یکی از فضیلتهای بزرگسالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیهالسلام که در روایات فراوان به چشم میخورد، تشویق و ترغیب به زیارت آن وجود مقدس است که پیامبر و معصومین علیهمالسلام بر آن تأکید فراوان داشتهاند. به همین جهت مردم را در تمام سال، به زیارت آن بزرگوار فراخواندهاند، بهویژه در روزهای مخصوصی که زیارت مخصوصه ابیعبدالله (ع) معروف و مشهور گردیده است.
مثلاً در شب و روز جمعه و شب و روز عرفه و شب و روز عید قربان و شب و روز عید فطر و اول و نیمه ماه رجب و نیمه شعبان و روز اول و نیمه و آخر ماه رمضان و شبهای قدر بهویژه شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان و شب و روز عاشورا و روز اربعین.
وجود همین روایات از پیامبر و معصومین (ع) سبب شد که بزرگان اهل حدیث و فقهای بزرگ شیعه آنها را در کتابهای حدیثی و فقهی خود آورده و ضمن دستهبندی کردن آنها عنوان استحباب و تأکید استحباب به آنها بدهند. همانگونه که مرحوم کلینی و شیخ طوسی و شیخ صدوق و حر عاملی و علامه مجلسی و دیگران چنین کردهاند. مثلاً شیخ حر عاملی (ره) در باب زیارت امام حسین (ع) در شب جمعه مینویسد:
باب تاکد زیاره الحسین کل لیله جمعه و کل یوم جمعه [1]
و یا اینکه ابن طاووس درباره زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه میفرماید:
فضل زیاره الحسین یوم عرفه [2]
همچنین شیخ حر عاملی درباره زیارت امام حسین (ع) در اول ماه رجب و نیمه آن مینویسد:
باب تاکد استحباب زیاره الحسین فی اول رجب و فی النصف منه[3]
و درباره زیارت امام حسین (ع) در ماه رمضان و شبهای قدر مینویسد:
باب تاکد استحباب زیاره الحسین لیلهالقدر و فی شهر رمضان خصوصاً اول لیله و آخر لیله و لیله النصف[4]
درباره زیارت امام حسین (ع) در شب و روز عید فطر و شب عید قربان آوردهاند:
تاکد زیاره الحسین لیله الفطر و لیله الأضحی[5]
فرشتگان از خداوند رخصت گرفته و در این روزها مقدس به زیارت امام حسین (ع) میروند.
همچنین درباره زیارت امام حسین (ع) در شب و روز عاشورا و روز اربعین نوشتهاند:
تاکد زیاره الحسین لیله عاشورا یوم عاشورا[6] و تاکد زیاره الحسین یوم الأربعین من مقتله[7]
چرایی زیارت مخصوصه
با عنایت به تقدیم فهرستی که از روزهای زیارتی امام حسین (ع) تقدیم علاقهمندان شد این چرایی تا حدودی روشن شد امّا جهت آگاهی بیشتر با عنایت به روایاتی که تقدیم خواهد شد، این چرایی روشنتر خواهد شد.
1- ارواح انبیای الهی در این روزها به زیارت امام حسین (ع) میروند.
2- فرشتگان از خداوند رخصت گرفته و در این روزها مقدس به زیارت امام حسین (ع) میروند.
3- خداوند لطف و کرمش در این روزهای مخصوص و ویژه به زائران بیشتر خواهد بود
4- در این روزها لطف خداوند به امام حسین (ع) بیشتر است.
5- خداوند میخواهد به بهانههای گوناگون این جایگاه بلند و رفیع پر رفتوآمد باشد.
علاوه بر این میبینم اضافه بر روزهای مخصوص در تمام دوران سال استحباب زیارت امام حسین (ع) ثابت بالأخص در روزهایی که به آن حضرت انتساب داشته باشد همانند روز مباهله و روز نزول سوره هل اتی و روز ولادت آن حضرت.
نگاهی به فضیلتهای روزهای مخصوص
پیش از بررسی روایات زیارت امام حسین (ع) در این روزها، لازم است نیمنگاهی به فضیلت این روز بیفکنیم تا با معرفت بیشتری به زیارت امام در این روزها بنگریم.
