یکی از مواردی که همواره در دینداری مورد توجه افراد قرار می‌گیرد محبت خدای متعال است؛ لذا خداوند در قرآن کریم مطرح می‌کند که چه کسانی در زمرۀ محبوبین خدا قرار می‌گیرند:
- إِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُحْسِنینَ [1]
- إِنَّ اللَّهَ یُحِبُ التَّوَّابینَ وَ یُحِبُ الْمُتَطَهِّرینَ [2]
- فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُتَّقینَ [3]
- وَ اللَّهُ یُحِبُ الصَّابِرین[4]
- إِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُتَوَکِّلینَ [5]
- إِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُقْسِطینَ [6]
- وَ اللَّهُ یُحِبُ الْمُطَّهِّرینَ [7]
در برخی آیات هم آمده است که خدای متعال چه کسانی را دوست نمی‌دارد. مثلا:
برای محبوب خداوند شدن، برخی به دنبال این بودند که مورد محبت رسولان الهی قرار بگیرند؛ لذا آیه نازل شد که:
اگر خداوند را دوست می‌دارید، از من (پیامبر) پیروی کنید تا محبوب خدای متعال واقع شوید. [10]
پس از شنیدن این دسته از آیات الهی این سؤال به وجود می‌آید که تبعیت از رسول الهی چگونه است؟
تبعیت و پیروی از رسول اکرم (ص) موارد متعددی دارد که در این نوشتار به دو مثال آن می‌پردازیم.
پیامبر اکرم (ص) افراد محبوب‌شان را معرفی کرده‌اند؛ اگر ما حقیقتا به دنبال پیروی از ایشان باشیم، یکی از موارد این است که بدانیم ایشان به چه کسانی محبت داشته‌اند تا ما نیز در مهر ورزیدن به آن افراد از آن حضرت تبعیت کنیم.
- مثلا در ماجرای جنگ خیبر که جنگ میان مسلمانان و یهودیان بود پیامبر اکرم در شأن امیرالمومنین (ع) جمله‌ای فرمودند که در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت همچون چراغی می‌درخشد. ایشان در گرماگرم نبرد وقتی پرچم‌داران مختلف از جنگ با یهودیان درمانده و ناتوان شده بودند فرمودند:
فردا پرچم را به‌دست مردى می‌دهم که خدا و رسول را دوست داشته باشد و خدا و رسول هم وى را دوست داشته باشند. او مردى است بسیار حملهکننده و هرگز فرار ننموده است. سپس آن مرد باز نخواهد گشت، تا اینکه خدا فتح و پیروزى را نصیب وى نماید. [11]
مورد اتفاق همگان است که آن شخص کسی نبود جز امیرالمومنین (ع) که فتح به دست ایشان اتفاق افتاد.
یکی از وجوه تبعیت از رسول اکرم (ص) این است که بدانیم چه کسانی محبوب ایشان هستند تا ما نیز آنها را در دل خود محبوب بداریم.
- پیامبر (ص) مکررا می‌فرمودند: حسین از من و من از حسین هستم؛ کسى که حسین را دوست بدارد، خدا او را دوست دارد. [12]
فلذا یکی از وقایعی که در واقعۀ عاشورا بسیار اتفاق می‌افتاد این بود که سیدالشهدا (ع) خود را معرفی می‌فرمودند تا مردم به یاد آورند که هرکس ایشان را دوست بدارد خدای متعال او را دوست دارد.
دانستیم که یکی از وجوه تبعیت از رسول اکرم (ص) این است که بدانیم چه کسانی محبوب ایشان هستند تا ما نیز آنها را در دل خود محبوب بداریم.
