمحلال یا انحطاط دین نیست بلکه نشانه دین واقعی و موجود است.
وی ادامه داد: در همه جوامع بشری جنبه‌های مناسکی که در این مبحث از آن سخن گفته می‌شود، وجود دارد و در ادیان ابراهیمی که یکی از جلوه‌های اخیر تمدن انسانی به شمار می‌رود نیز این مناسک وجود دارد.
در طول زندگی بشر می‌بینیم که رنج در زندگی، یک واقعیت عمیق و غیر قابل انکار است.
صدری با بیان این‌که جریان نواندیشی دینی که خود را متعلق به آن می‌دانم در جریان به محاق رفتن جنبه حزن انگیز بی‌تقصیر نبوده است، گفت: در همه آیین‌ها می‌بینیم که این 2 احساس یعنی حزن و شادی جنبه اساطیری یافته و این اساطیر، جنبه مناسکی پیدا کرده‌اند.
وی در ادامه با بیان این‌که در دنیای مدرن که جنبه حزن و جنبه غم و تراژدی به محاق رفته است و علل آن نیز جالب توجه است، افزود: به طور کلی 3 جریانی که در اروپا رخ داده به این موضوع ارتباط دارد که در ادامه به بیان این 3 جریان می‌پردازم.
صدری از این 3 جریان نام برد و گفت: پروتستانتیزم اروپا نخستین علت و چیزی است که به عنوان دریافت جهانی از آن یاد می‌شود. این روند، ابراز احساسات را به محاق برده است اما اگرچه آن احساس مذهبی از بین رفته است، اما این احساس دوری از احساسات، تقریبا در جوامع نهادینه شده و کاتولیسیزم نیز تحت تأثیر پروتستانیزم قرار گرفته و به عنوان علت دوم شناخته می‌شود.
وی ادامه داد: جریان سوم نیز که جامعه‌شناسان قرن بیستم آن را ارائه داده‌اند و یک جامعه‌شناس هلندی درباره آن سخن گفته است، جریانی است که طی آن احساسات بروز داده نشود. به نظرمن این 3 اتفاق موجب شده است که این سطح از غفلت از احساسات در جامعه مدرن رخ دهد.
صدری گفت: جامعه مدرن در غفلتی از جنبه تراژیک زندگی قرار گرفته است که قبل از دنیای مدرن اروپایی جنبه‌ای فرهنگی و جهان شمول داشت. آن‌چه که فقط درباره تشیع در جهان، آن هم در این سطح و گستره وسیع می‌بینیم، قبلا در تمامی فرهنگ‌ها وجود داشته است که اکنون از میان رفته و از این جهت، تشیع در اسلام جنبه بی‌همتایی را داراست.
وی به جنبه‌های آیین عاشورا اشاره کرد و گفت: آیین تراژیک عاشورا جنبه‌ای انسانی و عرفانی دارد و این جنبه را هزاران سال در خود حفظ کرده است.
جامعه مدرن در غفلتی از جنبه تراژیک زندگی قرار گرفته است که قبل از دنیای مدرن اروپایی جنبه‌ای فرهنگی و جهان شمول داشت.
صدری، در سخنان خود به بررسی حوزه جغرافیایی بین‌النهرین، یونان و همچنین حیطه فرهنگی ایران پرداخت و گفت: فرهنگ عزاداری در ایران یک فرهنگ زنده است و در ابعاد گسترده‌ای از هنر از جمله ادبیات، هنرهای تجسمی و هنرهای نمایشی نمود بارز و عینی خود را پیدا کرده است.
وی با اشاره به نقش زنده و جاری مراسم عزاداری در حیات اجتماعی ایران و به طور عام، تشیع گفت: در برگزاری مراسم و مناسک مذهبی، مردم با حضور اثرگذار و مشارکت در این مراسم، این موضوع را همواره زنده نگاه می‌دارند و به نوعی آن را زندگی می‌کنند و تعزیه به عنوان یکی از نمودهای عینی حضور این رویداد در زندگی مردمی، ساختاری از جنس مشارکت و تعامل دارد.
صدری، تعزیه را یکی از جلوه‌های بارز و نمایان مشارکت مردمی ایران در آیین عزاداری عاشورا دانست و گفت: در قرون گذشته در بسیاری از جوامع مسیحی مفهوم تعزیه به اشکال گوناگون وجود داشته است ولی مهم‌ترین بارزه تعزیه در ایران این است که صرفا حالتی نمایشی ندارد و در واقع با مشارکت و اثرگذاری مردم و بینندگان است که مفهوم و معنای خود را می‌یابد.
این پژوهشگر دینی، با اشاره به مثال‌های متعددی از اساطیر و الگوهای ادبیاتی فرهنگ‌ها و اقوام گوناگون، ریشه‌های فرهنگی سرمنشأهای فرهنگ تراژدی را به شکل موردی و با بیان نقش هریک از المان‌های تراژدی در فرهنگ عمومی مورد بررسی قرار داد.
فایل صوتی قسمت اول نشست «اثرگذاری عاشورا بر زندگی اجتماعی» شامل صحبت‌های دکتر احمد صدری و دکتر احمد شکرچی از طریق این لینک قابل دانلود است.
