بخش چهارم: آثار و برکات زیارت سیدالشهدا -علیه‌السلام-
سخنى پیرامون زیارت سیدالشهدا -علیه‌السلام-
اى غمین ز اشتیاق حضرت او
روز و شب مایل به زیارت او
تو از او دور نیستى بالله
«قبره فى قلوب من والاه»
در طول تاریخ انسان‌هایی بوده و هستند که پس از مرگشان، زندگى و حیاتشان ادامه پیدا کرده و با مرگ بدنشان، وجودشان و شخصیت و اندیشه‌شان ادامه یافته است. مردان خدا و شخصیت‌های الهى، همان‌گونه که در زمان حیات خویش استوانه دین و محور انسانیت و پشتوانه حق و عدالت هستند، در زمان پس از مرگ نیز آرامگاه و زیارتگاهشان پشتوانه حق و عدالت و فضیلت است؛ و در این میان، زیارت مشهد حسینى از ویژگی‌های برجسته‌اى برخوردار است. آنانکه توفیق پیدا می‌کنند و به زیارت مرقد مطهرش مشرف می‌شوند، روى به آستان امام حسین -علیه‌السلام- آورده و به جانب این مدرسه عشق و فضیلت و دانشگاه کمال و تربیت مى‌گرایند. این‌گونه تربیت اجتماعى و یک چنین موسسه تهذیب اخلاق و ادب، براى هیچ ملتى از ملل گیتى میسر و مقدور نیست.
البته ملحدین و معاندین و مخالفین مکتب تشیع به خیال خود شبهات و اشکال‌های می‌کنند و می‌گویند: «زیارت قبور، بت‌پرستى است؟!» در حالى که هر کس که به زیارت قبور ائمه -علیه‌السلام- می‌رود هرگز به عنوان «بت» آنها را زیارت نمى‌کند. چه کسى است که حسین بن على -علیه‌السلام- را خدا بداند؟! شیعه، امام را مقرب درگاه خدا مى‌داند و با توسل به او قربى به خدا پیدا می‌کند، همان‌طور که خودش در قرآن مجید فرمود: «به سوى او وسیله بگیرید» 37 امام را وسیله الهى مى‌داند. زیرا توسل و شفاعت، بعدى از ابعاد زیارت است که زائر از این طریق خود را به درگاه الهى نزدیک مى‌کند و پیشوایان ما وعده فرموده‌اند که از زائران خود دستگیرى کنند.
امام رضا -علیه‌السلام- می‌فرماید: هر امامى بر گردن دوستان و پیروانش عهد و پیمانى دارد و وفاى به این عهد، با؛ زیارت قبر آنان ممکن است؛ و کسى که به شوق زیارت آنها و با تصدیق به فضیلت آنها به سوى قبور آنها برود مورد شفاعت ائمه در قیامت قرار مى‌گیرد.
پس هر زائرى باید بکوشد تا از این شفاخانه فیض، استعفای دردهاى درونى و امراض قلبى و اندرونى خود را خواسته، خواستار آن شود که صفاى دل و دوستى خاطر و پاکیزگى روح و قداست روان و سلامت تن، از خدمت آفریدگار جهان به وى عطا گردد تا اینکه هم ظاهر او به جمال و کمال آراسته شود و هم باطن وى از آلودگى‌ها پاک و مصفا گردد.
هر زائرى که بامعرفت و شناخت مقام صاحب این مرقد و اهداف او به زیارت برود، از صاحب قبر الهام مى‌گیرد و اصول و تعالیم مکتب را به یاد مى‌آورد و هر زیارت و سلام او سرشار از این آموزش‌ها و الهام‌ها است.
از طرفى زیارت‌نامه‌های وارده و خواندن هرکدام از آنها، خواننده و زائر را به‌دقت و تفکر واداشته، متذکر تاریخ و احوال انبیا و اولیاى معصوم مى‌گرداند. تأمل در زیارت عاشورا و دیگر زیارات، این مطلب را به خوبى روشن می‌سازد که امامان به این وسیله درصدد ساختن انسان‌های مؤمن و متعهد بوده‌اند، لذا به آنها تعلیم داده‌اند که در زیارت امام حسین -علیه‌السلام- از خداوند بخواهند که زندگى و مرگشان را «حسین گونه» قرار دهد و آنها را در دینا و آخرت همراه آن حضرت بدارد: «اللهم اجعل محیاى محیا محمد و آل محمد و مماتى ممات محمد و آل محمد ... و ان یجعلنى معحکم فى الدنیا و الاخره».
به امید به اینکه خداوند متعال توفیق زیارت حضرتش را در دنیا و شفاعتش را در روز قیامت نصیب ما گرداند، به آثار و برکاتى که زیارت سیدالشهدا -علیه‌السلام- به دنبال دارد مى‌پردازیم:
1- آرامش بخشیدن به زائر
قبل از آنکه به آثار و برکاتى که برگرفته از روایات اسلامى است اشاره کنیم، این نکته لازم به ذکر است که زیارت مرقد شریف امام حسین -علیه‌السلام- مانند سایر ائمه، به مردمان و زیارت کنندگانش، نوعى آرامش و اطمینان مى‌بخشد. در این عصر که انسان را موجودى مضطرب می‌نامند و پیوسته دست به گریبان با پدیده‌هایى چون تردید، ناکامى، تشویش، ترس و ناسازگارى با محیط وزندگی ماشینى و محرومیت و جنگ و حتى کنار نیامدن با؛ خود است و هر روز شاهد کاهش‌ها و فرسایش‌ها است و نمی‌تواند از اضطراب در امان بماند، این زیارت مرقد مردان خدا و پیشوایان دین است که به انسان آرامش خاطر می‌دهد.
در زیارت یک نوع کشش و نیاز الزام آورى انسان را وا مى‌دارد که فشارها و فریادهاى درونى را از راهى خارج کند. زائر آن مرقد شریف در پرتو دعا و گفتگو با پاکان و استمداد از ارواح پاک مقربان درگاه الهى، نیرو گرفته و نابسامانی‌ها را با توسل بدان‌ها بر خود هموار می‌سازند و خستگى‌ها و فشارهاى وارد بر روان و نیز اضطراب‌ها و یأس‌ها را از خودمى زدایند و به آرامش و اطمینانى براى ادامه زندگى دست مى‌یابند.