1- فضیلت عرفه و سرزمین عرفات
عرفات سرزمینی است بسیار مقدس و محل حضور تمام انبیای الهی از آدم تا خاتم است. عرفات سرزمینی است تمام میهمانان و ضیوف الرحمان در یک روز مقرر در آن جمع شده و اعمال حج خود را در آن آغاز میکنند. بهحق سرزمین عرفات محل برآورده شدن حاجات و محل ریخته شدن گناهان و محل عفو و بخشش گناهان از سوی پروردگار مهربان است.
2- فضیلت شب و روز عید فطر
از دیگر شبها و روزهای مقدس و بافضیلت که در روایات آمده است کمتر از شب قدر نمیباشد شب عید فطر است و همانطوری که گفتهشده مستحب است در آن شب غسل شود و آن شب به احیا گذارده شود، همچنین روز عید فطر که پایان یک تلاشی بزرگ است روزی بسیار مقدس است و بافضیلت.
شب جمعه شبی است که خداوند دربهای توبه را بر بندگان باز گذارده و منادیان از سوی پروردگار جهانیان بندگان بهسوی او و توبه فرامیخوانند
3- فضیلت روز اول و نیمه ماه رجب
ماه رجب ماه دعا و استغفار است. ماه رجب سراسر اعمال و مناجات و اظهار اطاعت و بندگی از سوی بندگان خالص الهی به مقام ربوبی حقتعالی. پیامبراکرم صلاللهعلیهوآلهوسلم درباره این روز فرمود:
ماه رجب ماه بزرگ خداست و ماهی در حرمت و فضیلت به آن نمیرسد.[8]
نیمه آن نیز شب بسیار بافضیلتی که روایات اهلبیت عصمت (ع) نشانگر آن فضیلتها است.
4- فضیلت شب و روز جمعه
فضیلت این شب و روز بر سایر روزها و شبهای دیگر هفته برتری دارد. تا جایی که روایتشده مرگ شب و روز جمعه بهتر از روزهای دیگر است. گاه در اجابت دعاها یک هفته تأخیر پیدا میشود تا شب و روز جمعه فرارسیده و خداوند به برکت این شب و روز دعاهای بندگان را به اجابت برساند.
شب جمعه شبی است که خداوند دربهای توبه را بر بندگان باز گذارده و منادیان از سوی پروردگار جهانیان بندگان بهسوی او و توبه فرامیخوانند؛ و دهها فضیلت دیگر که همه آنها نشانه عظمت و تقدس و بزرگی این شب و روز است.
5- فضیلت ماه رمضان و شبهای قدر
در این ماه شب قدر است که برابر با هزار ماه میباشد. شبی که سرنوشت بشر طبق تقدیرات الهی تعیین میشود. شبهایی است که هر شبش هزاران هزار انسان گناهکار مورد عفو و بخشش پروردگار قرار میگیرد.
6- فضیلت نیمه شعبان
از امام محمدباقر علیهالسلام درباره فضیلت این شب پرسیده شد که حضرت فرمود:
آن شب از افضل شبها است پس از شب قدر؛ و عظمت این شب را بس که نزول قرآن بر پیامبر خدا (ص) و ولی خدا حضرت امام زمان عجلاللهتعالیفرجهالشریف در آن شب بوده است و درباره نیمه شعبان اعمال زیادی واردشده ازجمله زیارت ابیعبدالله (ع) میباشد.
هر کس قبر امام حسین (ع) را در روز اول ماه رجب زیارت کند، البته حقتعالی او را میآمرزد.