اما در کنار محبت و اظهار مهر، برائت و اظهار لعن نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ به طوری‌که در برخی از زیارات، این دو در کنار هم آمده‌اند. به عنوان مثال در زیارت مطلقۀ چهارم سیدالشهدا (ع) که بسیار کوتاه است این‌گونه می‌خوانیم:
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِاللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ رَحِمَکَ اللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِاللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ شَرِکَ فِی دَمِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ إِنَّا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذَلِکَ بَرِیءٌ.[13]
یعنی بلافاصله پس از سلام به آن حضرت که نوعی ابراز محبت است، قاتل آن حضرت را لعن می‌کنیم. حتی آن کسانی را که شریک این کار شدند را نیز لعن می‌کنیم و از آنها برائت می‌جوئیم.
در زیارتی که 7 عبارت دارد، 3 عبارت آن به لعن و یک عبارت به برائت از ملعونین اختصاص دارد. این نکته نشانگر اهمیت این موضوع است.
فلذا ما برای تبعیت از پیامبر اکرم (ص) یکی دیگر از وجوهی که می‌توانیم دنبال کنیم، این است که ببینیم آن حضرت چه کسانی را لعن کرده‌اند.
لعن در منابع لغوی و روایی ما به معنای راندن و دور کردن آمده است (رجوع شود به مفردات/1/ 741) و با اندک بررسی در روایات می‌توان آن را در کلمات رسول اکرم (ص) این گونه دسته‌بندی کرد.
کسانی که در روایات مورد لعن رسول خدا (ص) قرار گرفته‌اند:
1. کسی که بر سفره‌ای حاضر شود که شرب خمر در آن می‌شود.[14]
2. کسی که بندۀ دینار و درهم باشد.[15]
3. مردانی که خود را به صورت زنان در می‌آورند و بالعکس.[16]
4. کسی که والدین خود را لعنت کند. [17]
5. کسی که به خاطر غیر خدا ذبح کند.[18]
6. ربا دهنده و ربا گیرنده و شاهدان آنان.[19]
برای تبعیت از پیامبر اکرم (ص) یکی دیگر از وجوهی که می‌توانیم دنبال کنیم، این است که ببینیم آن حضرت چه کسانی را لعن کرده‌اند.
7. مانع زکات.[20]
8. کسانی که در دین خدا مجادله کنند.[21]
9. کسی که از پیوستن به لشکر اسامه سر باز زنند.[22]
10. کسی که با امیرالمومنین (ع) دشمنی کند (در خطبۀ غدیر)[23]
همان‌طور که اشاره شد کسانی محبوب رسول خدا هستند و از سوی دیگر کسانی هم ملعون نزد آن حضرت هستند. همانگونه که عده‌ای محبوب خدای متعال هستند و عده‌ای را هم خدای متعال مورد لعن خود قرار می‌دهد. در 36 آیۀ قرآن کریم به این‌گونه افراد اشاره شده است. به عنوان مثال می‌فرماید:
أَنْ لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمینَ [24]
خطاب به ابلیس:
وَ إِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتی إِلى یَوْمِ الدِّین[25]
پس می‌بینیم که خدای متعال در موارد متعدد لعن خود را شامل حال افراد یا گروه‌های خاصی کرده است. این اصولا با رحمت او منافاتی ندارد؛ چرا که او همان کسی است که امامان هدی (ع) که غیر از حق نمی‌گویند دربارۀ او فرموده‌اند:
سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَه [26]
پس در مورد رسول اکرم (ص) نیز اینکه تعدادی نزد ایشان از ملعونین باشند با رحمت ایشان منافاتی ندارد؛ همانگونه که در قرآن کریم آمده است:
و تو را جز رحمتى براى جهانیان نفرستادیم. [27]
ایشان همواره برای عالمیان رحمت هستند و بر اساس آنچه در روایات آمده است، اصل جنبۀ رحمت ایشان در روز قیامت هویدا می‌شود؛ آنگاه که مقام محمود که همان مقام شفاعت عظمی است به ایشان داده می‌شود و ایشان به محبت امیرالمومنین (ع) و حضرت صدیقه (س) و فرندانشان، محبینشان و محبین محبینشان را نیز وارد بهشت می‌کنند.[28] ان شاء الله که در زمرۀ شفاعت شوندگان ایشان قرار بگیریم.