2- در امان خدا بودن
به امام صادق -علیه‌السلام- عرض کردند: کمترین اثرى که براى زائر قبر امام حسین -علیه‌السلام- چیست؟ فرمود: «کمترین تأثیرش این است که خداوند متعال، او و خانواده و مالش را حفظ می‌کند تا به سوى اهل خویش برگردد و چون روز قیامت فرا رسد، خداوند حافظ او خواهد بود».38
3- زائر خدا محسوب شدن
زید بن شحام گوید: به امام صادق -علیه‌السلام- عرض کردم: براى زائر قبر امام حسین -علیه‌السلام- چه است؟ فرمود: «همانند کسى است که خدا را در عرش دیدار نموده باشد». گفتم: براى کسى که یکى از شما را زیارت کند چه است؟ فرمود:
«همانند کسى است که رسول خدا (ص) را زیارت نموده است». 39
4- برآورده شدن حاجات و دفع پریشانى
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «همانا نزد شما قبرى است که هیچ فرد پریشانى نزد آن نمى‌آید مگر آنکه خداوند از او دفع پریشانى نماید و حاجتش را برآورد». 40
و نیز به ابوصباح کنانى فرمود: «همانا نزد شما قبرى است که هیچ فرد پریشانى نزد آن نمى‌رود مگر آنکه خداوند از او پریشانى را دفع نموده و حاجتش را برآورده می‌نماید و همانا نزد او چهار هزار فرشته هستند که از هنگام شهادتش آشفته و غم آلود تا روز قیامت بر او مى‌گریند. هر کس او را زیارت کند، وى را تا خانه‌اش بدرقه مى‌کنند و هر که مریض شود به عیادتش مى‌روند و هر که بمیرد جنازه‌اش را تشییع مى‌کنند». 41
5- زیادتى در عمر و رزق
امام باقر -علیه‌السلام- فرموده است: «شیعیان ما را به زیارت قبر حسین -علیه‌السلام- امر کنید، زیرا زیارت او موجب فزونى در رزق و طول عمر و دفع بلایا و ناگواری‌ها مى‌شود». 42
6- آمرزش گناهان
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس حسین -علیه‌السلام- را زیارت کند در حالی که عارف به حق او بوده و به امامتش اقرار داشته باشد خداى سبحان، گناهان گذشته و آینده‌اش را مى‌آمرزد». 43
و جابر جعفى در ضمن یک حدیث طولانى از امام صادق -علیه‌السلام- روایت کرده است که فرمود: «چون از نزد قبر حسین -علیه‌السلام- بازگشتى، ندا کننده‌اى تو را ندا مى‌دهد که اگر آن را مى‌شنیدى، تمام عمر را نزد قبر شریف حسین -علیه‌السلام- اقامت مى‌گزیدى. آن منادى گوید: خوشا به حال تو اى بنده خدا که سود فراوان بردى و به سلامت (در دین) دست یافتى. عمل از سربگیر که گناهان گذشته‌ات آمرزیده شد». 44
7- محسوب نشدن ایام زیارت از عمر زائر
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «همانا ایام زیارت زائران حسین بن على -علیه‌السلام- از عمرشان محسوب نگشته و جزء حیاتشان به شمار مى‌آید». 45
8- حفاظت زائر در دنیا و آخرت
عبدالله بن هلال به امام صادق -علیه‌السلام- عرض کرد: فدایت شوم، کمترین نصیبى که زائر امام حسین -علیه‌السلام- دارد، چیست؟ فرمود: «اى عبد الله، کمترین چیزى که براى او است، این است که خداوند او و خانواده‌اش را حفظ می‌کند تا وى را به سوى خانواده‌اش بازگرداند و چون روز قیامت فرا رسد، خداوند حافظ او است». 46
9- عنایت و توجه سیدالشهدا -علیه‌السلام-
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «حسین در نزد پروردگارش ... به زائرانش نظر می‌کند. او نگاه می‌کند که چه کسى براى آن حضرت گریه می‌کند، پس براى او طلب آمرزش کرده و پدرانش را مى‌خواند تا براى آن زائر دعا کرده و طلب آمرزش و مغفرت نمایند. سپس امام (حسین) می‌فرماید: اگر زائر من مى‌دانست که خدا چه چیزى براى او عطا می‌فرماید شادى او بیشتر از جزع و بى‌تابى وى مى‌گردید». 47
و امام حسین -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس مرا در زندگانی‌اش زیارت کند، پس از مرگش بازدیدش خواهم کرد». 48
10- خیر و برکت زیاد
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «اگر مردم مى‌دانستند که چقدر خیر و برکت در زیارت امام حسین -علیه‌السلام- وجود دارد، براى زیارت کردنش با یکدیگر مقاتله مى‌کردند و هر آینه اموالشان را براى رفتن به زیارتش مى‌فروختند» 49
و امام باقر -علیه‌السلام- فرمود: «اگر مردم مى‌دانستند که زیارت قبر شریف حسین -علیه‌السلام- چه مقدار فضیلت و برکت دارد، از شوق زیارت جان می‌سپردند و نفس‌هایشان از شدت حسرت بند مى‌آمد» 50.
11- برابرى زیارت قبر حسین -علیه‌السلام- با حج
عبدالله بن عبید انبارى گوید: به امام صادق -علیه‌السلام- عرضه داشتم: فدایت شوم، همه ساله وسایل تشرف به حج برایم فراهم نمى‌شود. فرمود: «چون قصد حج نمودى و اسباب برایت فراهم نگشت، به زیارت قبر حسین -علیه‌السلام- برو، که یک حج برایت نوشته می‌شود و چون قصد عمره نمودى و وسایل مهیا نشد، عزم زیارت قبر حسین -علیه‌السلام- نما، که یک عمره برایت منظور می‌شود» 51
12- نام زائر در اعلى علیین ثبت مى‌شود
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس به زیارت قبر حسین -علیه‌السلام- برود در حالى که عارف به حق او باشد، خداوند نام او را در اعلى علیین مى‌نویسد». 52
13- غرق شدن در رحمت الهى
از امام صادق -علیه‌السلام- پرسیدند: ثواب کسى که قبر امام حسین -علیه‌السلام- را زیارت کند، در حالى که کبر و غرور نداشته باشد چیست؟ فرمود: «برایش هزار عمره و حج مقبول نوشته می‌شود. اگر شقى باشد، سعید نوشته مى‌گردد و پیوسته در رحمت الهى غوطه‌ور خواهد بود». 53
14- دعاى معصومین براى زائر
معاویه بن وهب از امام صادق -علیه‌السلام- نقل نموده که فرمود: «اى معاویه، زیارت قبر حسین -علیه‌السلام- را از روى ترس وامگذار، زیرا هر که آن را ترک کند، چنان دچار حسرت مى‌شود که آرزو نماید قبرش نزد او باشد. آیا دوست ندارى که خداوند تو را در زمره کسانى به‌حساب آورد که رسول خدا (ص) و على و فاطمه و امامان معصوم -علیه‌السلام- برایش دعا مى‌کنند؟» 54.
و نیز فرمود: «همانا فاطمه (س) دختر محمد (ص) نزد زائران قبر فرزندش حسین -علیه‌السلام- حضور یافته و براى گناهانشان طلب آمرزش مى‌کند». 55
15- تجلى خدا
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «به‌درستی که خداى تبارک و تعالى، قبل از اهل عرفات، براى زائران قبر حسین -علیه‌السلام- تجلى می‌نماید، حوایج آنان را برآورده مى‌کند، گناهانشان را آمرزیده و درخواست‌هایشان را به اجابت مقرون مى‌سازد و سپس متوجه اهل عرفات شده و در مورد آنان نیز این‌گونه عمل مى‌کند». 56
16- سعادت
امام صادق -علیه‌السلام- به عبدالملک خثعمى فرمود: «زیارت حسین بن على -علیه‌السلام- را ترک مکن و دوستانت را نیز به آن فرمان بده تا خداوند بر عمرت افزوده و روزیت را زیاد گرداند. خداوند سبحان زندگانى تو را در سعادت قرار خواهد داد و نمى‌میرى مگر سعادتمند و تو را در سلک سعادتمندان خواهند نوشت». 57
17- تأثیر زیارت در روز عاشورا
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس قبر حسین را در روز عاشورا زیارت کند، همانند کسى است که در برابر او به خون خود غلتیده باشد» 58.
18- قرار گرفتن در جوار پیامبر و على و فاطمه -علیه‌السلام-
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس مى‌خواهد در جوار پیامبر (ص) و على و فاطمه -علیه‌السلام- باشد، نباید زیارت حسین بن على -علیه‌السلام- را ترک کند» 59.
19- تأثیر زیارت در روز قیامت
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هیچ کس در روز قیامت نیست مگر آنکه آرزو مى‌کند که اى کاش از زائرین امام حسین -علیه‌السلام- مى‌بود زیرا مشاهده مى‌نماید که با زائران حسین -علیه‌السلام- به واسطه مقامى که در نزد پروردگار دارند، چگونه عمل مى‌شود». 60
و نیز فرمود: «هر کس دوست دارد در روز قیامت بر سر سفره‌هایى از نور بنشیند پس باید از زائرین حسین بن على -علیه‌السلام- باشد» 61.
و زراره بن اعین گوید: امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «زائرین حسین یک برترى نسبت به سایر مردم دارند» پرسیدم: برتری‌شان چیست؟ فرمود: «چهل سال قبل از مردم وارد بهشت مى‌شوند در حالى که دیگران هنوز در حال حساب هستند». 62
20- رهایى از شداید قیامت
رسول گرامى اسلام (ص) فرمود: «من تعهد مى‌کنم که در روز قیامت هنگامه رستاخیز، ضمن ملاقات با زائر حسین -علیه‌السلام- دستش را بگیرم و از مراحل هول‌انگیز و سختی‌های قیامت نجاتش بخشیده و او را به بهشت وارد کنم»63.