7- فضیلت عاشورا
امام باقر (ع) درباره حضور در این روز در کربلا فرمود:
هر که زیارت کند حسین بن علی را در روز دهم محرم تا آنکه در نزد قبر آن حضرت گریان شود خدا را در روز قیامت ملاقات میکند با ثواب دو هزار حج و دو هزار عمره و دو هزار جهاد.[9]
اگر در سرزمینی حضور پیدا کنید که خدا پیش از نظر کردن به میهمانانش اول به شما و زائران امام حسین (ع) نظر میکند و یا شب و روزی درجایی حاضر شوید که کمتر از شب قدر نمیباشد؛ و یا در زمان و مکان مقدسی باشید که ماه دعا و استغفار است و یا در شب و روز جمعه جایی باشید که آن روز و شب از بهترین و برترین شبها و روزهای هفته است و شب آمرزش گناهان و فراخوان بندگان است؛ و در ماهی در مکانی حضور پیدا کنید که یکی از روزهای آن شب قدر است و یا در شبی در سرزمینی حاضر شوید که خاطره دلاوریهای بزرگمردی همچو امام حسین (ع) باشد توقع دارید که در این روزها و شبهای ویژه خداوند به شما چه چیزی کرامت کند.
آیا جز نظر لطف و مرحمت خداوندی به چیز دیگری فکر میکنید؟!
زیارتهای مخصوصه امام حسین (ع) در روایات اهلبیت (ع)
ائمه هدی علیهمالسلام در روزهایی خاص پیروان خویش را به زیارت سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) تشویق کردهاند که آن روز ازنظرتان گذشت؛ اما در این بخش شما را با روایات مربوطه صادرشده دربارهٔ این روزها آشنا میکنیم.
1- زیارت در اول ماه رجب
بشیر دهان از امام جعفر صادق علیهالسلام روایت کرده فرمود:
من زار قبر الحسین (ع) أول رجب غفر الله له البتّه [10]؛
هر کس قبر امام حسین (ع) را در روز اول ماه رجب زیارت کند، البته حقتعالی او را میآمرزد.
2- زیارت امام در نیمه رجب
احمد بن محمد بن أبی نصر بزنطی گوید: از امام رضا علیهالسلام پرسیدم که در کدام ماه امام حسین (ع) را زیارت میکنید؟ امام در پاسخ فرمود:
فی النصف من رجب و النصف من شعبان [11]؛
در نیمه ماه رجب و نیمه ماه شعبان.
و در روایت دیگری که احمد بن محمد بن ابینصر از امام رضا (ع) میپرسد این است که میگوید به امام عرض کردم در کدامیک از اوقات افضل است که امام حسین (ع) را در آنوقت زیارت کنیم؛ که حضرت پاسخ نیمه رجب و نیمه شعبان را دادند.[12]
جالب این است که برخی از روایات، زیارت امام حسین (ع) را در نیمه رجب غفیله نامیدهاند، یعنی از زیارتی که مردم از آن غافل هستند.
هر کس قبر امام حسین (ع) را در ماه رمضان زیارت کند و در راه بازگشت بمیرد، به او می گویند: داخل بهشت شو بدون خوف و ترس.
3- زیارت امام حسین (ع) در نیمه شعبان
شیخ حر عاملی به دوازده روایت اشاره میکند که همه آنها در مقام فضیلت زیارت امام حسین (ع) در شب نیمه شعبان واردشده است؛ که به چند روایت بسنده میکنیم.
ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل میکند که امام فرمود:
من أحب أن یصافحه مائتا ألف نبی و عشرون ألف نبی فلیزور قبر الحسین بن علی (ع) فی النصف من شعبان، فإن أرواح النبین یستأذن الله فی زیارته فیؤذن لم [13]؛
هر که میخواهد یکصد و بیستوچهار پیامبر با او مصافحه کنند پس در نیمه شعبان امام حسین (ع) را زیارت کند، بهدرستی که در این روز ارواح پیامبران از خداوند رخصت گرفته به زیارت امام حسین (ع) میروند.
