پس از واقعه عاشورا و به شهادت رسیدن حسین بن على (ع) و اصحاب ایشان، از جمع بازماندگان کاروان دو نوجوان کم‌ سن و سال توسط سپاه «عبیداله بن زیاد» به اسارت درآمدند و نزد وی فرستاده شدند. عبیداله یکی از زندانبان‌هایش را فرا خواند و گفت: «این دو نوجوان را نزد خود نگاه دار، به آن‌ها غذاى گوارا مخوران و آب خُنَک منوشان و زندان را بر آن‌ها سخت بگیر»

قاسم یکی از فرزندان امام حسن مجتبی است که در کربلا به شهادت رسید. این پژوهش چگونگی مبارزه و شهادت آن حضرت را در منابع کهن بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته که او دومین پسر شهید امام حسن در کربلا است. وی از نظر سنی کوچک بوده و نوجوان توصیف شده است. قاسم برای مبارزه با دشمن از امام حسین اجازه خواست ولی امام نخست امتناع ورزید تا با اصرار وی مواجه شد و سرانجام اجازه داد. او در میدان نبرد توسط عمر بن سعد اَزدی به شهادت رسید. درباره آن حضرت برخی گزارش‌های بی‌سند نیز شهرت یافته است مانند این که 1- وی درباره مرگ گفت: «اَحلی من العسل»؛ 2- بدن او زیر سم اسب‌ها پایمال شد؛ 3- امام حسن تعویذی در بازویش بسته بود که توصیه به یاری حسین می‌کرد و سرانجام به عروسی او منتهی شد. این گزارش‌ها در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی با رویکرد تاریخی است.

کتاب «تسمیه من قتل مع الحسین» در قرن دوم، توسط فضیل بن زبیر به نگارش درآمده و در آن نام 106 تن شهدای کربلا ضبط شده است. این کتاب به علت قدمت تاریخی، از جمله مهم‌ترین منابع استخراج نام شهدای کربلا تلقی شده، اما از آنجا که در تسمیه نام تمام شهدای کربلا ذکر نشده و از طرف دیگر برخی اسامی تنها در این کتاب نقل شده و مهم‌تر از همه آنکه فضیل نام برخی از دشمنان سیدالشهداء و افراد ابن‌سعد را همانند مهاجر بن اوس، کثیر بن عبدالله، بکیر بن حی را به عنوان شهید کربلا ضبط نموده و نویسندگان بعدی با استناد به این کتاب، آن مطالب را ترویج کرده‌اند، با این وصف به صرف قدمت تاریخی نمی‌توان آن را منبع معتبر قلمداد نمود و مطالب آن قابل استناد نیست، مگر به عنوان موید.

خبر دفن سیدالشهدا (ع) و یاران ایشان یک روز پس از شهادت‌شان، توسط قبیله بنی‌اسد از ساکنان منطقه غاضریه، از طریق گزارش ابومخنف به منابع معتبر تاریخی شیعه و سنی راه یافته و منابع پسین از آن استقبال کرده‌اند . گذر زمان این خبر را با نوعی تحوّل و شهرتی متفاوت مواجه کرده است. قرن یازدهم نقطه عطف این تحولات و آغاز رویکرد کلامی و شروعِ فاصله گرفتن موضوع دفن امام (ع) از یک حادثه تاریخی به یک اصل اعتقادی است؛ اصلی که ریشه در برخی احادیث شیعی دارد و تجهیز هر امام توسط امام بعدی را لازم می‌شمارد.

نوشتار حاضر یکی از صحابیان شرکت کننده در لشکر امام حسین (ع) را مورد بررسی قرار داده است. انس بن حارث کاهلی در روز عاشورا حضور داشت و به این ندای امام حسین پاسخ داده است؛ از پیامبر در حالی که امام حسین (ع) در دامن رسول خدا (ص) نشسته بود، شنیده بود: «این فرزندم در سرزمین عراق به شهادت خواهد رسید، آگاه باشید هر که او را دید باید او را یاری کند» وی که در کوفه زندگی می‌کرد، به گفته برخی در مکه، و به گفته برخی دیگر شبانه در کربلا به امام (ع) پیوست؛ امام حسین (ع) به وی نوید هدایت و امنیت داد او را با خود همراه ساخت و در رکاب امام حسین (ع) کشته شد؛ پس از کارزاری سخت و کشتن چهارده یا هجده تن از سپاهیان دشمن به درجه رفیع شهادت نایل آمد؛ و مقبره وی در بارگاه دسته جمعی شهدا پایین پای امام حسین (ع) واقع است.

در میان شهدای کربلا دو فرزند به حضرت زینب (س) منتسب شده اند. انتساب ایشان به حضرت زینب (س) و چگونگی به شهادت رسیدن این دو فرزند رشید حضرت زینب کبری (س) و عبدالله بن جعفر با استناد به دانشنامۀ 14 جلدی امام حسین (ع) در پی می‌آید.

برای تطبیق و نقد فیلم رستاخیز، لازم است که به بررسی دقیق واقعه عاشورا بپردازیم تا بتوانیم تحلیل درست و دقیقی انجام دهیم.

آیا امام سجاد (ع) قیام مختار را تأیید کرد؟ وقتی مختار به حکومت رسید قول داد که بعد از کشتن قاتلین شهدای کربلا حکومت را به شورایی می‌سپارد تا آنان حاکم را انتخاب کنند. چرا مختار این حرف را زد؟ چرا او بعد از کشتن قاتلین شهدای کربلا و شکست دادن ارتش شام، حکومت را به امام سجاد (ع) نداد؟

موافق احادیث صحیح ، روا نیست که جز امام ،غسل و دفن و کفن امام را بر عهده گیرد، پس اگرچه به‌حسب ظاهر طایفه بنی اسد حضرت سیدالشهدا (ع) را دفن کردند اما مشخص می‌شود که امام زین‌العابدین (ع) در هنگام دفن آن حضرت حاضر بوده‌اند.

این مقاله قسمتی از پرونده «پر تخریب ترین بنای ماندگار تاریخ» است.

قرآن، گویی پرسشی مفروض را پاسخ داده است که مَنْ کانَ یریدُ العزّهَ فللّه العزّه جمیعاً  «چه کسی در پی عزت است و عزت را در کجا باید یافت پاسخ این است که هرکس عظمت و ارج و بزرگی می‌طلبد بداند که عزت همه از خداست؛ و درجایی دیگر ولله العزه ولرسوله و للمومنین» پس هرکس زیر چتر خدا قرار گیرد، در مدار عزت جای می‌یابد و خدامداران، عزتمندان و سرفرازان‌اند.