21- نجات از آتش جهنم
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس قبر حسین -علیه‌السلام- را به خاطر خداوند و در راه خدا زیارت نماید، خداوند او را از آتش دوزخ آزاد مى‌سازد و روز ترس بزرگ (قیامت) او را ایمن مى‌دارد. از خداوند نیز هیچ حاجتى از حوائج دنیا و آخرت را طلب نمى‌کند مگر آنکه به او عطا مى‌نماید» 64.
این آثار و آثار دیگرى که به خاطر اجتناب از طولانى شدن مطلب ذکر نکردیم، همگى به برکت وجود حضرت سیدالشهدا -علیه‌السلام- است که امیدوارم هر چه زودتر توفیق زیارت مرقد مطهرش نصیب تمام عاشقان گردد.
بخش پنجم: آثار و برکات مرقد شریف سیدالشهدا -علیه‌السلام-
سخنى پیرامون مرقد سیدالشهدا -علیه‌السلام-
اگر چه قبر حقیقى سیدالشهدا -علیه‌السلام- در دل‌ها و قلب‌هاست که بناى آن از دوران کودکى در سرزمین دل شیعیان و عاشقانش گذارده شد؛ اما مرقد شریف آن حضرت همواره از آثار و برکات متعددى برخوردار بوده است.
ضریح مقدس و حرم مطهر امام حسین -علیه‌السلام- یادگارى از جان نثارى و فداکارى او و یارانش در راه خدا است. مرقدى که جاى عترت آدمیان براى ابد و دوام خواهد بود و سزاوار است که این بارگاه شریف و غم‌انگیز و شور آفرین، همواره زیارتگاه مردم جهان شده و انسان‌ها، فداکارى و عشق و صفا را از خفتگان این مرقدهاى شریف، سرمشق گیرند.
حرم حسین کعبه دل‌هاست؛ و این کعبه طواف گاه زائران و قبله امیدواران و دارالشفاى دردمندان و پناهگاه توبه کنندگان و گنه‌کاران است.
آرى، عاشقان کویش و دلباختگان رویش، پروانه‌وار خود را در اطراف ضریح مطهرش گردانیده و به آتش عشق و محبت او، پر و بال خویش را مى‌سوزانند و اشک شوق و اشتیاق بر چهره و رخسار مى‌افشانند و بر مظلومى و مصیبت‌های او و خاندانش ناله سر مى‌دهند به‌راستی «این چه شمعى است که جان‌ها همه پروانه اوست».
برگرد حریم تو، که دست طلب ماست
چون دامن شمعى است، که پروانه بگیرد
فضل و شرافت کربلا و مرقد مطهر سیدالشهدا -علیه‌السلام- چنان است که امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «قبر ابى عبدالله الحسین -علیه‌السلام- از آن روزى که در آنجا دفن شد، باغى از باغ‌های بهشتى است» 65.
با ذکر این مختصر، شایسته است جهت آگاهى و آشنایى با چگونگى حرم و مرقد شریف امام حسین -علیه‌السلام- و تحولات عمارت شریف، مطالبى به طور اجمال ذکر گردد.
محل دفن آن حضرت که همان گودال قتلگاه است، اکنون داراى سقفى است که روى آن صندوق مبارک نهاده شده و روى صندوق، ضریح در میان روضه منوره و روضه نیز در بین مسجد (مسجد بالا سر و مسجد پشت سر) و در طرف پایین پا در زاویه روضه قبور شهدا است این مجموعه هم اکنون حرم امام حسین -علیه‌السلام- را تشکیل مى‌دهد و حرم نیز میان رواق و رواق در وسط صحن و صحن محور آبادانى زمین کربلا بوده و است.
ضریح مقدس در وسط واقع است و از نقره خالص ساخته شده که در پیش روى آن با طلا و به خط نسخ نوشته شده: «ولا تحسبن الذین قتلوا فى سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون» و در بالاى سر، «آیه نور» نوشته شده است.
صحن مطهر حسین -علیه‌السلام- داراى هفت باب است که عبارتنداز: 1- باب قبله که ساعتى بر فراز آن نصب است، 2- باب قاضى الحاجات 3- باب زینبیه که در حدود تل زینبیه قرار دارد 4- باب سلطانى 5- باب بازار بزازها 6- باب سدره که در شمال صحن بوده و به بازار و اطراف راه دارد 7- باب صافى که به درب بین الحرمین نیز معروف است.
از اخبار چنین بر مى‌آید که بارگاه حسینى هفت مرتبه - به غیر از عمارت موجود - بنا نهاده شده است.
عمارت اول: بارگاه سیدالشهدا -علیه‌السلام- پس از ساختن قبر شریف آن حضرت براى اولین بار در دوران بنى امیه بنا گردید، اخبار و روایات بسیارى آمده که در زمان بنى امیه سقفى بر روى مزار امام و مسجدى (ظاهراً توسط بنى اسد) نزدیک آن ساخته شد و تا زمان هارون الرشید (سال 193) همچنان باقى بود.
عمارت دوم: بعد از تخریب مرقد شریف، توسط هارون، در زمان مأمون خلیفه عباسى، عمارت دوم بنا شد و تا سال 232 باقى بود.
اما از آن سال تا سال 247 متوکل چهار بار امر به خرابى و انهدام قبر کرد و اوقاف حایر مبارک را برد و ذخایر آن را تاراج کرد.
عمارت سوم: سومین بار مرقد مطهر امام به دست «منتصر» تجدید بنا شد و تا سال 273 باقى بود.
عمارت چهارم: تجدید بناى مرقد امام براى چهارمین بار به دست محمد بن زید بن حسن بن محمد بن اسماعیل بن زید بن على بن الحسین بن على بن ابیطالب، ملقب به «داعى صغیر» پادشاه طبرستان انجام گرفت.
عمارت پنجم: بناى عضد الدوله دیلمى بود، که در سال 369 بنا شد و در زمان او بود که رواقى به دست عمران بن شاهین معروف به «رواق عمران» در حایر حسین ساخته شد.
عمارت ششم: ششمین بار بارگاه حسین به دست حسن بن مفضل بن سهلان ابومحمد رامهرمزى، وزیر سلطان الدوله دیلمى نوسازى شد.
عمارت هفتم: عمارت موجود است که در سال 767 بعد از سرنگونى دولت آل بویه به سال 310 به دستور سلطان اویس ایلخانى ساخته شد و در سال 786 فرزندش احمد بن اویس در تکمیل آن کوشید و تاریخ آن در بالاى محراب و نزدیک سر شریف آن حضرت نگاشته شده است. 66
و اما آثار و برکات مرقد شریف و حرم مطهر سیدالشهدا -علیه‌السلام- عبارتنداز:
1- مرقد حسینى، نیروبخش است
با ذکر اجمالى تحولاتى که در عمارت مرقد مطهر امام حسین -علیه‌السلام- صورت گرفته است به خوبى معلوم مى‌گردد که زیارت قبر آن حضرت در مبارزه با حکومت بنى عباس تأثیر مهمی‌داشته است و به همین دلیل بود که عباسیان قبر آن امام را دشمن خود مى‌دانستند و به ویرانى آن دست مى‌زدند، زیرا این قبر شریف به مرکز تجمع مخالفان و مبارزان تبدیل شده بود.
مشاهده مزار و مرقد شهیدان کربلا و به نظر در آوردن آن مصائب جانگذار، حالت بیننده را دگرگون ساخته و استقامت حال او را به هم زده و وارونه می‌سازد، که چگونه عده‌اى قلیل در مقابل جمعى کثیر و سپاهى مجهز و مهیا تن به مرگ داده و روى عقیده و ایمان خود ثبات قدم داشته و تا آخرین قطره خون خود مبارزه و جانفشانى نمودند.