امام زینالعابدین و امام صادق (ع) در چندین روایت به آثار و برکات زیارت امام حسین (ع) چنین اشاره میفرمایند:
در شب نیمه شعبان به زائران امام حسین ندا میرسد، آمرزیده شده برگردید و ثواب شما بر خدا و پیامبرتان خواهد بود.[14]
هر که در شب نیمه شعبان امام را زیارت کند گناهانش آمرزیده شده و تا آخر سال گناهی برایش نوشته نخواهد شد.[15]
هر کس امام حسین (ع) را در نیمه شعبان زیارت کند خداوند برای او هزار حج را مینویسد.[16]
4- زیارت در ماه رمضان و شبهای قدر
روایات و احادیث دیگری بر این دلالت دارند که زائران امام حسین (ع) در ماه رمضان و شبهای قدر آمرزیده شده و اگر به خدا از آتش جهنم پناه ببرد پناه داده خواهد شد. همچنین برای روز قیامت برای زیارت امام در ماه رمضان حسابی نخواهد بود.
ابن قولویه در کامل الزیارات از عبید بن الفضل از امام صادق (ع) نقل کرده فرمود:
من زار الحسین بن علی (ع) فی شهر رمضان و مات فی الطریق لم یعرض و لم یحاسب و قیل له ادخل الجنه آمناً[17] ؛
هر کس قبر امام حسین (ع) را در ماه رمضان زیارت کند و در راه بازگشت بمیرد، از برای او عرض و حسابی در روز قیامت نخواهد بود و به او بگویند: داخل بهشت شو بدون خوف و ترس.
و از امام محمدتقی علیهالسلام روایتشده که به عبدالعظیم حسنی فرمود:
من زار الحسین لیله ثلاث و عشرین من شهر رمضان و هی اللیله آلتی یرجی ان تکون لیلهالقدر و فیها یغرق کل امر حکیم صافحه اربعه و عشرون الف ملک لیلهالقدر و فیها یفرق کلّ امر حکیم صافحه أربعه و عشرون الف ملک و بنی کلهم یستأذن الله فی زیاره الحسین فی ثلث اللیله[18] ؛
هر کس امام حسین را در شب بیست و سوم ماه رمضان و آن شبی که امید هست شب قدر باشد زیارت کند با بیستوچهار هزار فرشته و پیامبر که همه آنها برای زیارت امام حسین (ع) در این شب از خدا رخصت میطلبند مصافحه خواهد کرد.
5- زیارت در عید فطر و قربان
حر عاملی - ره- در کتاب شریف وسائل الشیعه به دو روایت اشاره میکند که ذیلاً متذکر میشویم:
عبدالرحمن بن الحجاج از امام صادق (ع) روایت کرده فرمود:
من زار قبر الحسین (ع) لیله من ثلاث غفر الله له ما تقدم من ذنبه و ما تأخر. قلت: أیّ اللیالی جعلت فداک؟
قال: لیله الفطر و لیله الأضحی و لیله النصف من الشعبان[19]؛
هر کس دریکی از سه شب قبر امام حسین (ع) را زیارت کند گناهان گذشته و آیندهاش آمرزیده شود، عرض کردم آن شبها کدماند؟
امام فرمود: شب عید فطر و شب عید قربان و شب نیمه شعبان.
همچنین از یونس بن ظبیان روایت کرده گفت امام صادق (ع) فرمود:
من زار قبر الحسین (ع) لیله النصف من شعبان و لیله الفطر و لیله عرفه فی سنه واحده کتب الله له ألف حجه مبروره و ألف عمره متقبله و قضیت له ألف حاجه من حوائج الدنیا و الآخره [20]؛
هر کس قبر امام حسین (ع) را در شب نیمهشعبان و شب عید فطر و شب عرفه در یک سال زیارت کند، خداوند برای او هزار حج مبرور و هزار عمره قبولشده نوشته و هزار حاجت و نیاز از حاجتهای دنیوی و اخروی برایش برآورده میکند.
6- زیارت در شب و روز عرفه
و در فضیلت زیارت امام حسین (ع) در شب و روز عرفه حدود پانزده روایت از اهلبیت رسیده است که هر یک از آنها به یکی از آن فضیلتها اشارهای دارند.
الف- مثلاً امام صادق (ع) به بشیر دهان میفرماید:
خداوند برای هر گامی که برای زیارت امام حسین (ع) برمیداری یک حج کامل برای او مینویسد.[21]
ب- امام به یونس بن ظبیان میفرماید:
هر کس در روز عاشورا قبر امام حسین (ع) را با معرفت زیارت کند همانند کسی است که خدا را در عرش خود زیارت کرده است.