2- محل نزول فرشتگان الهى
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «ما بین قبر حسین -علیه‌السلام- تا آسمان، محل رفت و آمد فرشتگان الهى است». 67
و نیز فرمود: «قبر حسین بن على -علیه‌السلام- بیست ذراع در بیست ذراع است. آن باغى از باغ‌های بهشت و محل عروج فرشتگان به آسمان است هیچ فرشته مقرب و پیامبر مرسلى نیست جز آنکه از خدا مى‌خواهد که او را زیارت کند پس گروهى فرود مى‌آیند و گروهى بالا مى‌روند» 68.
3- نماز قبول مى‌شود
اگر انسان زائر، حق امام را شناخته و بامعرفت و ولایت او در کنار قبر مطهرش نماز گذارد، مورد قبول حق تعالى قرار مى‌گیرد. چنانکه امام صادق -علیه‌السلام- در شأن و مقام کسى که به مرقد و بارگاه شریف حضرت مشرف شده و نماز بخواند، فرمود: «خداوند متعال اجر نمازش را قبولى آن قرار مى‌دهد» 69.
4- تمام خواندن نماز
حضرت امام جعفر صادق -علیه‌السلام- فرمود: «نماز در چهار مکان تمام خوانده مى‌شود (یعنى اگر چه از حد مسافت شرعى هم بیشتر باشد اما شکسته نمى‌شود): 1- مسجد الحرام (مکه)، 2- مسجد الرسول (مدینه)، 3- مسجد کوفه، 4- حرم امام حسین -علیه‌السلام-» 70.
و نیز روایت شده که «ابن شبل» از امام صادق -علیه‌السلام- پرسید: آیا قبر امام حسین -علیه‌السلام- را زیارت کنم؟ فرمود: پاک و خوب زیارت کن و نمازت را در حرمش تمام بخوان. پرسید نمازم را تمام بخوانم؟ فرمود: تمام. عرض کرد: بعضى از اصحاب و شیعیان شکسته مى‌خوانند؟ فرمود: اینان دو چندان عمل مى‌کنند» 71.
لذا چنانکه در رساله‌هاى عملیه نیز آمده است، در حرم امام حسین -علیه‌السلام- مى‌توان نماز را، هم شکسته خواند و هم به برکت آن حضرت تمام بجا آورد.
5- اجابت دعا و برآورده شدن حاجت
خداوند سبحان در ازاى ایثار و فداکارى سیدالشهدا -علیه‌السلام- و تحمل هرگونه سختى چون تشنگى و غم و اندوه فراوان براى حفظ اسلام، در مرقد شریفش برکاتى را قرار داده که از جمله آنها اجابت دعا و برآورده شدن حاجات است. چنانکه امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس دو رکعت کنار قبر حسین -علیه‌السلام- نماز بخواند، از خداوند چیزى را مسئلت نکند جز اینکه به او عطا شود». 72
و نیز فرمود: «خداوند در عوض قتل امام حسین -علیه‌السلام- امامت را در ذریه آن حضرت، شفا را در تربتش، اجابت دعا را در کنار مرقدش قرار داده و ایام زیارت کنندگان او از عمرشان حساب نمى‌شود». 73
بخش ششم: آثار و برکات تربت پاک سیدالشهداء-علیه‌السلام-
سخنى پیرامون تربت سیدالشهدا -علیه‌السلام-
سجده بر خاک تو شایسته بود وقت نماز
اى که از خون جبینت به جبین آب وضوست
فضیلت و آثار و برکاتى که براى تربت حسینى است، براى هیچ تربتى و قطعه‌اى از قطعات زمین نیست. خاک کربلا قطعه‌اى از بهشت است که خداوند قادر متعال به واسطه قدردانى از یک فداکار در راه دین که تمام هستى خود را فدا کرده، در آن خاک، برکت و فضیلت و شفا قرار داده است.
کربلایش قطعه‌اى از جنت است
باب نور و باب لطف و رحمت است
اما در اینکه چرا تنها این خاک داراى چنین ویژگی‌ها و آثار و برکات است؟ باید گفت: هر چیزى که در این عالم، شرافت ظاهرى و یا معنوى پیدا مى‌کند، یا به خاطر انتساب آن به خداوند سبحان و شرافت ذاتى است و یا به خاطر وقوع امر خارق العاده و مهمى است که به آن شرافت و برکت داده است.
در تربت کربلاى سیدالشهدا -علیه‌السلام- هر دو امر محقق شده است، زیرا خاک کربلا بنا بر روایاتى، هم شرافت ذاتى و خدادادی و هم امر عظیم و واقعه‌اى مهم در آنجا واقع گردیده که آن شهادت حسین بن على -علیه‌السلام- و یاران وفادارش است، لذا داراى فضیلت و آثارى خاص است.
آمده است که چون بر قبر امام حسین -علیه‌السلام- آب بستند، پس از چهل روز آب فرو نشست و اثر قبر محو گردید، یکى از اعراب بنى اسد آمد و از خاک قبضه قبضه برداشت و بویید تا بر قبر حسین رسید و چون او را مى‌بوسید گریه مى‌کرد و مى‌گفت: پدر و مادرم به فدایت، چه اندازه خوشبویى که قبر و تربت تو چنین خوشبو است، سپس شروع کرد به سرودن:
خواهند نهان سازند قبرش ز حبیبش
خوشبویى خاک قبر گردیده دلیلش
آرى خاک مزار حسین -علیه‌السلام- سرمه چشم عاشقان و شیفتگانش بوده و ایشان را مجنون وار به سوى خود مى‌کشاند.
از آنجایى که هدف این کتاب بر شمردن آثار و برکات سیدالشهدا -علیه‌السلام- است، از تفصیل در مطلب پرهیز کرده و علاقه‌مندان به این مقوله را به کتاب‌های مربوط ارجاع مى‌دهد.
و اما آثار و برکاتى که مى توان براى تربت پاک حسینى برشمرد عبارتنداز:
1- تأثیر تماس اعضاى بدن با تربت
یکى از آثار و برکات تربت سیدالشهدا -علیه‌السلام- این است که متبرک نمودن بدن و صورت با آن تربت شریف تأثیر معنوى زیادى بر انسان خواهد گذاشت، از این رو از بعضى بزرگان دین و امامان معصوم نقل شده که بعد از نماز، بدن و صورت خویش را با مهر کربلا متبرک می‌کنند؛ و نیز دستور داده‌اند که قبل از خوردن تربت جهت شفا گرفتن، آن را بوسیده و با اعضاى بدن تماس داده شود.
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «خداوند متعال تربت جدم حسین -علیه‌السلام- را شفاى هر درد و ایمنى از هر خوفى قرار داده است؛ پس هرگاه یکى از شما خواست از آن خاک تناول کند، ببوسد و آن را به چشم گذارد و بر سایر اعضاى بدنش تماس دهد...» 74
2- سجده بر تربت
یکى دیگر از برکات و آثار خاک مزار امام حسین -علیه‌السلام- این است که سجده بر آن تربت پاک حجاب‌های ظلمانى را کنار زده و در توجه حق تعالى به نمازگزار مؤثر است. امام صادق -علیه‌السلام- در این باره مى‌فرماید: «همانا سجود بر تربت حسین -علیه‌السلام- حجاب‌های هفتگانه را پاره می‌کند». 75
لازم به ذکر است که مراد از «حجاب» در کتاب و سنت، همان حجاب‌هایی است که بین بنده و خالق حائل شده و او را از شهود خداوند محجوب می‌سازد که در مرحله اول، حجاب‌های ظلمانى و در مرحله دوم، حجاب‌های نورانى بر طرف مى‌شود اما مراد از حجاب‌های هفتگانه، ظاهراً حجاب‌های ظلمانى است. سجده بر تربت حضرت سیدالشهدا-علیه‌السلام- این خاصیت را دارد که در صورت معرفت به حق حضرت و ولایت او، حجاب‌ها را دریده و راهگشاى وصول به کمالات انسانى باشد.
سجده بر خاک سرکوى تو آرند خلایق
جان فداى تو که هم قبله و هم قبله نمایى
و اما در خصوص اینکه در میان شیعه معمول است از خاک مقدس کربلا یعنى تربت کنار قبر سیدالشهدا -علیه‌السلام- خاک برداشته و با آن مهر درست کرده و غالباً در نماز، به آن سجده مى‌کنند بدین خاطر است که از خاک زمین بوده و به تمامى خاک‌ها مى‌توان سجده کرد و از طرفى خاک کربلا به لحاظ شهادت امام حسین -علیه‌السلام- و یاران باوفایش شرافت پیدا کرده است، به‌طوری که اهل بیت -علیه‌السلام- نیز به ما فرموده‌اند در هر نمازى که سجده بر تربت کربلا باشد خداوند آن نماز را به خاطر آن حضرت قبول مى‌کند. چنانکه حضرت صادق -علیه‌السلام- از خاک کربلا درون کیسه‌اى ریخته و در سجاده همراه داشت، در هنگام نماز آن کیسه را باز مى‌کرد و بر آن سجده مى‌نمود.
3- شفا یافتن
از جمله آثار و برکات قطعى تربت پاک سیدالشهدا -علیه‌السلام- شفا بودن آن براى دردها و آلام انسان است. روایاتى که دلالت بر این امر دارند به سه دسته تقسیم مى‌شوند:
دسته اول: روایاتى است که شفا بودن را براى تربتى که از خود قبر شریف برداشته شود مخصوص کرده است، چنانکه امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «به‌درستی که نزد سر حسین -علیه‌السلام- تربت سرخى است که شفاى هر دردى غیر از مرگ است». 76
دسته دوم: روایاتى است که با تعبیرات مختلف توسعه‌اى از بیست ذراع تا پنج فرسخ و یا ده میل را براى آن قائل است. چنانکه امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «حریم مزار حسین -علیه‌السلام- پنج فرسخ از چهار جانب قبر است». 77
دسته سوم: روایاتى است که به طور مطلق جنبه شفا بودن تربت را مطرح نموده‌اند. چنانکه امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «خاک مزار امام حسین -علیه‌السلام- براى هر دردى شفاست». 78
تا شفا بخشد روان و جسم هر بیمار را
در حریم وصل خود خاک شفا دارد حسین
و نیز امام رضا -علیه‌السلام- فرمود: «خوردن گل، مانند خوردن مردار و خون و گوشت خوک، حرام است مگر گل مزار حسین -علیه‌السلام- به‌درستی که در آن شفاى هر درد و امنیت از هر ترسى است». 79
حکایت: عالم زاهد پرهیزگار حجهالاسلام و المسلمین مرحوم آقاى حاج شیخ محمد حسن عالم نجف آبادى قدس سره نقل فرمودند: «من در زمان مرجعیت مرحوم آیه الله آخوندى خراسانى (ره) که در نجف اشرف مشغول تحصیل بودم مریض شدم و این بیمارى مدتى طول کشید و پرستارى مرا بعضى از طلاب در همان حجره مدرسه بر عهده داشتند. پس از چندى بیمارى من به قدرى شدید شد که اطبا از شفا یافتنم مأیوس شدند و دیگر براى معالجه‌ام نیامدند و من در حال تب شدید گاهى بیهوش مى‌شدم و گاهى به هوش می‌آمدم.
یکى از رفقا که مرا پرستارى مى‌کرد شنیده بود که عالم زاهد مرحوم آیه الله آقاى حاج على محمد نجف آبادى قدس سره مقدارى از تربت اصلى حضرت سیدالشهدا -علیه‌السلام- را دارد. او به منزل معظم له رفته و از وى خواسته بود که قدرى از آن تربت را بدهد که به من بخورانند تا شفا یابم. ایشان فرموده بود: من به قدر یک عدس تربت دارم و آن را گذاشته‌ام که بعد از مرگم در کفنم بگذارند. آن آقا ناراحت شده و گفته بود: حالا که ما از همه جا مأیوس شده و به شما پناه آورده‌ایم شما هم از دادن تربت خوددارى مى‌کنید؟ این بیمار در حال احتضار است و مى‌میرد.
مرحوم آیه الله آقاى حاج على محمد، دلش به حال بیمار سوخته و قدرى از آن تربت که از جان خودش عزیزترش می‌داشت به آن شخص داده بود. تربت را با آب مخصوصى که وارد شده در آب حل کرده و به حلق من ریخته بودند. من که در حال بیهوشى به سر مى‌بردم، ناگهان چشمان خود را بازکرده و دیدم رفقا اطراف بسترم نشسته‌اند، خوب دقیق شدم و آنان را شناختم و قصه تربت را که به حلقم ریخته بودند برایم شرح دادند.
کم کم در خود احساس نیرو و نشاط کردم و حرکتى به خود داده نشستم، دیدم نشاط بیشترى دارم برخاستم و ایستادم و چون یقین کردم که به برکت ترتبت مقدس امام حسین -علیه‌السلام- شفا یافتم حال خوشى پیدا کردم و به رفقا گفتم: از شما خواهش می‌کنم که از حجره بیرون بروید، چون مى‌خواهم زیارت عاشورا را بخوانم رفقا از حجره بیرون رفتند و من درب حجره را بستم و بدون احساس ضعف با آن حال خوشى که قابل و صف کردن نیست مشغول خواندن زیارت حضرت سیدالشهدا -علیه‌السلام- شدم». 80
آرى، شفاى بیماران به وسیله تربت آن حضرت یکى از برکاتى است که خداوند متعال در عوض شهادت امام حسین -علیه‌السلام- به وى عطا فرموده است.
تربتت راز شفاى همه درد است حسین
تن و جان را نبود مثل تو آگاه طبیب
4- تأثیر کام برداشتن اطفال با تربت
کام برداشتن اطفال با تربت امام حسین -علیه‌السلام- موجب ایمنى کودک می‌شود چنانکه امام صادق -علیه‌السلام- فرمود:
«کام فرزندانتان را با تربت حسین -علیه‌السلام- باز کنید که آن امان است». 81
5- تأثیر تربت حسین، همراه جنازه
صاحب کتاب «مدارک الاحکام» می‌نویسد: در زمان حضرت صادق -علیه‌السلام- زن زاینه‌اى بود، بچه‌هایى که از زنا به دنیا می‌آورد در تنور مى‌انداخت و مى‌سوزانید. وقتى که مرد، پس از غسل و کفن او را به خاک سپردند، اما زمین جنازه‌اش را بیرون انداخت. جاى دیگر او را دفن کردند باز زمین او را نپذیرفت تا سه مرتبه، آنگاه مادرش به امام صادق -علیه‌السلام- متمسک شد: اى پسر پیغمبر به فریادم برس.
فرمود: کارش چه بود؟ عرض کردند زنا و سوزاندن بچه‌هاى حرامزاده. فرمود: هیچ مخلوقى حق ندارد مخلوقى را بسوزاند، سوزاندن به آتش مخصوص خالق است عرض کرد حالا چه کنم؟ فرمود: مقدارى از تربت حسین -علیه‌السلام- با او در قبر بگذارید. تربت حسین -علیه‌السلام- امان است. همراهش گذاشتند زمین او را پذیرفت.
در توقیع مبارک حضرت حجه بن الحسن (عج) نیز اذن داده شده است. یکى از شیعیان به حضرت (در زمان غیبت صغرى توسط نایب خاص حضرت) مى‌نویسد: آیا جایز است ما تربت حسین -علیه‌السلام- را با میت در قبر بگذاریم، یا با تربت حسین روى کفن بنویسیم؟
حضرت در پاسخ مرقوم مى‌فرمایند: هر دو کار پسندیده است. البته باید رعایت احترام تربت بشود. مهر یا تربت، مقابل یا زیر صورت میت باشد، بلکه به برکت خاک قبر حسین -علیه‌السلام- قبر میت محل امنى از هر بلا و آفت و عذابى گردد. 82
6- تسبیح تربت
از حضرت صاحب الزمان (عج) روایت شده که فرمود: «هر کس تسبیح تربت امام حسین -علیه‌السلام- را در دست گیرد و ذکر را فراموش کند، ثواب ذکر براى او نوشته مى‌شود». 83
و امام صادق فرمود: «یک ذکر یا استغفار که با تسبیح تربت حسین -علیه‌السلام- گفته شود برابر است با هفتاد ذکر که با چیز دیگر گفته شود». 84
بخش هفتم: آثار و برکات عزادارى و گریه بر سیدالشهدا -علیه‌السلام-
سخنى پیرامون عزادارى و گریه بر سیدالشهدا -علیه‌السلام-
«گریه» مظهر شدیدترین حالات احساسى انسان است و علت‌ها و انگیزه‌هاى مختلفى دارد که هر یک از آنها نشان دهنده حالتى خاص است. در روایات، بعضى از انواع گریه تحسین شده و از صفات پسندیده بندگان پاک‌دل خداوند به‌حساب آمده است و بعضى از انواع گریه مذموم شمرده شده است.