من زار قبر الحسین یوم عرفه کتب اله له الف الف حجه مع القائم (ع)[22]
هر کس قبر امام حسین (ع) را در روز عرفه زیارت کند خداوند برای او هزار هزار حج همراه با حضرت قائم (ع) مینویسد.
ج- همچنین امام به یکی از یاران خود به نام حنان میفرماید:
یا حنان اذا کان یوم عرفه اطلع علی زوار الحسین (ع) فقال لهم:
استأنفوا فقد غفرت لکم [23]؛
ای حنان روز عرفه خداوند به زوار امام حسین (ع) میفرماید:
اعمال خود را از سر بگیرید که شما را بخشیدم.
د- بشیر گوید از امام صادق (ع) شنیدم میفرمود:
من أتی قبر الحسین بعرفه بعثه الله یوم القیامه تلج الفؤاد [24]؛
هر کس در روز عرفه، به زیارت قبر امام حسین (ع) برود، خداوند در روز قیامت او را شادمان محشور میکند.
7- زیارت در شب و روز عاشورا
روایات و احادیث اسلامی درباره فضیلت زیارت امام حسین (ع) در شب و روز عاشورا فراوان سخن گفته است و تعبیرهای زیبایی در این راستا آورده شده است، دقت کنید:
الف- زید شحام از امام صادق (ع) روایت کرده است:
من زار قبر ابیعبدالله یوم عاشورا عارفاً بحقه کان کمن زار الله تعالی فی عرشه [25]؛
هر کس در روز عاشورا قبر امام حسین (ع) را با معرفت زیارت کند همانند کسی است که خدا را در عرش خود زیارت کرده است.
ب- حریز گوید امام صادق (ع) فرمود:
من زار الحسین فی یوم عاشورا و جبت له الجنه[26]؛
هر کس در روز عاشورا امام حسین (ع) را زیارت کند بهشت بر او واجب میشود.
ج- جابر جعفی از امام صادق (ع) روایت کرده فرمود:
من بات عند قبر الحسین لیله عاشورا لقی الله یوم القیامه ملطخاً بدمه، کأنها قتل معه فی عرصه کربلا [27]؛
هر کس شب عاشورا کنار قبر امام حسین (ع) سپری کند روز قیامت خدای را با چهره خونآلود ملاقات میکند، گویا همراه امام حسین (ع) در سرزمین کربلا کشته شده است.
د- و فرمود:
من زار الحسین (ع) یوم عاشورا و بات عنده کان کمن استشهد بین یدیه [28]؛
هر کس که امام حسین (ع) را در روز عاشورا زیارت نموده نزد آن حضرت بماند، همانند کسی خواهد بود که در برابر امام به شهادت رسیده است.
هر کس به زیارت قبر امام حسین (ع) در هر جمعه برود البته آمرزیده شود و با حسرت از دنیا نخواهد رفت و جایگاهش در بهشت با امام حسین (ع) خواهد بود.
ه- همچنین روایتشده است که:
هر که بخواهد حق پیامبر خدا و حق امیر مؤمنان (ع) و حق فاطمه زهرا سلامالله علیها را ادا کند پس امام حسین (ع) را در روز عاشورا زیارت کند. [29]
8- زیارت در روز اربعین
و روز اربعین نیز یکی از روزهای زیارتی مخصوص امام حسین (ع) میباشد؛ یعنی آن روزی که جابر بن عبدالله انصاری بهقصد زیارت تربت ابیعبدالله به کربلا رفته بود.
شیخ طوسی در مصباح مینویسد:
روز بیستم ماه صفر روز برگشت حرم امام حسین (ع) از شام بهسوی مدینه الرسول و آن روزی است که جابر ابن عبدالله بهقصد زیارت امام وارد سرزمین کربلا شد و او اولین کسی بود که به زیارت امام شتافت.[30]
در این خصوص دو روایت از دو امام رسیده که شیعیان را به زیارت امام حسین (ع) در این روز تشویق کردهاند.