گریه، از حالات و انفعالات انسانى است که با مقدمه‌اى از اندوه و ناراحتى روانى به طور طبیعى به ظهور مى‌رسد و گاه ممکن است انگیزه‌اش هیجانات تند روانى باشد. مثل شوق و ذوقى که از دیدار محبوب پس از زمانى طولانى ناشى می‌شود. همچنین گاهى هم گریه کردن حاکى از عقاید مذهبى انسان است با این توصیف، از آنجایى که گریه عملى طبیعى و اى بسا غیر ارادى است؛ لذا نمی‌شود مورد امرونهی و حسن و قبح قرار گیرد، بلکه آنچه مورد حسن و قبح است، مقدمات و انگیزه‌هاى گریه است. چنانکه گفته‌اند: «تو آنى که دربند آنى».
در اینجا براى اینکه بدانیم گریه بر سیدالشهدا -علیه‌السلام- چگونه گریه‌اى است و چه تأثیرات و برکاتى مى‌تواند داشته باشد، بهتر آن است که اشاره‌اى به انواع گریه کنیم تا بعد از آن، نوع گریه بر آن حضرت برایمان معلوم گردد.
1- گریه طفولیت: زندگانى انسان با گریه شروع می‌شود که همان گریه، نشانه سلامت و تندرستى نوزاد است و در واقع گریه در آن زمان، زبان طفل است.
2- گریه شوق: مانند گریه مادرى که از دیدن فرزند گمشده خویش پس از چندین سال سر داده مى‌شود؛ و این گریه‌اى است که از روى هیجان و احیاناً جهت سرور و شادى به انسان دست مى‌دهد.
3- گریه عاطفى و محبت: محبت از عواطف اصیل انسانى است که با گریه انس دیرینه دارد. مثلاً محبت حقیقى به خداوند حسن آفرین است و براى قرب به او باید اشک محبت ریخت.
صنما با غم عشق تو چه تدبیر کنم
تا به کى در غم تو ناله شبگیر کنم
4- گریه معرفت و خشیت: انجام عبادات خالصانه و تفکر در عظمت آفرینش و کبریایى خداوند و همچنین اهمیت تکالیف و مسئولیت‌های انسانى باعث مى‌گردد که نوع خاصى از خوف، در درون انسان ایجاد شود و این خوف، خوفى است که از روى معرفت به خداوند و تهذیب نفس به دست مى‌آید که «خشیت» نامیده می‌شود.
5- گریه ندامت: از عوامل اندوه زدایى که منجر به گریه مى‌گردد، محاسبه نفس و حسابرسى شخصى است و همین حسابرسى باعث مى‌شود که انسان به گذشته خود فکر کند و با حسابرسى، جبران کوتاهى و خطاها را بکند و اشک حسرت و ندامت از چشمانش جارى نماید، این گریه، نتیجه توبه و بازگشت به خداست.
اشک می‌غلتد به مژگانم به جرم روسیاهی
اى پناه بى پناهان، مو سپید روسیاهم
روز و شب از دیدگان اشک پشیمانى فشانم
تا بشویم شاید از اشک پشیمانى گناهم
6- گریه پیوند باهدف: گاهى قطره‌هاى اشک انسان، پیام آور هدف‌هاست. گریه بر شهید از این نوع گریه است. گریه بر شهید خوى حماسه را در انسان زنده مى‌کند و گریستن بر سیدالشهدا -علیه‌السلام- خوى حسینى را در انسان احیا مى‌کند و خوى حسینى چنان است که نه ستم مى‌کند و نه ستم مى‌پذیرد. آن کسى که با شنیدن حادثه کربلا قطره اشکى از درون دل بیرون مى‌فرستد، صادقانه این پیوند باهدف والاى سیدالشهدا -علیه‌السلام- را بیان مى‌کند.
7- گریه ذلت و شکست: گریه افراد ضعیف و ناتوانى که از رسیدن به اهداف خود مانده‌اند و روح و شهامتى براى پیشرفت در خود نمى‌بینند.
با ذکر این مطلب، حال باید بررسى کرد که گریه بر حسین -علیه‌السلام- از چه نوع گریه است. هر کس با اندک توجهى خواهد دانست که گریه بر حسین -علیه‌السلام- گریه محبت است، آن محبتى که در دل‌های عاشقانش به ثبت رسیده است. گریه بر او، گریه شوق است، زیرا قسمت زیادى از حماسه‌هاى کربلا، شوق آفرین و شورانگیز است و به دنبال آن سیلاب اشک شوق به خاطر آن همه رشادت، فداکارى، شجاعت و سخنرانی‌های آتشین مردان و زنان به ظاهر اسیر، از دیدگان شنونده سرازیر مى‌گردد و نیز گریه معرفت و پیوند باهدف متعالى و انسان ساز او است؛ و به تعبیر امام خمینى (ره) گریه سیاسى است که فرمود: «ما ملت گریه سیاسى هستیم، ما ملتى هستیم که با همین اشک‌ها سیل جریان مى‌دهیم و سدهایى را که در مقابل اسلام ایستاده است خرد مى‌کنیم».
هزار سال فزون شد ز وقعه عاشورا
ولى ز تعزیه هر روز، روز عاشور است
هیهات که گریه بر حسین -علیه‌السلام- گریه ذلت و شکست باشد، بلکه گریه پیوند با سرچشمه عزت است، گریه امت نیست، که گویا است، گریه سرد کننده نیست، که حرارت بخش است، گریه بزدلان نیست، که گریه شجاعان است، گریه یأس و ناامیدى نیست که گریه امید است و بالاخره گریه معرفت است و گریه معرفت در عزاى حسین -علیه‌السلام- از انحراف و تحریف در قیام آن حضرت جلوگیرى می‌کند و شاید به همین جهت باشد که در فضیلت گریه بر سیدالشهدا -علیه‌السلام- روایات متعددى وارد شده است. از آن جمله، روایتى است که امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «گریه و بى تابى در هر مصیبت براى بنده مکروه است، مگر گریه بر حسین بن على -علیه‌السلام- که اجر و ثواب نیز دارد». 85
گریه و عزادارى براى سیدالشهدا-علیه‌السلام- داراى آثار و برکات مهمى است که به برخى از آنها اشاره مى‌شود:
1- حفظ رمز نهضت حسینى
از ارزنده‌ترین آثار و برکات مجالس عزادارى و گریه بر ابى عبدالله حسین -علیه‌السلام- حفظ رمز نهضت حسینى است.
به‌راستی؛ چرا در دوران منحوس سلاطین و پادشاهان جور از برپایى مجالس عزاى اهل بیت -علیه‌السلام- به‌خصوص سالار شهیدان جلوگیرى می‌شد؟ آیا نه این است که عزاى حسینى و امامان شیعه، سبب می‌شود که سخنوران و دانشمندان متعهد و انقلابى، مردم را از ظلم‌هاى حکومت‌ها آگاهى دهند و انگیزه قیام آن حضرت که امر به معروف و نهى از منکر است به اطلاع مردم برسد؟
آرى، این‌گونه مجالس، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌هایی است که به بهترین روش و زیباترین اسلوب مردم را به سوى دین خوانده و عواطف را آماده مى‌کند و جاهلان و بى‌خبران را از خواب سنگین غفلت بیدار مى‌سازد و نیز در این مجالس است که مردم، دیانت را همراه با سیاست، از مکتب حسین بن على -علیه‌السلام- مى‌آموزند.
گریه بر سیدالشهدا -علیه‌السلام- و تشکیل مجالس عزاى حسینى نه تنها اساس مکتب را حفظ مى‌کند، بلکه باعث مى‌گردد شیعیان با حضور در این مجالس از والاترین تربیت اسلامى برخوردار شده و در جهت حسینى شدن رشد و پرورش یابند.
کدام اجتماعى است که در عالم چنین اثرى را از خود بروز داده باشد؟ کدام حادثه‌اى است مانند حادثه جان‌سوز کربلا که از دوره وقوع تاکنون و بعدها بدین‌سان اثر خود را در جامعه بشریت گذارده و روزبه‌روز دامنه آن وسیع‌تر و پیروى و تبعیت از آن بیشتر گردد؟ از این رو باید گفت که در حقیقت مراسم عزادارى حافظ و زنده نگهدارنده نهضت مقدس امام حسین -علیه‌السلام- و در نتیجه حافظ اسلام وضامن بقاى آن است.
تشکیل مجالس عزادارى حسین، نه تنها اساس مکتب را حفظ کرده و مى‌کند بلکه به علاوه سبب آن گردید که شیعیان با حضور در این مجالس از والاترین تربیت اسلامى برخوردار شده و در جهت حسینى شدن رشد و پرورش یابند.
«موریس دوکبرى» مى‌نویسد: «اگر مورخین ما، حقیقت این روز را مى‌دانستند و درک مى‌کردند که عاشورا چه روزى است، این عزادارى را مجنونانه نمی‌پنداشتند. زیرا پیروان حسین به واسطه عزادارى حسین مى‌دانند که پستى و زیر دستى و استعمار را نباید قبول کنند. زیرا شعار پیشرو و آقاى آنان تن به زیر بار ظلم و ستم ندادن است.
قدرى تعمق و بررسى در مجالس عزادارى حسین نشان مى‌دهد که چه نکات دقیق و حیات بخشى مطرح می‌شود، در مجالس عزادارى حسین گفته می‌شود که حسین -علیه‌السلام- براى حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگى مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زیر بار استعمار و ماجراجویى یزید نرفت؛ پس بیایید، ما هم شیوه او را سرمشق قرار داده از زیر دستى استعمار گرایان خلاصى یابیم و مرگ با عزت را بر زندگى با ذلت ترجیح دهیم...» 86.
2- ازدیاد محبت به امام و تنفر از دشمنان آن حضرت
سوزى که از دل سوخته عاشقان سیدالشهدا -علیه‌السلام- به چشم سرایت کرده و از مجارى دو چشم آنها به صفحه رخسار وارد می‌شود، مراتب علاقه و اخلاص و دلبستگى به خاندان وحى و رسالت را مى‌رساند و این عمل اثرى مخصوص در ابقاى مودت و ازدیاد محبت دارد.
گریه بر حضرت سیدالشهدا -علیه‌السلام- از مواردى است که هیچ انسانى از فرط دلسوزى و انقلاب، طاقت بردبارى و تحمل در برابر استماع مصائب او را ندارد و این گریه و بیقرارى، علاوه بر ازدیاد محبت و مهر و مودت، موجب کثرت تنفر و بیزاری از دشمنان و قاتلان آن حضرت شده و موجب برائت دوستداران این خانواده از دشمنان ایشان مى‌گردد.
بارى، گریه با آگاهى و معرفت بر امام حسین -علیه‌السلام- در واقع، اعلام انزجار از قاتلان اوست و این تبرى از آثار برجسته گریه بر امام حسین -علیه‌السلام- است زیرا مردم به ویژه افرادى که داراى شخصیت هستند از گریه کردن در برابر حوادث تا سر حد امکان امتناع مى‌ورزند و تا شعله درونى آنان به مرتبه انفجار نرسد حاضر به گریه کردن مخصوصاً در برابر چشم دیگران نیستند، این گریه و عزادارى ابراز کمال تنفر در برابر تعدى و تجاوز و ستمگرى و پایمال نمودن حقوق جامعه و به ناحق تکیه زدن بر مسند حکومت آنان است.
3- آشنایى با حقیقت دین و نشر آن
یکى دیگر از آثار و برکات مجالس عزادارى سیدالشهدا -علیه‌السلام- این است که مردم در سایه مراسم عزادارى به حقیقت اسلام آشنا شده و براثر تبلیغات وسیع و گسترده‌اى که همراه با این مراسم انجام مى‌گیرد، آگاهى توده مردم بیشتر شده و ارتباطشان با دین حنیف محکم‌تر و قویی‌تر مى‌گردد. چه اینکه قرآن و عترت دو وزنه نفیسى هستند که هرگز از یکدیگر جدا نمى‌شوند و این آگاهى در اقامه ماتم و مراسم سوگوارى عترت رسول اکرم (ص) به‌خصوص امام حسین -علیه‌السلام- به آحاد مردم داده خواهد شد.
4- آمرزش گناهان
ریان بن شبیب از امام رضا -علیه‌السلام- روایت کرده که فرمود: «اى پسر شبیب، اگر بر حسین -علیه‌السلام- گریه کنى تا آنکه اشک چشمت بر صورتت جارى شود، خداوند گناهان کوچک و بزرگ و کم یا زیاد تو را می‌آمرزد» 87
و نیز فرمود: «گریه کنندگان باید بر کسى همچون حسین -علیه‌السلام- گریه کنند، زیرا گریستن براى او گناهان بزرگ را فرومی‌ریزد» 89.
5- سکونت در بهشت
امام باقر -علیه‌السلام- فرمود: «هر مؤمنى که در سوگ حسین -علیه‌السلام- اشک دیده ریزد، به حدى که بر گونه‌اش جارى گردد، خداوند او را سالیان سال در غرفه‌هاى بهشت مسکن مى‌دهد». 90
و نیز امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «هر کس درباره حسین -علیه‌السلام- شعرى بخواند و گریه نماید و یک نفر را بگریاند، بهشت براى هردوی آنها نوشته مى‌شود. کسى که حسین -علیه‌السلام- نزد او ذکر شود و از چشمش به مقدار بال مگسى اشک آید، اجر او نزد خداست و براى او جز به بهشت راضى نخواهد شد».91
و نیز فرمود: «هر کس که در عزاى حسین -علیه‌السلام- بگرید یا دیگرى را بگریاند و یا آنکه خود را به حالت گریه و عزا درآورد، بهشت بر او واجب مى‌شود» 92.
6- شفا یافتن
یکى دیگر از آثار و برکات مجالس عزادارى حضرت سیدالشهدا -علیه‌السلام- شفا گرفتن است. به‌طوری که بارها دیده‌ایم و شنیده‌ایم که بعضى از عزاداران و گریه کنندگان بر حسین -علیه‌السلام- شفا گرفته‌اند.
نقل است که مرجع بزرگ شیعه مرحوم آیه الله العظمى بروجردى در سن نود سالگى داراى چشمانى سالم بودند که بدون عینک خطوط ریز را هم مى‌خواندند و مى‌فرمودند: این نعمت را مرهون وجود مبارک حضرت ابى عبدالله الحسین -علیه‌السلام- هستم: و قضیه را چنین نقل مى‌فرمودند:
در یکى از سالها در بروجرد بودم، به چشم درد عجیبى مبتلا شدم که بسیار مرا نگران ساخته بود. معالجه پزشکان فایده‌اى نکرد و درد چشم هر روز بیشتر و ناراحتى من افزون‌تر مى‌گردید، تا اینکه ایام محرم شد. در ایام محرم آیه الله فقید، دهه اول را روضه داشتند و دسته‌هاى مختلف هم در این عزادارى شرکت مى‌کردند. یکى از دسته‌هایى که روز عاشورا به خانه آقا وارد شده بود، «هیئت گِلگیرها» است که نوعاً سادات و اهل علم و محترمی هستند، در حالى که هر یک حوله سفیدى به کمربسته‌اند، سر و سینه خود را گل‌آلود کرده و به‌طور بسیار رقت‌بار و مهیج و در عین حال با سوزوگداز فراوان و ذکرى جان‌سوز آن روز را تا ظهر عزادارى می‌کنند. آقا فرمودند:
«هنگامى که این دسته به خانه من آمدند و وضع مجلس با ورود این هیئت هیجان عجیبى به خود گرفته بود من هم در گوشه‌اى نشسته و آهسته آهسته اشک مى‌ریختم و در این بین هم مقدارى گل از روى پاى یکى از همین افراد گلگیر برداشته و بر روى چشم‌های ملتهب و ناراحتم کشیدم و به برکت همین توسل، چشمانم خوب شد و امروز علاوه بر اینکه مبتلابه درد چشم نشدم، از نعمت بینایى کامل برخوردارم و به برکت حضرت امام حسین -علیه‌السلام- احتیاج به عینک هم ندارم». با اینکه همه قواى جسمانى ایشان تحلیل رفته بود با این وجود تا آخرین ساعات زندگانى از بینایى کامل برخوردار بودند.