روایت اول از امام حسن عسکری علیهالسلام است که در کتاب تهذیب و مصباح نقل گردیده است که امام فرمود:
علامات المؤمن خمس، صلاه الخمسین و زیاره الأربعین و التختم فی الیمین و تعفیر الجبین و الجهر ببسمالله الرحمن الرحیم [31]؛
علامتهای مؤمن پنج چیز است، پنجاهویک رکعت نماز گزاردن و زیارت امام حسین در روز اربعین و انگشتر در دست راست کردن و پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسمالله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.
روایت دوم از امام صادق (ع) است که صفوان جمال از آن حضرت روایت کرده است. صفوان گوید مولای من امام درباره زیارت اربعین به من فرمود:
هنگامیکه روز بالا میآید میگویی: السلام علی ولیالله و حبیبه ... سپس دو رکعت نماز میگذاری و هر چه دوست میداری دعا کن و برگرد.[32]
9- زیارت در شب و روز جمعه
زیارت دیگری که هر هفته تکرارش استحباب دارد همانا شب و روز جمعه است که معصومین (ع) بر زیارت امام حسین (ع) در این شب و روز توصیه و سفارش کردهاند.
هنگامیکه صفوان جمال از امام صادق (ع) درباره زیارت امام حسین (ع) پرسید امام پاسخ فرمود:
چگونه به زیارتش نروم درحالیکه در شبهای جمعه خدا و پیامبرش به زیارت امام حسین (ع) میروند.[33]
(البته مقصود از زیارت خدا به معنای زیادی عنایت و تفضل او بر امام حسین (ع) است).
ابن قولویه از داود بن یزید از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود:
من زار قبر الحسین فی کلّ جمعه غفر الله له البتّه و لم یخرج من الدنیا و فی نفسه حسره منها و کان مسکنه مع الحسین بن علی (ع) [34]؛
هر کس به زیارت قبر امام حسین (ع) در هر جمعه برود البته آمرزیده شود و با حسرت از دنیا نخواهد رفت و جایگاهش در بهشت با امام حسین (ع) خواهد بود.
و در زیارتنامه نیمه شعبان سلام فراوان در آن یافت نمیشود بلکه شهادتنامه است یعنی شهادت زائر امام حسین (ع) به اینکه اماما تو کشته شدی ولی نمردی بلکه جاوید شدی و شهادتت قلبهای شیعه و پیروانت را زنده کرد.
آثار و برکات زیارت مخصوصه امام حسین (ع)
از روایات و احادیث یادشده آثار و برکات زیر را میتوان به دست آورد که بهعنوان پایانبخش مقاله یادآوری مینماییم.
1. بیستوچهار هزار فرشته و پیامبر با زائر امام حسین (ع) در این روز ویژه مصافحه میکنند.
2. حقتعالی میآمرزد کسی را که در این روزهای ویژه به زیارت امام حسین (ع) برود.
3. اگر بهشت را از خدا بخواهد، خدا به او میدهد.
4. اگر به خدا از آتش پناه ببرد خداوند او را از آتش جهنم پناه میدهد.
5. خداوند زائر امام حسین (ع) بابت زیارت آن روز مخصوص محاسبه نخواهد کرد.
6. به زائر امام حسین (ع) گفته میشود بدون هیچ خوف و ترسی وارد بهشت شو.
7. یکصد و بیستوچهار هزار پیامبر با او مصافحه میکنند.
8. گناهان گذشته و آیندهاش بخشیده میشود.
9. برای زائر امام حسین (ع) در شب نیمه شعبان و شب عید فطر و شب عرفه هزار حج مبرور و هزار عمره مقبوله نوشته میشود.
10. هزار حاجت دنیا و آخرت زائر امام حسین (ع) در روزهای ویژه برآورده میشود.
11. خداوند زائر امام حسین (ع) را که در شب عرفه بماند و روز عید قربان امام را زیارت کند، از هر شری در آن سال محافظت کند.