7- گریه کننده بر حسین، در قیامت گریان نیست
رسول اکرم (ص) به فاطمه زهرا (س) فرمود: «هر چشمى در روز قیامت گریان است مگر چشمى که براى مصائب حسین -علیه‌السلام- گریه کرده باشد، چنین کسى در قیامت خندان و شادان به نعمت‌هاى بهشتى است». 93
آن روز دیده‌ها همه گریان شود ز هول
جز چشم گریه کرده بسوگ و عزاى او
8- امان از سکرات موت و آتش دوزخ
مسمع گوید: حضرت امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: آیا متذکر مى شوى با حسین چه کردند؟ عرض کردم: آرى، فرمود: آیا جزع و گریه مى‌کنى؟ گفتم: آرى، به خدا سوگند گریه مى‌کنم و آثار غم و اندوه در صورتم ظاهر مى‌شود حضرت فرمود: «خدا اشک چشمت را رحمت کند. آگاه باش که تو از آن اشخاصى هستى که از اهل جزع براى ما شمرده مى‌شوند، به شادى ما شاد و به حزن ما محزون و اندوهناک مى‌گردند. آگاه باش که بزودى هنگام مرگ، پدرانم را بر بالین خود حاضر مى‌بینى، در حالى که به تو توجه کرده و ملک‌الموت را درباره تو بشارت می‌دهند و خواهى دید که ملک‌الموت در آن هنگام از هر مادر مهربان به فرزندش، مهربان‌تر است» سپس فرمود: «کسى که بر ما اهل بیت به خاطر رحمت و مصائب وارده بر ما گریه کند، رحمت خدا شامل او مى‌شود قبل از اینکه اشکى از چشمش خارج گردد؛ پس زمانى که اشک چشمش بر صورت جارى شود اگر قطره‌اى از آن در جهنم بریزد، حرارت آن را خاموش کند و هیچ چشمى نیست که گریه کند بر ما مگر آنکه با نظر کردن به کوثر و سیراب شدن با دوستان، خوشوقت مى‌گردد». 94
با توجه به این روایت شریف باید گفت: جایى که آتش جهنم که قابل مقایسه با آتش دنیا نیست و به وسیله گریه بر حسین -علیه‌السلام- خاموش و برد و سلام گردد، پس اگر در موردى، آتش ضعیف دنیا عزادار حسینى را نسوزاند جاى تعجب نیست.
سید جلیل مرحوم دکتر اسماعیل مجاب (داندان‌ساز) عجایبى از ایام مجاورت در هندوستان که مشاهده کرده بود نقل مى‌کرد، از آن جمله مى‌گفت: عده‌اى از بازرگانان هندو (بت‌پرست) به حضرت سیدالشهدا -علیه‌السلام- معتقد و علاقه‌مندند و براى برکت مالشان با آن حضرت شرکت مى‌کنند، یعنى در سال مقدارى از سود خود را در راه آن حضرت صرف مى‌کنند. بعضى از آنها روز عاشورا به وسیله شیعیان، شربت و پالوده و بستنى درست کرده و خود به حال عزا ایستاده و به عزاداران مى‌دهند و بعضى آن مبلغى که راجع به آن حضرت است را به شیعیان مى‌دهند تا در مراکز عزادارى صرف نمایند.
یکى از آنان را عادت چنین بود که همراه سینه زن‌ها حرکت مى‌کرد و با آنها به سینه زدن مشغول می‌شد. وقتى از دنیا رفت، بنا به مرسوم مذهبى خودشان، بدنش را با آتش سوزانیدند تا تمام بدنش خاکستر شد جز دست راست و قطعه‌اى از سینه‌اش که آتش، آن دو عضو را نسوزانیده بود.
بستگان آن دو عضو را آوردند نزد قبرستان شیعیان و گفتند: «این دو عضو راجع به حسین شماست» 95.
9- تأثیر شعر سرودن در عزاى حسینى
امام صادق -علیه‌السلام- فرمود: «کسى نیست که براى حسین -علیه‌السلام- شعرى بسراید و گریه کند یا بگریاند مگر اینکه خداوند بهشت را بر او واجب کرده و گناهانش را مى‌آمرزد».96
سخنى با حسین -علیه‌السلام-
«حسین! اى پرچم خونین حق بر دوش،
حسین! اى انقلابى مرد
حسین! اى رایت آزادگى در دست،
در آن صحراى سرخ و روز آتشگون
قیام قامتت در خون نشست، اما
پیام نهضتت برخاست
از آن طوفان «طف» در روز عاشورا،
به دشت «نینوا» ناى حقیقت از «نوا» افتاد
ولى ...
مرغ شباهنگ حقیقت، از نواى ناله «حق، حق» نمى‌افتد».
سلام بر تو، اى حسین!
سلام بر خط شفق گون کربلا، که خون تو را، اى خون خدا - همواره بر چهره افق مى‌پاشد و غروب هنگام، سرخى آسمان مغرب را به شهادت مى‌گیرد تا آن جنایت هولناک را هر چه آشکارتر بنمایاند و چشم تاریخ را بر این صحنه همیشه خونین بدو زد و گوش زمان را از آن فریادها تندر گونه آن عاشوراى دوران ساز، پر کند.
اى حسین ... اى عارف مسلّح!
کربلاى تو، عشق را معنى کر دو انقلاب تو اسلام را زنده ساخت و شهادت تو، حضور همیشگى در همه زمان‌ها و زمین‌ها بود.
اى حسین ... اى شراره ایمان!
اى حسین ... اى در سکوت سرخ ستم، شهر آشوب!
در بهت خاموشى و ترس، تلخابه فریاد را در حلقوم شب ریختى و با نامردان تبهکار، مردانه در آویختى.
عاشوراى تو، انفجارى از نور و تابشى از حق بود که بر «طور» اندیشه‌ها تجلى کرد و «موسى خواهان» گرفتار در «تپه» ظلمت ظلم را از سرگردانى نجات بخشید.
چه مى‌گویم؟ ... تو تاریخ را به حرکت آوردى و زبان زمان را به سرودن حماسه‌هاى زیباى ایثار و جهاد و شهادت گشودى. لحظه لحظه تاریخ را عاشورا ساختى و جاى جاى سرزمین‌ها را کربلا...
خفته بودیم و بى خبر ... اما تو، این «مصباح هدایت» و اى «کشتى نجات» گام خسته ما را به تلاش کشاندى و افسردگى یأسمان را به شور امید مبدل ساختى و از سکوت و درنگ و وحشت، به فریاد و هجوم و شجاعتمان رساندى و پاى کوفته و پر آبله ما را، تابام آگاهى و تا برج بیدارى فرا بردى. 97
«اى حسین» ...
تو کلاس فشرده تاریخى.
کربلاى تو، مصاف نیست
منظومه بزرگ هستى است،
طواف است.
پایان سخن
پایان من است
تو انتهاى ندارى ...98
والسلام
منبع: کتاب آثار و برکات امام حسین-علیه‌السلام-