12. خداوند را در عرش زیارت میکند.
13. خداوند ثواب صد حج و صد عمره و صد جهاد با پیامبر مرسل و یا امام عادل را به او میدهد.
14. خداوند ثواب هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد با پیامبر یا امام عادل را به زائر امام حسین (ع) در روز مخصوص و ویژه کرامت میکند.
15. هر گامی که زائر امام حسین (ع) در روز و وقت مخصوص بردارد حجی با همه مناسک بر او مینویسد.
16. خداوند اول به زائران امام حسین (ع) نظر رحمت میکند سپس به میهمانانشان در صحرای عرفات.
17. زائر امام حسین (ع) در روز ویژه با حال حسرت از دنیا نخواهد رفت.
18. جایگاهش در بهشت میباشد.
شباهتها و تفاوتها در زیارتنامهها
اگر اندک تأملی در زیارتنامههایی که در مناسبتهای مختلف و روزهای مخصوص در کنار قبر ابیعبدالله (ع) قرائتشده بنماییم. خواهیم دید که علاوه بر لعن و سلامی که در تمام زیارتنامهها کاملاً به هم شباهت دارند امّا از جهت دیگر این زیارتنامههایی که به مناسبت نیمه رجب و نیمه شعبان و شبهای قدر و عید فطر و قربان و عرفه و عاشورا و اربعین بیانشده کاملاً باهم متفاوت هستند؛ و هر یک از این زیارتنامهها مطلب تازهای بر ذهن زائر القاء میکند و او نیز این معارف الهی را از زبان امام معصوم قرائت میکند.
چراکه در زیارت نیمه رجب، پس از سلامهای متعدد به انبیای الهی و اوصیای بزرگ، سخن از شنیدن امام و آگاه بودن از سخن زائران و جواب امام را در فکر زائر مطرح میکند. بدینجهت میبینیم که زائر امام حسین (ع) در این زیارت سخن امام را بیان کرده و از امام حسین (ع) درخواست شفاعت نزد خداوند علی اعلا از او میکند.
و در زیارتنامه نیمه شعبان سلام فراوان در آن یافت نمیشود بلکه شهادتنامه است یعنی شهادت زائر امام حسین (ع) به اینکه اماما تو کشته شدی ولی نمردی بلکه جاوید شدی و شهادتت قلبهای شیعه و پیروانت را زنده کرد.
شهادت به اینکه امام نور خدایی است که هرگز خاموش نمیشود.
و در زیارتنامه شبهای قدر، پس از اظهار برائت از دشمنان امام، زائر امام حسین (ع) معرفت خود را به جایگاه امام اظهار کرده و بصیر بودنش را به راه حق امام اعلام میدارد.
و در زیارتنامه امام حسین (ع) در روز عید فطر و قربانکه نسبتاً طولانی است، زائر امام حسین (ع) پس از خوشحال از آمدن به زیارت امام و مقتدای خود دوستی و محبت و پیروی خود را از اهلبیت (ع) و خط روشن و صحیح آنها اعلام میدارد.
و در زیارتنامه شب و روز عرفه، زائر امام حسین (ع) پس از سلام بر تمام امامان بهحق، امام حسین (ع) را مورد خطاب قرار داده و ویژگیهای او را در قالب زیارتنامه در محضرش عرضه میکند.
و در زیارتنامه عاشورا که از زبان امام محمدباقر (ع) آن را میخواند به سوز دل امام باقر (ع) میرسد که سی و پنج مرتبه دشمنان را نفرین و از آنها اظهار برائت میکند بهویژه آل ابی سفیان و آل زیاد و آل مروان و آنهایی که به این جریان کمک کردند.
و یا اینکه در زیارتنامه روز اربعین اشاره به تکلیف امام شده که در برابر پرچمداران کفر و استبداد ایستادگی کرده و خون عزیزش را در این راه تقدیم داشته است.
با اندکی فکر و اندیشه در این زیارتنامهها ملاحظه میکنیم که در هر یک از آنها مطلب جدید مطرح گردیده که در زیارتنامه قبلی وجود ندارد.